شیعه معتقد است که ثواب زیارت کربلا (حسین بن علی-ع-) از ثواب زیارت بیت الله الحرام بیشتر است، چگونه می‌توان این عقیده را پذیرفت؟ | کتابخانه مجازی الفبا

شيعه معتقد است كه ثواب زيارت كربلا (حسين بن علي-ع-) از ثواب زيارت بيت الله الحرام بيشتر است، چگونه مي‎توان اين عقيده را پذيرفت؟

از نظر شيعه زيارت بيت الله الحرام داراي اهميت است اما اين گونه نيست، كه بالاترين ثواب‎ ها مربوط به اين عمل باشد. در كتاب هاي اهل سنت نيز به نقل از رسول الله -صلي الله عليه وآاله - آمده است كه:«هر كس صد بار صبح و صدربار شب تسبيح خدا گويد مانند كسي است كه صد حج بجا آورده است.[1] عامه در توجيه اين حديث چه مي‎گويند؟! حديثي كه حسن شمرده شده است. بعضي از علماي عامه گفته‎اند: اين حديث دلالت دارد كه ذكر گفتن با حضور قلب با همه آساني كه دارد، از عبادات سختي كه در حال غفلت انجام شود، با فضيلت ‎تر است».[2] يا در حديثي ديگر آمده است كه «مبارزه‎اي كه علي بن ابي‎طالب-ع-با عمرو بن عبدود، در روز خندق انجام داد، از اعمال امت من تا روز قيامت، با فضيلت ‎تر است»[3] اين حديث در كتب ما نيز آمده است، و در روايات ما اشاره شده است كه اين فضيلت از آن رو است، كه در آن روز همه كفر در مقابل همه اسلام قرار گرفته بود. و عمل امام علي ـ عليه السّلام ـ موجب پيروزي اسلام شد. از اين حديث نتيجه مي‎گيريم هر عملي كه موجب رشد، و پيروزي اسلام و پيشبرد اهداف اسلام شود ممكن است، با توجه به خلوص نيت عامل آن ثواب هاي بي‎شمار دريافت كند. و از حديث اول نيز نتيجه مي‎گيريم كه يك عمل كم و اندك كه با توجه و حضور قلب انجام شود، ممكن است به اندازه يك عمل بسيار مهم و دشوار كه با غفلت يا كمي حضور قلب، انجام مي‎شود ثواب داشته باشد بلكه بيشتر از آن. پس اين طور نيست كه زيارت بيت الله بايد هميشه و همه جا ازهمه اعمال ثواب بيشتري داشته باشد.
اما مطلب اصلي؛ چگونه مي‎توان پذيرفت كه طبق عقيده شيعه زيارت امام حسين از زيارت بيت الله ثوابش بيشتر است؟
براي پذيرش عقيده شيعه يا حداقل بعيد نشمردن آن نكاتي لازم است بيان شود؛
1. فكر نشود، وقتي شيعه زيارت امام حسين را مهم شمرده از فضيلت زيارت بيت الله غافل است، خير، از اين رو ماه مبارك رمضان که ماه استجابت دعاها مي‎باشد. دعاهاي زيادي از سوي امامان معصوم-عليهم السلام- رسيده است شايد در كمتر دعايي باشد كه در آن از خدا توفيق زيارت خانه خدا نيامده باشد؛ بلكه در بعضي از آن ها آمده است كه زيارت هر سالي را نصيب كند.[4] و معلوم است كه زيارت واجب يك بار است و اگر هر سالي آن را مي‎خواهيم آن زيارت مستحبي مي‎باشد وبه خاطرثواب زيادش خواسته مي شود.
