جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار، یکی از عوامل سقوط خیار در بیع الخیار، یعنی تصرف بایع در ثمن معین پیش از رد آن به مشتری، مورد بررسی توصیفی ـ تحلیلی قرار گرفته است. مسئله اصلی این است که آیا چنین تصرفی موجب سقوط خیار بایع در فسخ معامله و بازگرداندن مبیع می‌شود یا خیر. در این زمینه، دو نظریه عمده مطرح است: نخست، نظریه عدم سقوط خیار با صرف تصرف، و دوم، نظریه سقوط خیار به ‌سبب تصرف. دیدگاه شیخ انصاری(ره) بر شرایط طرفین عقد در خصوص رد عین ثمن مبتنی است، در حالی‌که دیدگاه امام خمینی(ره) مبتنی بر تصرف بما هو مسقط می¬باشد. چالش اصلی، عدم شفافیت قانون مدنی ایران در مبحث بیع شرط است که موجب ابهام در تفسیر آثار تصرف بر خیار بایع شده است. بر اساس تحلیل تطبیقی میان نظریات فقهی و مقررات قانونی، می‌توان نتیجه گرفت که تصرف زمانی موجب سقوط خیار است که یا بر پایه توافق صریح طرفین عقد بر مسقط بودن آن استوار باشد، یا از آن رضایت ضمنی بایع به لزوم عقد استنباط شود. ازاین‌رو، اصلاح و تکمیل مواد قانونی مرتبط بر پایه قواعد فقهی و اصول حقوقی برای رفع این ابهام ضروری است.

رابطه انسان با خدا یک مسئله فطری است و از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول داشته است. انسان ها در طول تاریخ در تلاش بوده اند که خالق خود را بشناسند و با او ارتباط برقرار کنند. گاهی حتی به خدایان دروغین متوسل می شدند و سعی در تقرب جستن به آنان داشتند چرا که نیاز به پرستش و مولا داشتن در انسان یک نیاز فطری است و انسان نمی تواند آن را نادیده بگیرد. ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف بزرگ مسلمان، که نظام فلسفی جدیدی را ابداع کرده است در رابطه با موضوع رابطه انسان با خالق اظهار نظر های بدیعی دارد و با اصول فلسفی خاص خود از جمله اصل اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، وحدت تشکیکی وجود و مسئله امکان فقری ممکنات، تبیین متفاوتی از ارتباط انسان با خالقش دارد. اصولی که مختص به فلسفه حکمت متعالیه است درک عمیق و جدیدی از نحوه ارتباط انسان با خداوند ارائه می دهد. مارتین بوبر فیلسوف عارف مسلک یهودی نیز طرح بدیعی از رابطه انسان با خدا را مطرح می کند و فلسفه گفتگو و رابطه صمیمانه و محبت آمیز من-تو (I-thou) را ارائه می دهد. در فلسفه مارتین بوبر انسان با خداوند همواره رابطه دارد و این رابطه هرگز قطع نمی شود. بوبر که به عرفان حسیدی گرایش دارد رابطه انسان با خدا را از طریق رابطه با خلق میسر می داند و معتقد است انسان ها بدون ارتباط با یکدیگر نمی توانند با خداوند وارد رابطه حقیقی شوند. از طرف دیگر، رابطه انسان و خدا به عنوان رابطه عبد و مولا در این نوشتار مورد توجه است. اینکه در قرآن کریم هدف از خلقت انسان بندگی عنوان شده به چه معناست؟ و در این میان تکلیف آزادی انسان و میل او به رها بودن از قیدها چه می شود نیز، موضوع دیگری است که نوشتار حاضر سعی در تبیین آن دارد. همچنین این مسئله که رابطه انسان و خدا در فلسفه هر کدام از این دو فیلسوف بزرگ به چه صورت است و آیا می تواند به منزله رابطه عبد و مولا تلقی شود، نیز مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

