معنی «عدمه منا» و آیه «امن یجیب ...» چیست؟ امام زمان (عج) هم کنیه چه کسی است؟ و نویسنده کتاب منتخب الاثر چه کسی است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

معني «عدمه منا» و آيه «امن يجيب ...» چيست؟ امام زمان (عج) هم كنيه چه كسي است؟ و نويسنده كتاب منتخب الاثر چه كسي است؟

يكي از مباحثي كه در بحث امامت مطرح است اين است كه وجود امام لطف و رحمتي است از طرف پروردگار به خاطر اين كه امام فردي كامل و صالحي است كه از طرف خداوند به تدبير شؤونات انسان ها مي پردازد، اقامه عدل مي كند، رفع ظلم و ظالم مي كند، و شريعت و دين را از تحريف و زيادي و نقصان حفظ كرده و شبهات موجود در دين را ازاله نموده و تفسير واقعي قرآن را عهده دار مي باشد و الطاف ديگري كه از وجود پربركت امام حاصل مي شود. و تمام فيوضات الهي از طريق آن حضرت به ديگران افاضه مي‌گردد: « ببقائه بقيت الدنيا و بيمنه رزق الوري و بوجوده ثبتت الارض و السماء»[1] به وسيله آن حضرت دنيا پا بر جاست و به بركت آن حضرت ديگر مخلوقات روزي داده مي شوند و با بودن او آسمان و زمين استوار و پا بر جاست. پس وجود چنين نعمتي در ميان بندگان خدا واقعاً لطف بسيار بزرگي از طرف پروردگار متعال مي باشد.
و لذا محقق طوسي در متن تجريد الاعتقاد در اين مورد مي گويد: «وجوده لطف، و تصرّفه لطف آخر، وعدمه منّا»[2] يعني وجود امام در ميان مردم نعمت و رحمت بزرگي است و تصرف امام در امور مردم نعمتي ديگر است.
خواجه نصيرالدين طوسي در توضيح «عدمه منا» مي گويد: «غيبت و عدم حضور حضرت مهدي ـ عليه‎ السلام ـ از طرف خداوند نيست و از طرف خود امام هم نيست بلكه از طرف مكلفين و مردم مي باشد از خوف و ترس اينكه مردم از او اطاعت نكنند مي باشد و وقتي موانع غيبت از طرف مردم از بين رفت ظهور واقع مي شود.»[3]
بنابراين معناي جمله مورد نظر اين است كه علت غيبت امام زمان(عج) خود مردم هستند و مردم هستند كه با رفتار و اعمال خود مانع ظهور امام مي شوند چنانكه خود حضرت صاحب الزمان(عج) در اين باره فرموده اند: اگر چنانچه شيعيان ما كه خداوند توفيق طاعت شان دهد، در راه ايفاي پيماني كه بر دوش دارند همدل مي شدند يُمن ملاقات ما از ايشان به تاخير نمي افتاد و سعادت ديدار ما زودتر نصيب آنان مي گشت، ديداري بر مبناي معرفتي راستين و صداقتي از آنان نسبت به ما، پس ما را از ايشان دور نمي دارد مگر آن دسته از اعمال آنان كه ما را ناپسند و نا خوشايند است...»[4]
معني آيه «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء»
اين دعا در آيه 62 سوره نمل مي باشد و معني آن اين است كه «(آيا بت هايِ بي ارزش بهترند) يا كسي كه دعاي مضطر و درمانده را به اجابت مي رساند و گرفتاري و بلا را برطرف مي كند؟»
آري در آن هنگام كه تمام درهاي عالم به روي انسان بسته مي شود و از هر نظر درمانده و مضطر مي گردد، تنها كسي كه مي تواند قفل مشكلات را بگشايد و نور اميد در دل ها بپاشد، ذات پاك خداوند است.
در بعضي از روايات اين آيه تفسير به قيام حضرت مهدي ـ عليه‎ السلام ـ شده. در روايتي از امام صادق ـ عليه‎ السلام ـ چنين آمده «اين آيه در مورد مهدي نازل شده، به خدا سوگند مضطر او است، هنگامي كه در مقام ابراهيم دو ركعت نماز بجا مي آورد و دست به درگاه خداوند متعال بر مي دارد دعاي او را اجابت مي كند و ناراحتي ها را برطرف مي سازد...»[5]
اما اينكه امام هم كنيه چه كسي است؟
دراین مورد حديثي از پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ وارد شده است كه مي فرمايند: «مهدي از فرزندان من است، اسم او اسم من است و كنيه او كنيه من است و شبيه ترين مردم به من است از نظر خُلق و خوي...»[6] پس طبق اين حديث نام حضرت مهدي همان نام پيامبر است و كنيه او همان كنيه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ مي باشد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)