2. اين مقايسه كه در احاديث ائمه ـ عليهم السّلام ـ آمده، مقايسه بين واجب و مستحب نيست، يعني اين طور نيست كه فكر شود شيعه زيارت امام حسين-عليه السّلام ـ را بر زيارت واجب بيت الله ترجيح مي‎دهد.اهميت به جا آوردن حج واجب در نظر شيعه آن قدر زياد است؛ كه طبق روايات رسيده از معصومين-ع- اگر كسي بدون داشتن عذر و مانع آن را ترك كند و بميرد يهودي يا نصراني مرده است. [5] بنابراين ترك آن بدون عذر موجب مي‎شود انسان غير مسلمان بميرد. پس اهميت زيارت بيت الله چه مستحب آن چه واجب آن درجاي خود محفوظ است. اما چرا به زيارت امام حسين-عليه السّلام-اين قدر اهميت مي‎دهد؛در نكات بعدي اشاره مي شود:
3. در چهار آيه از قرآن،‌اجر رسالت نبي گرامي اسلام ـ‌ صلي الله عليه و آله ـ مطرح شده است، در آيه‎اي مي‎گويد: بگو من هيچ پاداش از شما نمي‎خواهم و ازمتكلفين نيستم (سخنانم همراه با دليل وروشن است »[6] در آيه‎اي ديگرمي فرمايد «بگو من در برابر ابلاغ رسالت هيچ گونه پاداش نمي‎خواهم مگر كسي كه بخواهد راهي به سوي پروردگارش برگزيند[7](اين اجر من است)
درآيه سوم مي فرمايد «بگو پاداش كه از شما خواستم تنها به سود شما است و پاداش من فقط بر خداوند است».[8]
اگراين سه آيه در كنار هم قرار گيرد معنا چنين مي‎شود: 1. من هيچ پاداشي براي خودم نمي‎خواهم. 2. پاداشي كه مي‎خواهم براي خود شما است 3. پاداش را فقط از كساني مي‎خواهم كه بخواهند راهي به سوي خدا انتخاب كنند. و در يك كلمه من فقط از كسي پاداش مي‎خواهم كه بخواهد به سوي خدا راه پيدا كند البته اين پاداش فقط به سود خود اوست نه من، حالا اين پاداش چيست؟ در آيه‎اي ديگر بيان شده است: «بگو از شما بر آن (تبليغ رسالت) پاداش نمي‎خواهم جز دوست داشتن نزديكان»[9]
زمخشري نقل مي‎كند وقتي اين آيه نازل شد «سئوال شد يا رسول الله نزديكان تو، آن ها كه دوست داشتن آن ها بر ما لازم است چه كساني‎اند؟ فرمود: علي و فاطمه و دو فرزند آن ها»[10] بنابراين تنها اجري كه رسول گرامي اسلام در مقابل زحمات طاقت ‎فرساي خود در ابلاغ رسالت خود از ما ، آن هم به فرمان خدا خواسته است دوست داشتن اهل بيت اوست كه طبق آيات قبل اين دوست داشتن اولاً به سود خود ماست و ثانياً راهي است به سوي خدا كه البته مي‎توان فهميد سودي كه اين محبت براي ما دارد آن است كه ما را به سوي خدا رهنمون و نزديك مي‎كند. محبتي كه زمينه تمسك به اهل بيت –ع-را فراهم كند ما رااز گمراهي (دور شدن از خدا و طريق او) نجات خواهد داد؛ همان طور كه پيامبر ـ‌ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند: «اي مردم من در ميان شما چيزي را به يادگار مي‎گذارم كه اگر به آن تمسك كنيد هرگز گمراه نخواهيد شد، كتاب خدا و خاندانم اهل بيتم».[11]
حالا سئوال اين است آيا ما در مقابل زحمات رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ وظيفه‎اي داريم يا نه؟
آيا نبايد پاداش زحمات ايشان را كه البته به سود خود ماست بدهيم؟! اگر پاسخ مثبت است كه قطعاً چنين است بايد اهل بيت را دوست بداريم و حتماً راه ابراز اين محبت اكنون آن ست كه در زيارت‎گاه هاي آن ها حضور يابيم و ضمن تكريم آن ها، از فضاي ملكوتي آن جا بهره ببريم. شايد به همين خاطر است يعني اين كه زيارت قبر ائمه خصوصاً امام حسين ـ عليه السّلام ـ ابرازمحبت به خاندان پيامبر است و محبت به خاندان او پاداش رسالت اوست؛‌كه در روايات آمده است كسي كه زيارت امام حسين ـ عليه السّلام ـ را ترك كند، حقي از حقوق رسول الله را ترك كرده است.[12] با اين توضيحات مي‎توان فهميد كه چرا زيارت امام حسين-ع- از زيارت مستحبي بيت الله فضيلتش بيشتر است، چون كسي كه زيارت واجب خانه خدا را به جا آورده و حالا دارد زيارت مستحبي مي‎كند معلوم است اين زيارت مستحبي در عين فضيلت، لزومي ندارد اما همين كس نسبت به حق رسول الله و اجر رسالت او كه محبت خاندانش باشد غفلت كرده است. اما اگر كسي كه حج واجب را بجا آورده و حالا به زيارت امام حسين ـ عليه السّلام ـ رفته به اجر و حق رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ نيز توجه كرده و با زيارت قبر فرزند او اين محبت را ابراز و اثبات كرده است و اهل بيت او را بزرگ شمرده است. و معلوم است كسي كه هم به حق الله و هم حق رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ توجه دارد از كسي كه فقط به حق الله توجه دارد ثواب بيشتري دريافت مي‎كند.