مساله حجاب به عنوان یک پوشش شرعی برای بانوان از مسایل مهم مطرح شده در قرآن کریم و دین اسلام است که جنبه تربیتی ، اخلاقی ،فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی سیاسی دارد و با توجه به اهمیت آن در چندین آیه از قرآن در قالب‌های مختلف بدان امر شده است. در ذیل برخی آیات تعلیل‌هایی مثل اطهر و ازکی بودن آمده است (مثل آیه 53 احزاب) که سبب اختلاف نظرهایی شده است که منجر به تغییر دیدگاه نسبت به میزان پوشش زنان شده است لذا برخی با توجه به این تعلیل و حتی برداشت‌ها از آیات دیگر به وجوب پوشش دست ها و صورت رفته اند و برخی بر این نظر نیستند و حتی عده‌ای آنرا صرفا امری پسندیده و نه واجب می‌دانند. از افرادی که به وجوب پوشیدن صورت و دست‌ها نظر دارد ابن عثیمین از مفسرین بزرگ متاخر وهابی است. که نظرش را با توجه به این تعلیل و دیگر آیات تبیین نماید و صحیح داند. البته که غالب علمای شیعه بر این نظر نیستند و پوشیدن صورت و دست‌ها (کف دست، ها تا مچ) را واجب نمی‌دانند. از این بین جناب آلوسی هم که از اهل سنت هست، بخاطر دقت بالا و تتبع زیادش در نقل و بررسی آراء علما و مفسرین نیز مورد اهتمام و توجه است که البته رویکرد حداکثری یا افراطی در نظراتش چه بسا نیست و سعی در جمع‌بندی صحیح در اقوال (در نظر خود) دارد. لذا برای بررسی تطبیقی دیدگاه‌ها، حول آیات حجاب (بویژه آیات 30-31 نور، 53 و 59 احزاب) و بررسی دیگر آیات مثل 60 نور و... از باب روشن شدن بیشتر بحث، از منظر بزرگانی از تفسیر وهابیت، اهل سنت و شیعه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا دیدگاه‌های آن، ها با هم لحاظ شود و ادله دیده شود تا برای مخاطب قدرت تبیین و استدلال هریک روشن شود و گامی باشد برای فهم بهتر آیات و نظرات حول حجاب و نیز شناخت آراء متعدد بزرگان این مکاتب فکری در اسلام. لذا مفید بودن این تحقیق هم از جنبه تطبیقی بودن، هم بررسی بیشتر با این رویکرد حول مساله مهمی مثل حجاب که هنوز نیاز به کار دارد، و نگارش انگلیسی آن که شامل آراء سه فرد مهم از سه مکتب مهم فکری اسلامی هست، که هریک از این مکاتب، پیروان زیادی در سراسر جهان دارند و عده زیادی از آن‌ها حتی متولد کشورهایی به همین زبان هستند و تشنه فهم بهتر از مساله حجاب و آشنایی بیشتر در قالب برزسی جذاب تطبیقی هستند که چنین نگارشی در این قالب صورت نگرفته، ارزش کار را بالاتر می‌برد.

یکی از اندیشمندانی که هم در حوزه علوم تجربی دارای مدرک پزشکی است و هم دانش آموخته ی فلسفه است ریموند مودی است. او یکی از افرادی است که به قول دیگران پرده ی تاریکی را از چیزی که تا آن زمان نمی شد از آن سخن گفت یعنی تجربه ی نزدیک به مرگ کنار زد. از زمان انتشار اولین کتاب زندگی پس از مرگ او به نام زندگی پس از زندگی، بسیاری افراد از ادیان و فرهنگ های غربی و غیر غربی تجربیات مشابه با روایات و مشاهده های تجربه گرهای آن کتاب را و یا بررسی های خود را در حوزه تخصص خود در آن زمینه مطرح کردند که تایید کننده آن تجربه ها و مشاهدات بود. در حال حاضر نیز نهادی به نام انجمن بین المللی مطالعات نزدیک به مرگ در حال انتشار مطالعات در این زمینه در مجله تخصصی "مطالعات نزدیک به مرگ" است. ریموند مودی معتقد است روایت افرادی که دارای تجربه ی نزدیک به مرگ هستند از عالمی با خصوصیات و ویژگی های متفاوت از این عالم و آنچه در آن عالم از درگذشتگان و غیر آنان نقل کرده اند، از انسجام مشترک و واقعی برخوردار است و بر خلاف رویای محض دارای آشفتگی و هرج و مرج نیست. افرادی که مودی مشاهدات آنان را گزارش کرده است پس از بازگشت از تجربه خود دچار تغییر اساسی در نگرش شده اند.آنان در چند لحظه اول تجربه جدید خود، میل شدیدی برای بازگشت به بدن و پشیمانی شدید از جدایی از بدن داشته اند اما هنگامی که در حال جدایی از بدن به عمق خاصی در تجربه خود می رسند، نمی خواهند برگردند و حتی ممکن است در برابر ایده بازگشت به بدن مقاومت کنند. ریموند مودی به عنوان یک تجربه نگار تجربه های نزدیک به مرگ را به جهات گوناگون بررسی کرده است .