جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جهاد تبیین یکی از دستور کارهای بسیار مهم برای مقابله با هرگونه انحراف و تحریف در گفتمان و ارزش‌های انقلاب اسلامی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها و در مقاطع گوناگون بر این مهم تأکید کرده‌اند. این تحقیق باهدف تحلیل جهاد تبیین و مبانی فقهی و حقوقی آن انجام‌شده و دست یافتن به این مهم با روش توصیف و تحلیل گزاره‌های تحلیلی جهاد تبیین و مبانی فقهی و حقوقی با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای میسر است. به جهت آنکه تحقیق یکپارچه‌ای دراین‌باره صورت نگرفته است، پرسش از جهاد تبیین و مبانی فقهی و حقوقی آن، مسئله‌ای است که نیازمند جستجو تا رسیدن به نتیجه مطلوبی است. بامطالعه انجام‌شده به این گزاره دست‌یافتیم که جهاد تبیین، جهاد فرهنگی است، یعنی موضوعاتی که نیازمند تبیین است، باید به مردم و جامعه شناسانده شود و قواعدی بر مبنای فقه و حقوق نیز اعم از ارشاد جاهل، وحدت ملی و رعایت اخلاق و ... اجرا شود.

واقع­گرایی اخلاقی بحثی فرااخلاقی و در حوزه هستی­شناسیِ احکام اخلاقی و در فهم نظریات بسیار تأثیرگذار است. به جهت تمایز لوازم واقع­گرایی و ناواقع­گرایی، نظریات در حوزه ارزش متمایز می­شوند. در این مقاله نظریات معاصر در رابطه حکومت دینی را از جهت واقع­گرایی و ناواقع­گرایی طبقه­بندی می­کنیم. اهمیت مسأله از این جهت است که اولاً از خلط نظریات همچون نظریات فقهی و نظریات سکولار جلوگیری می­شود و ثانیاً لوازم هر اندیشه از دیگری بازشناسی می­گردد. کمتر تحقیقی نظریات حکومت دینی را از این جهت بحث کرده است. دیدگاه­ها در رابطه ساختار حکومت را می­توان به سه دسته واقع­گرا، ناواقع­گرا و دوگانه­گرا تقسیم کرد. نظریاتی چون قراردادگرایی محض ناواقع­گرا هستند و نظریاتی که از مردم­سالاری دینی تفسیری سکولار ارائه می­کنند، همچون استدلال بر تمایز باورهای آفاقی- باورهای انفسی یا نظریه حکومت دموکرات اسلامی و دیگر نظریات مشابه دوگانه­گرا هستند. فقیهان شیعه با وجود اختلاف تعابیر و اختلاف دیدگاه­ها در حوزه حکومت دینی همگی واقع­گرا هستند. قائلین به ولایت مطلقه یا ولایت محدوده، قائلین از باب امور حسبیه یا از غیرامور حسبیه، قائلین بر اساس منطقة الفراغ یا هر دیدگاه فقهی دیگر بر اساس واقع­گرایی سخن رانده­اند. بنابراین، مطابق دیدگاه فقیهان اولاً، مردم­سالاری هیچ نسبتی با قراردادگرایی محض یا دوگانه­گرایی ندارد؛ ثانیاً، احکام شریعت تابع مصالح و مفاسد واقعی هستند؛ سوم اینکه فرامین الهی منبع موثقی در فهم ارزش­های واقعی و شناخت مصالح و مفاسد واقعیه هستند؛ چهارم، نظر مردم به جهت تأثیر واقعی در مصالح واقعیة موضوع ارزش خواهد بود؛ پنجم، نقش خواست فردی حاکمان یا خواست مردم، منشأ ارزش نیست و به تعبیری ناواقع­گرایی و نسبیت فردی و اجتماعی نادرست است؛ ششم، معیار ارزش­سنجی همه احکام از جمله رأی حاکمان و خواست مردم، معیاری واقعی است؛ نهایتاً مردم بر اساس معیار واقعی مختار، صاحب حق و تکلیف خواهند بود.

