جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به تحلیل و بررسی دو مورد از مهم‌ترین براهین پنج‌گانه توماس آکویناس برای اثبات وجود خدا، یعنی طریق چهارم و طریق پنجم، می‌پردازد. این دو طریق هر یک بر بنیادهای متمایز متافیزیکی و معرفتی استوارند و از رهگذر استدلال‌هایی مفهومی، نظم‌مند و غایت‌مدارانه، به دفاع از امکان و ضرورت وجود خداوند می‌پردازند. در بخش نخست، طریق چهارم مورد بررسی قرار گرفته که بر پایه‌ی مراتب وجود، صدق، خیر و کمال بنا شده است. آکویناس در این طریق استدلال می‌کند که اشیاء جهان به‌صورت تدریجی و نسبی دارای صفاتی چون خوبی، صدق و کمال‌اند و از این رو، باید موجودی وجود داشته باشد که به‌طور مطلق واجد این صفات باشد؛ موجودی که کمال محض و منشأ تمام کمال‌های نسبی در جهان است. این استدلال، با تأثیرپذیری از سنت افلاطونی، به‌ویژه نظریه مثل، ساختار یافته و میان تمثیلات محسوس و مثال‌های عالی‌تر، تمایز می‌نهد. در این تحلیل، مفاهیمی چون «esse» (فعل وجود)، تمایز میان وجود ذاتی و عرضی، و نسبت آن‌ها با ذات الهی به‌عنوان «وجود محض» به‌دقت واکاوی می‌شوند. همچنین، دیدگاه‌های مفسرانی چون گیچ، ژیلسون و کواین درباره‌ی مفاهیم کلی، معناشناسی محمول‌های فلسفی و امکان سنجش مفهومی کمال، به‌طور انتقادی بررسی می‌گردد. نتیجه آن است که طریق چهارم، برخلاف تلقی رایج که آن را استدلالی مبتنی بر سنجش تجربی صفات می‌پندارد، بر بنیانی عمیقاً متافیزیکی استوار است که درک آن بدون تحلیل مفاهیمی چون ذات، وجود و درجات کمال میسر نیست. در بخش دوم، طریق پنجم آکویناس، که به برهان نظم یا غایت‌مندی نیز شناخته می‌شود، تحلیل می‌گردد. این برهان از مشاهده‌ی رفتار هدفمند در پدیده‌های طبیعی فاقد شعور آغاز می‌کند؛ رفتارهایی که به‌صورت مکرر و هماهنگ به نتایج معین و سودمند منتهی می‌شوند. آکویناس بر آن است که چنین غایت‌مندی‌ای، در فقدان شعور، تنها می‌تواند ناشی از هدایت یک فاعل عاقل باشد. در این راستا، مقاله به تمایز میان تبیین‌های غایت‌شناختی و مکانیستی می‌پردازد و با ارجاع به آرای متفکران معاصری چون چارلز تیلور، دنیس نوبل و آیر، نسبت میان علم طبیعی و امکان تبیین هدف در جهان بررسی می‌شود. در نهایت، ضمن تشکیک در کفایت تبیین‌های مکانیستی برای فهم ساختار جهت‌مند طبیعت، از این فرض دفاع می‌شود که نظم مشاهده‌شده در طبیعت می‌تواند بر پایه مفاهیم عقل، هدف و علیت نهایی، در قالب برهانی فلسفی در جهت اثبات وجود خداوند تفسیر گردد. این پژوهش در مجموع می‌کوشد نشان دهد که هر دو طریق آکویناس، اگرچه در ظاهر از تجربه آغاز می‌کنند ولی در عمق خود، مبتنی بر ساختاری متافیزیکی، معرفت‌شناختی و عقلانی هستند که می‌توانند به‌عنوان ابزاری معتبر در الهیات طبیعی معاصر بازخوانی شوند.