یکی از کتاب های ریموند مودی کتاب زندگی پس از زندگی است. بخش مهم و اصلی این کتاب یعنی بخش دوم آن با عنوان تجربه مرگ است که مواردی در آن تحت چند عنوان مرتب و ارائه شده است. این عناوین از بررسی های او بدست آمده است که حکایت از وجود ویژگی های مشترک در اکثر گزارش های او دارد. او با تحلیل صدوپنجاه مورد از پدیده های تجربه نزدیک به مرگ در این کتاب، این اصول مشترک را از دل این تجربه ها به دست آورده است که زمان نگارش کتاب ، این عناوین به پانزده ویژگی رسیده است. این ویژگی ها عبارت بود از: وصف ناپذیری، شنیدن خبرها، احساس آرامش و آسودگی، صدا، تونل تاریک، خروج از جسم، دیدار دیگران، وجود نورانی، مرور، مرز یا محدوده، بازگشتن، به دیگران گفتن، تاثیر بر زندگی، نگرش های تازه به مرگ و تایید و گواه داشتن. از جمله علومی که می تواند مدل و گزارش های تجربه ی زندگی نزدیک به مرگ ریموند مودی را مورد بررسی قرار دهد و پیش فرض ها و لوازم آن را ارزیابی نماید، یافته ها و دیدگاه های حکمای اسلامی در مورد حقیقت نفس انسان ، قوای آن و رابطه ی آن با بدن است. از جمله فیلسوفان اسلامی ملاصدرا است که می توان با توجه به دیدگاه های او در مورد نفس انسان ، قوای نفس و رابطه ی نفس با بدن، تجربه های مورد نظر ریموند مودی مورد بررسی ، ارزیابی و تبیین قرار گیرد. ملاصدرا در دیدگاه خود در مورد نفس انسان و رابطه ی آن با بدن، قائل به رابطه ذاتی و اتحادی نفس و بدن است که البته حدوث نفس را جسمانی می داند که به تدریج به سمت تجرّد پیش میرود و بر این اساس نفس ابتدا ماّدی محض است (نامی) سپس ماّدی مثالی (نامی حساس متحرک بالاراده) میشود و ممکن است به مرتبه مادی مثالی عقلی هم نایل شود؛ سپس با حدوث مرگ، تجرّد یافته، روحانی و مجرد محض خواهد شد. توجیه عقلانی ملاصدرا بر چنین باوری پذیرش اشتداد در وجود و تحقق حرکت جوهری اشتدادی در نفس انسان است. براین اساس فرد ضمن حفظ مراتب پیشین به ساحت تجرد راه مییابد و حتی پس از نیل به ساحت تجردی، ساحت مادی را از دست نمیدهد، از این رو میتواند به حرکت خویش ادامه دهد. بازتاب طبیعی رابطه اتحادی نفس و بدن، و وجود دو ساحت مادی و تجردی در نفس، نظریه وحدت نفس و قوا است، بنابراین همه قوای مادی (نباتی) و مجرد (حیوانی و انسانی،) خود نفس اند و به بیان دقیقتر مراتب و شئون نفس اند. به گونهای نفس در مرتبه قوای نباتی مادی و در مرتبه قوای حیوانی مجرد مثالی و در مرتبه قوای عقلی مجرد عقلی است. ملاصدرا حقیقت نفس را حقیقت تعلقی و عین اضافه به بدن میداند؛ به گونهای که به هیچ وجه نمیتوان برای نفس هویتی غیر از اضافه آن به بدن در نظر گرفت، هویتی که خالی از جنبه نفسانیت و تعلق به جسم باشد. از نظر ملاصدرا نفس ابتدا مادی محض است (نامی) سپس مادی مثالی (نامی حساس متحرک بالاراده) میشود و ممکن است به مرتبه مادی مثالی عقلی هم نایل شود، زیرا نیل به تجرد عقلی در همگان اتفاق نمیافتد بلکه در افراد نادری روی میدهد به این صورت که همان نفس مادی مثالی در ادامه وجود خود، مادی مثالی عقلی میشود و با مرگ تجرّد یافته، روحانی و مجرد محض خواهد شد. در این پژوهش مدل و گزارش های تجربه ی زندگی نزدیک به مرگ که توسط ریموند مودی ارائه گردیده است بر اساس نقطه نظرات و دیدگاه های ملاصدرا مورد بررسی قرار خواهد گرفت و پیش فرض ها و لوازم آن ارزیابی خواهد شد.