ترجمه ماشینی: هنگامی که تأکید کالون بر تاریخ عهد را در جنبه های الهیاتی و مسیحی آن و رابطه این تأکید با درک انسان گرایانه کالوین از تاریخ را درک می کنیم، آنگاه می توانیم همگرایی حواس تاریخی و مسیحیت را در خوانش کالون از کتاب مقدس درک کنیم. این درک از رویکرد کالوین، محدودیت‌های باریک تاریخ‌نگاری مدرنیته برای تشخیص مفهوم تاریخی کتاب مقدس را زیر سوال می‌برد و ما را به روی طیف وسیع‌تری از اعمال باز می‌کند. پیشنهادات تاریخ‌نگاری بروگمان درباره اهمیت شهادت و تمرین اسرائیل برای خواندن کتاب مقدس هم از نظر تاریخی و هم از نظر الهیات در این چارچوب گسترده‌تر قرار می‌گیرد و با کار کالوین سازگار است.

به کارگیری واژگانی همچون عود و رجوع در باب حیات اخروی انسان، حکایت از اساسی بودن مفهوم «بازگشت» در این انگاره قرآنی و اسلامی دارد. متکلمان و اندیشمندان مسلمان نیز با توجه به همین امر، مباحث آخرت‌شناسی را مباحث مربوط به معاد نامیده‌اند. مسأله مهمی که در اینجا رخ می‌نماید پرسش از چرایی و چگونگی این بازگشت است: نقطه نهایی سیر انسان با نقطه آغازین آن اگر عیناً یکی نیست، پس تعبیر بازگشت چه معنای خردپذیری می‌تواند داشته باشد؟ و اگر نهایت انسان با بدایت او عیناً یکی است و انسان بازگشته عیناً همان انسان ابتدایی است، پس غرض و فایده این جدا شدن از بدایت و اقدام به سیر وجودی چه می‌تواند باشد؟ پژوهش حاضر سعی دارد تا با روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نشان دهد که مفهوم بازگشت در سیر وجودی انسان می‌تواند بر اساس یکی از مبانی نفس‌شناسانه ملاصدرا یعنی نظریه انکشاف نفس محمل مناسبی یافته و تبیینی خردپذیر داشته باشد. بر اساس دیدگاه انکشاف نفس، تحولات جوهری و سیر وجودی نفس به معنای خروج از قوه به فعلیت و کسب کمالات بیگانه با نفس و اضافه شدن آنان از بیرون بر نفس نیست، بلکه نفس در اثر تحولات جوهری همان کمالات و فعلیتهای مکنون در خود را از باطن به ظهور و از اجمال به تفصیل می‌رساند. بر این اساس، نفس بازگشته از حیث اصل حقیقت وجودی، عین نفس ابتدایی است و از حیث اظهار و تفصیل کمالات وجودی‌اش، متفاوت با آن و هدف آفرینش نیز همین اظهار و تفصیل کمالات وجود انسان است. این خوانش صدرایی از معاد نسبت به دیدگاه‌های رقیب از جمله رویکرد معطوف به بدن و رویکرد عام وجودی تفسیر روشن‌تری از بازگشت و رابطه بدایت و نهایت به دست می‌دهد.

تبیین عمل با توسل به عناصر شناختی و انگیزشیِ عامل مانند شناخت، میل، قصد و ... از مهم‌ترین مباحث مطرح در حوزه فلسفه عمل است. پرسش اصلی در این مقاله بررسی ویژگی‌هایی است که رفتار آدمی را به عمل تبدیل می‌کند. تعریف عمل و تعیین عناصر اساسی آن، به هم وابسته‌اند. این بدان معناست که مشخص‌کردن عناصر اساسی عمل، همان معیارهایی هستند که رفتاری را به عمل تبدیل می‌کنند. در سنت فکرِ غربی، باور، میل و اراده، عناصر تعیین‌کننده برای تبیین عمل محسوب شده‌اند و حال آنکه در سنت فکر اسلامی بیشتر بر مفهوم قدرت، اختیار و اراده تأکید شده است. تحلیل مفاهیم یادشده از منظر فیلسوفان و متکلمان اسلامی با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی در دستور کار قرار گرفت و نتیجه آن ارجاع مؤلفه‌های یادشده به مؤلفه علم شد آن هم علم به معنای علم عملی. براساس تبیینی که علامه طباطبایی دراین‌باره ارائه داده است نه مفهوم قدرت و نه میل و نه اختیار و نه حتی اراده که این مفهوم علم عملی است که نقش اساسی در تبیین عمل و تمییز آن از رفتار را بر عهده دارد.