اسلام به عنوان یک دین جهانی و شاخه‌ها و فرقه‌های درونی آن یکی از موضوعاتی است که در فضاهای دانشگاهی مغرب زمین از جذابیت چشمگیری برخوردار است. تعداد قابل توجهی از اساتید دانشگاه‌های مغرب‌زمین در این حوزه مشغول مطالعه و پژوهش هستند و همه ساله آثار متعددی از ایشان منتشر می‌گردد. آثار منتشر شده هم در زمینه‌های تاریخی و هم در زمنیه‌های اعتقادی و هم در زمینه‌های فرهنگی ـ اجتماعی و سیاسی ناظر به مسلمانان انجام شده‌اند. گاهی نویسندگان این آثار از میان خود مسلمانان و گاهی نیز از میان غیرمسلمانان هستند. Shii Islam عنوان کتابی است که از سوی یکی از نویسندگان مسلمان ساکن مغرب‌زمین به نام نجم حیدر (Najam Haider) به نگارش درآمده است. وی در این کتاب به چندین موضوع پرداخته است که بخش اول و دوم کتاب را به مسائل اعتقادی و برخی موضوعات تاریخی مانند پیدایش تشیع اختصاص داده است. از آنجا که نویسنده کتاب خود به مذهب تشیع تعلق دارد و با فضای دانشگاهی مغرب‌زمین نیز آشناست به نظر می‌رسد در این اثر به نکاتی اشاره کرده باشد که نشان دهنده ذهنیت عمومی مردمان مغرب‌زمین باشد و به همین جهت ترجمه این اثر شایسته به نظر می‌رسد. از سوی دیگر همواره آثاری که در مغرب‌زمین منتشر شده‌اند حاوی نکاتی هستند که باید به آنها توجه کرد و نسبت به آنها تذکر داد. ما در ین پایان نامه بنا داریم بخشی از این کتاب را ترجمه کرده و مقدمه‌ای انتقادی بر آن بنویسیم. یافته‌های پژوهش نشان از آن دارد که نویسنده در برخی گزارش‌های خود نسبت به جزئیات تاریخی و نیز نسبت به ارائه برخی اطلاعات بسیار مهم که انتظار می‌رفت توضیح داده شود غفلت کرده است. این پایان نامه در بخش انتقادی خود از روش توصیفی ـ تحلیلی و روش تطبیقی استفاده کرده است.

توحید یکی از اساسی‌ترین اصول عقاید اسلامی است و کتاب توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام با رویکرد فلسفی و عقلی و نقلی به این مفهوم پرداخته است. ترجمه این اثر به زبان اردو می‌تواند به تقویت درک عمقی‌تر از توحید و پاسخ به شبهات اعتقادی در جامعه مسلمان جنوب آسیا کمک کند، و دوران ترجمه سعی بر این شد که روح مطالب مصنف برقرار باشد و به زبان ساده منتقل شود،. این اثر در دو بخش تنظیم شده که در بخش نخستِ آن توحید در نظام عقیدتی اسلام، و در بخش دوم آن، توحید در نظام ارزشی اسلام بررسی شده است. ، در این کتاب توحید به عنوان یکی از بنیادی‌ترین و اساسی‌ترین اصول اعتقادی اسلام می‌پردازد و بر نقش آن در شکل‌دهی به نظام عقیدتی و ارزشی اسلام تأکید می‌کند.مولف توحید را محور اساسی برای درک سایر آموزه‌های اسلامی، از جمله مفاهیمی همچون عدالت، نبوت، امامت، و معاد می‌داند.توحید نه تنها به معنای اعتقاد به یگانگی خداوند است، بلکه بنیان و راهنمایی است که تمامی ارزش‌ها و رفتارهای فردی و اجتماعی مسلمانان باید بر اساس آن تنظیم شوند.

