جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

---

‫اين پژوهش، در سه فصل شبهه‌هايي که تئودور نولدکه، مستشرق آلماني درمورد قرآن کريم و نحوه نزول و جمع آن در کتاب خويش تحت عنوان "تاريخ قرآن" ارائه کرده است، نقد و ارزيابي شده و تلاش‌هايي که وي و برخي ديگر از مستشرقين، در بي‌محتوا جلوه دادن قرآن صورت داده و نقدهايي که در زمينه وحي و نزول قرآن به صورت مخفي و آشکار انجام داده‌اند؛ تجزيه و تحليل شده است. در فصل اول، پس از شناسايي نوع موضع‌گيري تئودور نولدکه در مورد قرآن و آموزه‌هاي قرآني؛ حرکت صورت گرفته در مورد مطالعه قرآن از سوي مستشرقان و اهداف پيدا و پنهان آنان در اين زمينه مطرح گرديده است. در ادامه، پس از بحث و بررسي روش‌هاي مستشرقين در مطالعه قرآن؛ تاريخ و ترجمه‌هاي صورت گرفته از قرآن به زبان‌هاي مختلف اروپايي معرفي شده است. معرفي تئودور نولدکه و افکار او، طرح ديدگاه‌هاي دانشمندان مسلمان در مورد شخصيت علمي وي و آثار او در زمينه‌هاي تاريخ اسلام و قرآن مطالب پاياني فصل اول مي‌باشد. در فصل دوم، پس از اشاره به ديدگاه‌هاي نولدکه در مورد وحي و ماهيت آن، به مفهوم لغوي و اصطلاحي وحي، فرق وحي نبوي با غير آن، ضرورت وحي و ماهيت آن و مفهوم وحي نزد دانشمندان غرب پرداخته شده است. ديدگاه نولدکه در مورد نبوت حضرت محمد( و اعجاز قرآن، بشارت کتاب‌هاي مقدس در مورد نبوت حضرت محمد( و تأثير انديشه‌هاي پيامبر اسلام در قرآن از منظر وي و نقد آنان مباحث پاياني فصل دوم را تشکيل داده است. در فصل سوم، ابتدا ديدگاه‌هاي نولدکه در مورد ترتيب زماني نزول قرآن در مکه و مدينه و کيفيت جمع‌آوري آن مطرح و نقد گرديده و سپس آراي ساير مستشرقان، در زمينه تاريخ نزول قرآن، ترتيب قرآن فعلي، ويژگي‌هاي سوره‌هاي قرآن، روش نولدکه در بيان ترتيب نزول قرآن، مصحف امام علي( و وحدت مصاحف، بحث و نقد شده است.

کتابی مشهور در زمینه تاریخ اسلام است که توسط ابن کثیر دمشقی (701-774ق) تالیف شده است. او به سبب «البدایه و النهایه» تاثیرپذیری از شرایط زمانی، مکانی و به ویژه استادانی مانند ابن تیمیه، مواضعی ضد شیعی دارد. این پژوهش درصدد نقد تاریخ نگاری ابن کثیر در زمینه تشیع در کتاب مذکور، از طریق بررسی کلی روش ها و رویکردهای نگارنده است. متن پیش رو در قالب نقد سندی، محتوایی، و روشی تاریخ نگاری مولف، سامان یافته است. مهم ترین نقدها عبارتند از: تناقض های درونی؛ مخالفت با قرآن، سنت، و تاریخ؛ «گزینش و حذف»، «پذیرش و رد» متعصبانه. در تحلیل کلی، این نتیجه به دست می آید که مولف، از یک سو، با هدف توجیه اعتقادات مذهبی خاص خود، و از سوی دیگر، به سبب گرایش های ضدشیعی خود، هرگاه گزارشی تاریخی را با بینش ها و گرایش هایش ناهمخوان یافته حذف، رد، تحریف، و یا توجیه کرده است.

‫بسياري از ادله به حق بودن شيعه، در منابع اهل سنت وجود دارد و به همين دليل در طول تاريخ اسلام، افرادي از مخالفان تلاش کردهاند تا مؤلفان سني مذهب اين آثار را شيعه معرفي کنند؛ تا مسلمانان سني مذهب مُنصف، از حقايق به دور بمانند. از جمله اين افراد، محمدعلي بريلوي مؤلف «ميزان الکتب» است که، در سال 1993 ميلادي در پاکستان به چاپ رسيده است. وي تلاش کرده بسياري از دانشمندان اهل سنت را شيعه معرفي کند. اين پژوهش در چهار فصل، در پي نقد ديدگاه مؤلف ميزان الکتب در معرفي طبري و ابن الحديد به عنوان شخصيتهاي شيعي است. تعصب، قضاوتهاي عجولانه و تناقضگويي، انکار و تحريف حقايق، و باور به عدالت صحابه، مهمترين نکات منفي اين کتاب است. اهداف مؤلف در تأليف اين کتاب، اثبات خلافت خلفاي سه گانه، انکار حقيقت، ترس و وحشت و نگراني از گسترش ديدگاه شيعي، مقابله با عزاداري سيدالشهدا عليه السلام و مبرا ساختن صحابه از هرگونه عيب و نقص شمرده شده است. هشت دليل مؤلف ميزان الکتب بر تشيع طبري و نقد آنها ارائه شده است. سپس با بررسي بيشتري در گرايش مذهبي طبري و ديدگاههاي وي در اثبات سني بودن وي، نمونههايي از سلفيگري وي در تفسير طبري ارائه شده است. همچنين اقوال تعدادي از علماي اهل سنت و شيعه، مبني بر سني بودن طبري، ارائه شده است. همچنين هشت دليل مؤلف ميزان الکتب بر تشيع ابن ابي الحديد ارائه و نقد گرديده و هفت دليل بر سني بودن او ارائه شده است. در پايان، ديدگاه تعدادي از دانشمندان اهل سنت و شيعه مبني بر سني بودن ابن ابي الحديد بيان شده است. نتيجه اينکه طبري دانشمندي از اهل سنت است و نزد اهل سنت از جايگاه ويژه اي برخوردار است و در معتزلي بودن ابن ابي الحديد که يک فرقه کلامي اهل سنت است، ترديدي وجود ندارد. وي از جهت فقهي يا شافعي است و يا حنفي که شافعي بودن وي تقويت شده است.

---