نهج ‌البلاغه به زبان‌های گوناگونی ترجمه شده و دانشمندان شیعه و سنی شرح های بسیاری بر آن نوشته‌اند. تعدادی از این ترجمه ها کل کتاب نهج البلاغه و تعدادی بخش‌هایی از آن را در بر می‌گیرد. مفسران بزرگ قرآن و دیگر افراد برجسته به ترجمه این کتاب گرانبها اهتمام گماشته‌اند. نمونه ایشان سید جعفر شهیدی، مولی فتح الله کاشانی، علی نقی فیض الاسلام، محمد مهدی جعفری، حسین انصاریان، محمد دشتی، علی اصغر فقیهی، ناصر مکارم شیرازی، سپهر خراسانی، جمال الدین دین پرور و... هستند. شاید بتوان گفت برای خوانندگان فارسی‌ زبان نهج البلاغه، اهمیت ترجمه به اندازه متن اصلی و شاید بالاتر است؛ زیرا اگر ترجمه نباشد نمی‌توان ازمتن اصلی بهره وافی و کافی را برد. مترجم باید علاوه بر تخصص زبانی بالا، هم از زبان مبدأ، هم از زبان مقصد، اطلاعات خوبی داشته باشد. یکی از ویژگی‌های عام ترجمه و نیز یکی از راهکارها در ترجمه بینافرهنگی که همواره مترجمان را به‌عنوان میانجی میان دو زبان و فرهنگ یاری کرده است، تصریح است. اصطلاح تصریح در نظریه‌های زبانی و معنایی معمولاً به معنای روشن تر و دقیق تر کردن معنا یا ساختار یک جمله یا عبارت است. در نظریه‌های معنا و گرامر، از جمله نظریه داربلنه و همکارانش، تصریح یکی از استراتژی‌های ترجمه یا تحلیل زبانی است که طی آن اطلاعات اضافی برای رفع ابهام یا دقیق‌تر کردن معنا، به متن یا گفتار اضافه می‌شود. در نظریه «داربلنه» و «وینه» که به بررسی استراتژی های ترجمه می‌پردازد، تصریح در ترجمه به معنای افزودن جزئیات به متن هدف است؛ به‌طوری که معنا واضح ‌تر شود و تفاوت‌های زبانی و فرهنگی بین زبان مبدأ و زبان مقصد برطرف گردد. این فرایند اغلب در مواردی مانند ترجمه از زبان‌های با ساختار ساده ‌تر یا غیر صریح تر به زبان‌هایی با ساختار و روابط دستوری پیچیده تر کاربرد دارد. تصریح بنا به تعریف «کلادی»، تکنیک صریح بیان کردن اطلاعات در متن مقصد است که در متن مبدأ به طور ضمنی بیان شده اند. او در بررسی ‌های خود نشان داد که در متن مبدأ مجموعه‌ هایی نا پیدا وجود دارند و مترجم ناگزیر به توضیح آنها است. «بیکر» نیز این توضیحات را اطلاعات افزوده معرفی کرده و معتقد است که آن‌ها در ساختار ظاهری متن زبان مبدأ، وجود خارجی ندارند. بنابراین تصریح عبارت است از گرایش همه‌جانبه به شفاف سازی به جای ابهام سازی، و یا گنجاندن اطلاعاتی در ترجمه که تلویحاً در متن اصلی آمده و از متن یا موقعیت می‌توان آن را استنباط کرد. در غالب موارد، تصریح به‌ دلیل تفاوت نحوی و معنایی دو زبان مبدأ و مقصد صورت می‌گیرد (ر.ک. بیکر،1996م. :180). حکمت‌ها یا کلمات قصار امام علی (ع)، مجال بیشتری را برای به‌کارگیری استراتژی تصریح توسط مترجمان فراهم می‌کند . درحقیقت ایجاز و اختصاری که جزء جوهره ی اصلی حکمت‌های نهج البلاغه است، نیاز مترجم به استفاده از اطلاعات اضافی در ترجمه را بیشتر از سایر بخش‌های نهج البلاغه نشان می‌دهد. بنابراین پژوهش حاضر قصد دارد میزان تصریح در ترجمه حکمت ‌های نهج البلاغه را بررسی و تحلیل کند؛ به این صورت که ترجمه ی شهیدی که جزو سبک‌های معنایی است، با ترجمه فیض الاسلام که جزو سبک‌های تفسیری ترجمه است، با هم مقایسه خواهد شد. این بررسی شامل انواع تصریح در ترجمه (در سطح معنا و کلام از قبیل: جانشینی، ارجاع، حذف، انسجام منطقی و تبیین) خواهد بود. مسأله اصلی این پژوهش پی بردن به میزان کارایی و سودمندی استراتژی تصریح در ترجمه متن نهج ‌البلاغه، به‌ویژه بخش حکمت‌ها است،که از تراکم معنایی بیشتری برخوردار است. اینکه تصریح در ترجمه این حکمت ها تا چه اندازه به فهم متن کمک می‌کند و اینکه تکنیک تصریح تا چه اندازه وفاداری به متن مبدأ را با چالش مواجه می‌کند، از سؤالاتی است که پژوهش حاضر درپی پاسخ به آن‌ها است.