کتاب منهج الرشاد لمن أراد السداد، کتاب کلامی است که توسط عالم برجسته آقای جعفر کاشف الغطا نوشته شده است، وهدفش رد شبهات تفکر وهابیت وبرای دفاع از مکتب خانه وحی است. و آن خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم بود. بعد از دریافت نامه ای از طرف عبد عزیز پادشاه عربستان سعودی. به این که مذهب شیعه، مذهبی گمراه کننده است پس به این معنا مذهب توحید نیست. وآقای شیخ جعفر کاشف الغطا پس از خواندن این نامه، به صورت کتابی با استفاده از آیات قرآن و روایات و امثال آن مانند شعر وغیر پاسخ داد و به‌ گفتار بعضی از محققان میان قرن دوازدهم و سیزدهم هجری اتفاق افتاده است و آن زمان یک شورش میان حکومت ایران و حکومت عثمان در ترکیه که در این منطقه رخ داد خاموش حکومت صفویه و انگلیس برای تجارت در منطقه نفوذ پیدا کرد. این کتاب به چند فصل و مقصد تقسیم بود. اول: بیانیه ملاک اختلاف مقصد در گفتار دوم: بیانیه ملاک اختلاف در ظواهر معانی و روایات و آیات برای جدایی حق از باطل آخر : بیانیه ملاک در حالت تضاد در استدلال به عنوان مرجع عمل کرده

پایان نامه حاضر با موضوع «ترجمه، نقد و بررسی آموزه های اعتقادی تشیع امامی در کتاب (اسلام شیعی) یان ریچارد» در تلاش است تا مجموعه ای از آموزه های اعتقادی شیعیان امامی را که در جهان غرب مطرح می شوند، واکاوی نماید. بی شک اصلاح نگاه مستشرقین و بیان نقاط ضعف و خطاهای تشخیصی، منجر به روشن شدن چهره واقعی تشیع برای جهانیان خواهد شد. در راستای همین هدف، کتاب «اسلام شیعی» اثر یان ریچارد انتخاب گردید و در این مجال ابتدا سه بخش از ابتدای کتاب (۷۶ صفحه) با موضوع خاندان پیامبر، اسطوره های شیعی، عرفان و تصوف، انشعابات موجود در تشیع، زیارتگاههای شیعی، زندگی اجتماعی شیعیان و آموزه های اعتقادی تشیع امامی ترجمه شده و سپس گزاره‌های ناظر به کلام شیعه از آن استخراج و به صورت خلاصه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. اشکالات و ایرادات نویسنده در دو بخش روشی و محتوایی به نقد کشیده شده است. عمده نقد ها به لحاظ روشی در باب ساختار، موضوع و روش ارایه گردید و به لحاظ محتوایی نیز پیرامون افتراق شیعه و سنی (منشا پیدایش تشیع)، کلیت تصویر ارایه شده، نوع نگاه نویسنده به تشیع، اختصاصات اعتقادی شیعیانو بررسی صحت و سقم آموزه‌های گزارش شده، با محوریت پاسخ به سوالات فرعی تنظیم گردید. یافته‌های ما حاکی است یان ریشار گزارشی پراکنده از تشیع ارائه داده و بنا نداشته تصویری کامل و یا حتی تصویری کلی از عقاید شیعی ارائه دهد. اما گزاره‌های پراکنده او از تشیع به صورت نسبی قابل پذیرش است. گرچه نمی‌توان از خطاهای موردی او نیز چشم‌پوشی کرد. روش ترجمه، ترجمه روان تحت‌اللفظی با تعهد به متن و پرهیز از ترجمه آزاد بوده و روش تحقیق نیز توصیفی- تحلیلی به ضمیمه نقد بوده است. اطلاعات به روش کتاب‌خانه‌ای جمع آوری شده و پس از آن مقایسه اطلاعات ارائه شده از سوی نویسنده با متون کلاسیک و معتبر عقاید امامیه، (متونی چون اوایل المقالات و تصحیح الاعتقاد شیخ مفید، اعتقادات شیخ صدوق، امالی شیخ صدوق و خصال شیخ صدوق، گوهر مراد لاهیجی، مواقف عضد الدین ایجی، تسلیک النفس علامه حلی، تجرید الاعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی، مقاصد تفتازانی و... ) صورت گرفته است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و ترجمه مباحث اعتقادی امامیه به زبان هوسا، یکی از زبان‌های مهم آفریقا و رایج