خوب است اين نكته نيزبيان شودكه در روايات ما ثواب هاي زيادي كه مربوط به زیارت قبور ائمه-ع- و خصوصاً امام حسين –ع- آمده است مربوط به كسي است كه عارف به حق امام باشد و هر چه اين معرفت بيشتر باشد ثواب بيشتري دريافت مي‎كند، يعني بداند كه دوست داشتن آن ها لازم است و تمسك به آن ها موجب نجات، بداند كه آن ها اماماني‎اند كه اطاعت آن ها بر ما واجب است. بنابراين اين ثواب‎ها مربوط به كسي است كه مي‎داند چه مي‎كند و به زيارت چه كسي رفته است.
4. تنها با گذشت پنجاه سال از رحلت نبي مكرم اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ جامعه اسلامي مبتلا به حاكمي شده بود كه رعايت ظواهر اسلام را نمي‎كرد، شرب خمر مي‎كرد،[13] سگ بازي و ميمون بازي مي‎كرد و ديگر كارهاي خلاف عرف و شرع. وقتي معاويه براي ولايت عهدي او بيعت خواست همه جز 4 نفر بيعت كردند.[14]
سئوال بسيار مهم اين است كه مردم چرا به خلافت وحكومت چنين شخصي راضي شدند؟. سئوال ديگر اين است كه چرا آن 4 نفر بيعت نكردند؟ عبد الله بن عمر در امتناع از بيعت گفت: اگر با كسي كه با ميمون و سگ بازي مي‎كند و شراب مي‎نوشد و اظهار فسق مي‎كند بيعت كنيم حجت ما نزد خدا چيست؟ و عبدالله بن زبير گفت: نبايد از مخلوق در معصيت خالق اطاعت كرد حال آن كه دين ما را بر ما فاسد كرده است.[15]
و از ديدگاه امام حسين ـ عليه السّلام ـ بايد با اسلام وداع كرد. هنگامي كه حاكم آن؛ شخص مثل يزيد باشد[16] منصفانه بايد قضاوت كرد حق با كدام بود آن ها كه بيعت كردند و راضي به خلافت چنين شخصي شدند يا آن ها كه امتناع كردند؟ مي‎دانيم تنها كسي كه حاضر شد بر اين عدم بيعت و مقاومت و قيام در برابر چنين حكومتي، جان خود و خويشان و ياران خود را بدهد امام حسين ـ عليه السّلام ـ بود. اگر امام حسين-ع- نيز بيعت مي‎كرد و هيچ واكنشي در مقابل چنين حكومت نشان نمي‎داد و امر به معروف و نهي از منكر نمي‎كرد و در اين راه به شهادت نمي‎رسيد معلوم نبود از اسلام و احكام نوراني آن تا حال اثري باشد. وقتي در 50 سال بعد از رحلت پيامبر اسلام-ص- مردم راضي شدند حاكم آن ها كسي باشد كه شرب خمر مي‎كند و... حاكمي كه بايد مجري احكام اسلام و حافظ دين باشد، معلوم نبود در سال هاي بعد و قرون بعد حاكم آن ها چه كسي باشد و اسلام و مسلمين در چه وضعيتي.
پس اگر ما از اسلام و احكام نوراني آن اثري مي‎بينيم، مرهون امام حسين-ع) و ياران او هستيم و مرهون آن ها كه بعداً به ايشان اقتدا كردند و در حفظ اسلام كوشيدند و جان دادند. از همين روست كه بعضي در ذيل حديث «حسين مني و انا من حسين»[17] كه از پيامبر-ص- نقل شده احتمال داده‎اند مراد اين باشد كه حسين-ع- فرزند و نوه‎ي من است، لذا از من است اما من از حسينم يعني دين من مرهون حسين است. بقاي دين من به خاطر شهادت حسين است.
پس امام حسين-ع- به خاطراحياي مجدد اسلام، بر تك تك مسلمين حق دارد و كمترين كاري كه ما در ايفاي حق ايشان مي‎توانيم بكنيم زيارت ايشان و تكريم و بزرگداشت عمل آنان است. لذاست كه در ذيل رواياتي كه فضيلت و برتري امام حسين-ع- را بر زيارت بيت الله بيان كرده، آمده است كه حق امام حسين-ع- بر هر مسلماني فرض است.[18] و زيارت, ايفاي اين حق و تشكر از زحمات حسين-ع- و ياران اوست.بنابراين بايد‎گفت عمل كسي كه در عين توجه به واجبات الهي ( مثل بجا آوردن حج واجب) در صدد ايفاي حق ديگران و تشكر و سپاس از آنان باشد از عمل كسي كه از اين مسأله غفلت كرده و يك عمل مستحب را بجا مي‎آورد فضيلتش بيشتر است. و طبق حديث «كسي كه از مخلوق تشكر ننمايد، از خداي عزوجل تشكر نكرده است».[19]
ثواب هاي بي‎شمار به حسين و يارانش و به خاطر او به زائرانش بدهد نبايد بعيد شمرد بلكه چنين ثواب هايي به جاست، حتي اگر اين ثواب ها از زيارت بيت الله بيشتر باشد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)