تاریخ تدوین حدیث از نگاه شیعه و اهل سنت از مهمترین مباحث حدیثی است که ارتباط تنگاتنگی با اعتبار تراث حدیثی آنان دارد. این رساله به بررسی تحلیلی_تطبیقی تاریخ تدوین حدیث در دیدگاه‌های دو تن از حدیث‌پژوهان معاصر شیعه آیت‌الله سید علی سیستانی، آیت‌الله جعفر سبحانی، و دو تن از اندیشمندان حدیثی اهل سنت محمود ابوریه و مصطفی الاعظمی می‌پردازد. در این رساله تلاش شده است با تحلیل مبانی نظری و فکری هر دیدگاه، چگونگی و زمان آغاز تدوین حدیث و موضوع منع تدوین حدیث و مباحث مرتبط با آن، همچنین تبیین مشترکات و تمایزات دیدگاه‌ها به درک عمیق‌تری از اعتبار تراث حدیثی شیعه و اهل سنت بپردازد. از جمله نتایج این رساله دست ‌یافتن به چالش‌های جدی در اعتبار حدیثی اهل سنت بوده است.

این پژوهش به بررسی آیاتی از قرآن کریم که در تفسیر امام مهدی (عج) بیان شده‌اند، در دو تفسیر مهم از تفاسیر مسلمانان پرداخته است: نخست تفسیر نمونه از آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و دیگری روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی تألیف ابوالثناء الآلوسی بغدادی. هدف این تحقیق، مطالعه تطبیقی این آیات قرآنی در دو تفسیر یاد شده برای روشن ساختن معانی و دلالت‌های آن‌ها و شناخت میزان اشتراک و افتراق میان دو دیدگاه است. این پژوهش شامل چهار فصل و یک خاتمه است. فصل اول دربرگیرنده پنج مبحث می‌باشد: در مبحث نخست به تبیین مسئله (موضوع تحقیق)، اهمیت انجام پژوهش، پرسش‌های اصلی و فرعی، فرضیه‌ها، اهداف علمی، حدود و نوآوری‌های تحقیق و همچنین روش علمی مورد استفاده پرداخته شده است، سپس به مطالعات پیشین اشاره شده و در پایان ساختار تحقیق بیان گردیده است. در مبحث دوم مفهوم آیات مفسَّر و رابطه میان تفسیر و احادیث شریف و نیز مفهوم مطالعات قرآنی تطبیقی در علم تفسیر بررسی شده است. مبحث سوم به امام مهدی (عج) اختصاص یافته و در مبحث چهارم تفسیر نمونه و مؤلف آن معرفی شده است، و در مبحث پنجم تفسیر روح المعانی و مؤلف آن مطرح گردیده است. فصل دوم شامل دو مبحث است: در مبحث نخست آیاتی که درباره شخص و صفات امام مهدی (عج) در تفسیر نمونه آمده است بررسی شده و در مبحث دوم آیاتی که مربوط به عصر آن حضرت است مورد مطالعه قرار گرفته است. فصل سوم نیز شامل دو مبحث است: مبحث اول به آیاتی که درباره شخص و صفات امام مهدی (عج) در تفسیر روح المعانی آمده اختصاص یافته و مبحث دوم به آیاتی که مربوط به عصر آن حضرت در همان تفسیر است پرداخته است. فصل چهارم به مقایسه میان آیاتی که درباره امام مهدی (عج) در دو تفسیر یاد شده آمده اختصاص دارد و شامل دو مبحث است: در مبحث نخست محورها و شاخص‌های مقایسه بیان شده و در مبحث دوم فرآیند تحلیل این محورها و استخراج برجسته‌ترین ویژگی‌ها و میزان اشتراک و افتراق میان آن دو بررسی گردیده است. در پایان نیز مهم‌ترین نتایج و پیشنهادها ذکر شده است.