در نیجریه، انجام شده است. ضرورت این کار از آنجا ناشی می‌شود که در نیجریه، علی‌رغم تنوع دینی و حضور گسترده مسلمانان، آثار اعتقادی شیعه امامیه به زبان هوسا بسیار اندک و شبهات درباره شیعه و سنی فراوان است. این پژوهش به ترجمه و تحلیل بخش‌هایی از کتاب «منشور عقاید امامیه» پرداخته که مشتمل بر مباحث کلیدی امامت و خلافت، جهان پس از مرگ، ایمان و کفر، بدعت، تقیه و توسل است. در بخش امامت و خلافت، پژوهش با استناد به متون دینی و روایات متعدد، به اثبات لزوم تعیین جانشین برای پیامبر اسلام (ص) پرداخته و با تبیین احادیثی چون یوم‌الدار، منزلت، سفینه، امان امت و ثقلین، بر حقانیت امامت امام علی (ع) و اهل‌بیت (ع) تأکید می‌کند. همچنین، نقش عقل در ضرورت تعیین رهبری پس از پیامبر و نقد دیدگاه‌های مخالف بررسی شده است. پژوهش، تفاوت اساسی میان امامت و نبوت را تبیین کرده و عصمت امام را بر اساس آیات و روایات اثبات می‌نماید. جایگاه علمی و مرجعیت اهل‌بیت (ع) در هدایت امت و مقابله با انحرافات نیز از دیگر محورهای این بخش است. ودر ادامه، موضوع مهدویت و غیبت امام عصر (عج) با استناد به احادیث و روایات، به‌ویژه از منابع شیعه و اهل سنت، تشریح شده و ویژگی‌های امام مهدی (عج)، فلسفه غیبت، وظایف جامعه در عصر غیبت و نقش فقها در اداره امور دینی تبیین می‌شود. همچنین، به شبهات طول عمر امام و زمان ظهور ایشان پاسخ داده شده است. در بخش کلیات عقاید، اصول بنیادین ایمان همچون توحید، معاد و عدل الهی مورد بحث قرار گرفته و نقش این مفاهیم در نظام اعتقادی اسلام و ارزش‌گذاری اعمال انسان‌ها در دنیا و آخرت، با استناد به آیات قرآن، تحلیل شده است. در مجموع، این پژوهش ضمن معرفی منابع معتبر اعتقادی شیعه، تلاش دارد خلأ موجود در حوزه آثار اعتقادی به زبان هوسا را برطرف کرده و زمینه‌ای برای فهم صحیح آموزه‌های امامیه در میان مسلمانان نیجریه فراهم می کند.

این کتاب «المحجه فیما نزل فی القائم الحجه» یک مجموعه علمی بزرگ است که مؤلف آن علامه سید هاشم بحرانی (رضی الله عنه) آن آیات قرآن کریم را که در تفسیر آن حضرت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ذکر شده است، گردآوری کرده است. اعتقاد به مهدویت جزء اساسی تعالیم اسلامی است که ریشه عمیقی در قرآن و سنت دارد. همه مسلمانان اتفاق نظر دارند که خداوند متعال هرگز زمین را از حجت خود خالی نگذاشته است و در آخرالزمان که تاریکی ظلم و ستم فرا می رسد، حضرت مهدی (عج) ظهور می کند که پرچم عدل و انصاف را برافراشته و زمین را پر از عدل و داد می کند. این کتاب به تبیین وجود امام زمان(عج)، غیبت و انقلاب جهانی ایشان در پرتو استدلال قرآنی و دستورات اهل بیت(ع) می‌پردازد. از این رو نه تنها برای علما، بلکه برای هرکسی که می خواهد جایگاه واقعی امام مهدی (عج) و نشانه های ظهور آن حضرت را در پرتو قرآن و حدیث دریابد، گنجینه ارزشمندی است. ذکر قرآنی امام مهدی (عج) آیات فراوانی در قرآن کریم وجود دارد که به ظهور حضرت مهدی (عج) و حکومت عدل و انصاف آن حضرت اشاره می کند. اگرچه معنای ظاهری برخی از آیات عام است، اما با توجه به تفسیر اهل بیت (علیهم السلام) و منابع معتبر اسلامی، این آیات به وضوح به امام مهدی (عج) اشاره دارند. این کتاب منبع بسیار خوبی برای کسانی است که می خواهند حقیقت امام مهدی (عج) را در پرتو قرآن و حدیث بشناسند. خداوند به ما توفیق بهره مندی از این کتاب را عنایت فرماید و آماده حمایت از حضرت مهدی (عج) باشیم.