در فکر کلامی - فلسفی امامیه، اندیشۀ شیخ مفید و ابن‌سینا در جایگاه تأثیرگذارترین و پایدارترین اندیشه‌ها در حوزه کلام و فلسفه که تحولات فکری عمیقی را پس از خود سبب شده است، امتیازات ویژه‌ای دارا هستند. این نوشتار کوشیده است با الگو قرار‌دادن این دو فکر فلسفی و کلامی در جغرافیای فکر شیعه، چگونگی رابطۀ هندسۀ آرای این دو حکیم در محورهای اساسی بحث اسماء و صفات الاهی یعنی «عینیت ذات و صفات» و «اتحاد مفهومی صفات» را تبیین کند. با توجه به مبانی مشترک مستنبط و مستخرج از آرای هر دو متفکر و نیز کشف و فهم مبنایی‌نبودن اختلاف‌های ظاهری میان ایشان در هر دو مسئلۀ پیش‌گفته، به نظر می‌رسد میان فلسفه و کلام به طور کلی و میان شیخ مفید و ابن‌سینا به نحو جزئی، با وجود اینکه اختلاف دیدگاه در مواردی وجود دارد، می‌توان با تأکید بر گزاره‌های فکر مکتبی، این دو رویکرد را جمع کرد. درنتیجه امتیاز توحیدی فکر شیعه در جایگاه مبنای دو فکر و نیز وجه جامع میان کلام امامی و فلسفه اسلامی به عنوان یافتۀ نهایی مورد تأکید قرار گرفته است.

تفسیر متن از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث فلسفه، الهیات و علوم انسانی است. یکی از مسائل اساسی این حوزه، نقش پیش‌دانسته‌ها و پیش‌فرض‌ها در فهم متن است. محمدباقر صدر (۱۹۳۵ - ۱۹۸۰) فیلسوف اسلامی و هانس‌گئورگ گادامر (۱۹۰۰ - ۲۰۰۲) فیلسوف هرمنوتیک معاصر، هر دو به این موضوع پرداخته‌اند. این پژوهش با رویکرد تحلیلی - تطبیقی، دیدگاه‌های آنها را بررسی و اشتراک‌ها و تفاوت‌هایشان را در زمینه نقش پیش‌دانسته‌ها در تفسیر متن واکاوی می‌کند. مسئله اصلی این است که پیش‌فرض‌ها عنصر ضروری فهم متن‌اند یا مانعی برای دست‌یابی به تفسیر عینی؟ دو پرسش محوری مطرح می‌شود: نقش پیش‌دانسته‌ها از منظر صدر و گادامر چیست؟ و تفاوت‌های بنیادی دو رویکرد در تبیین این نقش کدام‌اند؟ یافته‌ها نشان می‌دهد هر دو متفکر بر نقش سازنده و اجتناب‌ناپذیر پیش‌دانسته‌ها تأکید دارند، اما غایت تفسیر متفاوت است؛ صدر به کشف حقیقت ثابت متن به‌ویژه در متون دینی توجه دارد؛ در‌حالی‌که گادامر تفسیر را فرایندی خلاقانه و تاریخی می‌داند که از ادغام افق‌های مفسر و متن، معناهای جدید می‌آفریند. این مطالعه نشان می‌دهد پیش‌دانسته‌ها نه محدودیت معرفت‌شناختی، بلکه فرصتی برای تعامل خلاقانه با متن‌اند و می‌توانند به توسعه چارچوب‌های نظری نوین در تفسیر متن و روش‌شناسی علوم انسانی کمک کنند.