کلام جدید در دنیای امروز به یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین موضوعات تبدیل شده است. این موضوع دایره‌ای وسیع و متنوع دارد که در آن فلسفه و کلام با توجه به جایگاه علمی و فکری خود تلاش کرده‌اند تا خدمات قابل توجهی را ارائه دهند. مباحث مختلفی که در جدید کلام مطرح می‌شوند، همچون تعریف دین، عقل و دین، علم و دین، زبان دین و دیگر مسائل مشابه، نشان‌دهنده عمق و نوآوری‌هایی است که اهل فکر و اندیشه در این عرصه به کار بسته‌اند. این تلاش‌ها به‌ویژه حاصل زحمات و کوشش‌های دکتر علی شیروانی است که پایه‌گذار تحقیق و تجزیه‌ای مستند و مفصل در این زمینه بوده‌اند. طرح اولیه تحقیق و روش تدوین آن توسط شورای علمی بخش کلام و فلسفه تنظیم گردید که عمدتاً از محققانی تشکیل شده بود که در حال تحصیل یا فارغ‌التحصیل دکترا بودند. این محققان هر یک مباحث اصلی و مهم را به دقت تنظیم کردند تا مباحث جدید کلام به بهترین نحو ممکن فهمیده و تحلیل شوند. اهمیت این کار تنها به نتایج نهایی آن محدود نمی‌شود، بلکه گفتگوهای علمی و مباحثات در جریان آن نیز از ارزشی فوق‌العاده برخوردار است. گرچه این اصطلاح به طور کامل درست نیست، اما می‌توان گفت که ",ادب", نیز یکی از جنبه‌های مهم این گفتگوی علمی بوده است. این مکالمه روشن ساخت که چگونه می‌توان میان علم و ادب، فلسفه و کلام، و مسائل دین هم‌صدایی و هماهنگی ایجاد کرد. پس از این فرایند طولانی و پر زحمت، مطالبی که تهیه شد، شامل سیزده مقاله است که در قالب کتابی منتشر شده‌اند. ترجمه این کتاب به زبان اردو به این هدف انجام شد تا مباحثی که به زبان فارسی تنظیم شده بودند، به صورت منظم و روان به مخاطبان اردو زبان ارائه شود و آنها نیز بتوانند از این دانش به‌طور کامل بهره‌مند گردند.

کتاب « طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» اثری ارزشمند است که افکار اسلامی مبتنی بر قرآن حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای را به صورت سیستماتیک ارائه می‌دهد. این کتاب نشان می‌دهد که اسلام تنها محدود به عبادات فردی و زندگی آخرت نیست، بلکه تعلیم جامعی است که زندگی اجتماعی انسان، مسئولیت‌های اجتماعی و رشد معنوی را شامل می‌شود. هدف اصلی اثر، تفسیر مجدد تفکر اسلامی در پرتو رویدادهای جهان معاصر و ارائه جنبه‌های عملی، اجتماعی و اخلاقی دین بر اساس قرآن به خواننده است. رویکرد نویسنده بر این است که قرآن تنها کتابی برای تلاوت نیست، بلکه راهنمای الهی است که در همه جنبه‌های زندگی حکم‌رانی می‌کند. در این کتاب، علاوه بر تحلیل عمیق آیات قرآن، به احادیث پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) نیز استناد شده است و بر این نکته تأکید شده که اسلام دینی زنده و فعال است. اثر به تبیین مفاهیم کلیدی قرآن مانند ایمان، تقوا، اطاعت، عمل، توبه، آمرزش، توکل و انفاق می‌پردازد. این مفاهیم نه تنها به عنوان اصول نظری، بلکه به عنوان مبانی اخلاقی و حقوقی شکل‌دهنده رفتار فرد و جامعه ارائه شده‌اند. نویسنده نشان می‌دهد که تقوا تنها حفظ خود نیست، بلکه یاری رساندن به گناهکاران، موضع فعال در جامعه و دفاع از ارزش‌های اسلامی است. اطاعت از خدا و پیامبر به عنوان وحدت جدایی‌ناپذیر ایمان و عمل ارائه شده است. انسان تنها از طریق عمل و اطاعت می‌تواند به رحمت الهی برسد؛ این اصل روشن قرآن است که ابتدا باید عمل کرد و سپس به رحمت امیدوار بود. زندگی تنها با دعا و انتظار منفعلانه تغییر نمی‌کند، بلکه دعوت قرآن به عمل و تغییر است. موضوع توبه و آمرزش جایگاه مهمی در کتاب دارد. نویسنده تأکید می‌کند که توبه تنها عبارت زبانی نیست، بلکه فرایندی است که نیازمند عمل، تلاش و اصلاح است. گناه آثار روحی بر انسان می‌گذارد و برای درمان آن باید انسان خود را به طور جدی بازسازی کند. پشیمانی تنها برای بخشش کافی نیست و توبه باید با عمل همراه باشد. امید به بخشش بدون عمل با تفکر قرآنی ناسازگار است. ویژگی‌های پرهیزکاران نیز به تفصیل شرح داده شده است. انسان پرهیزکار با کنترل خشم، کمک به نیازمندان، چشم‌پوشی از خطاهای دیگران و توبه فوری پس از گناه، شخصیت کامل خود را شکل می‌دهد. نویسنده بیان می‌کند که این ویژگی‌ها برای رفاه جامعه ضروری است. توصیف‌های قرآن درباره مؤمنان بر پایه آیات قرآن است؛ کسانی که هنگام یاد خدا دل‌هایشان می‌لرزد، با شنیدن آیات قرآن ایمانشان افزون می‌شود، تنها به خدا توکل می‌کنند و نماز را به بهترین نحو ادا می‌کنند. تأثیر کتاب تنها انتقال دانش دینی به خواننده نیست، بلکه او را به تفکر، ارزیابی زندگی و قرار دادن قرآن در مرکز زندگی ترغیب می‌کند. نویسنده قرآن را کتابی معرفی می‌کند که همه جنبه‌های زندگی را هدایت می‌کند و دعوت به انقلاب ذهنی می‌نماید. او تلاش می‌کند ثابت کند که اسلام دینی پویا، واقع‌گرا و متوجه تکامل انسانی است. ایده اصلی اثر این است که ارزش‌های اسلامی نباید تنها در حوزه عبادات بلکه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیز به کار گرفته شوند. در نهایت، کتاب «تفکر اسلامی در قرآن» اصول بنیادی یک نظام ایدئولوژیک مبتنی بر قرآن را ارائه می‌دهد. در این نظام، دین تنها عبادت نیست بلکه برنامه‌ای برای زندگی است که نیازمند حرکت، مسئولیت و مبارزه است. کتاب پایه محکمی برای درک قرآن و کاربرد آن در زندگی هم برای فعالان حوزه تفکر دینی و هم برای مؤمنان عادی فراهم می‌آورد.