جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از دلایل اثبات تولد و وجود حضرت حجت بن الحسن العسکری، احادیثی است که شیعه و سنی به تواتر نقل کرده اند و در آنها پیامبر به دوازده نفر بودن جانشینان خود تصریح کرده است. این احادیث، به اختصار، احادیث دوازده امام (خلیفه) نامید می شود. البته برخی احادیث اهل تسنن و بیشتر روایات شیعه، افزون بر بیان تعداد جانشینان، به صفات و ویژگی آنان نیز پرداخته اند. از مهم ترین نکاتی که در این روایات آمده، معرفی قائم دوازده جانشین و خبر از غیبت ایشان است و هم چنین پدر و جد او را نیز معرفی کرده است. این احادیث به دوگونه به تولد و وجود حضرت حجتدلالت می کند: یکی به صورت عام، یعنی استدلال به همان عدد دوازده که مورد اتفاق شیعه و سنی است و دیگری با متن، یعنی استدلال به صفات و ویژگی هایی که در متن روایات آمده و امام دوازدهم را که همان قائم است، مشخص و معین کرده است.احمد الکاتب، نویسنده کتاب الإمام المهدی حقیقه تاریخیه ام فرضیه فلسفیه (2007 میلادی) چون سعی در انکار وجود امام دوازدهمدارد، در صفحات 127 تا 133 کتابش، شبهه هایی را درباره احادیث دوازده امام مطرح می کند. خلاصه سخن وی این است که این عقیده و احادیث آن جعلی است و در قرن چهارم ساخته شده است، لذا نمی توان به آنها استناد کرد.در این شماره، آخرین قسمت سخنان وی در این مورد نقل و نقد می شود.خلاصه شبهه ها:1. شیخ مفید کتاب سلیم را تضعیف کرده است؛2. اشکال های زیدیه بر احادیث دوازده امام؛3. احادیث دوازده امام دلالتی بر فرزند امام حسن عسکری ندارد.خلاصه پاسخ ها:1. این برداشتی نادرست از کلام ایشان است. شیخ مفید در مقام هشدار به مردم عادی است نه تضعیف اصطلاحی؛2. شیخ صدوق همه اشکال های زیدیه را پاسخ داده است، اما نویسنده هیچ اشاره ای به آنها نکرده است؛3. این احادیث به دوگونه بر فرزند امام حسن عسکری دلالت دارد؛ یکی به عموم، دیگری به متن.

شایسته است در سالی که مقام معظم رهبری حضرت آیه اله العظمی خامنه ای مد ظله العالی آن را «سال شکوفایی و نوآوری» نام گذاردند، شکوفایی ها و نوآوری های عصر ظهور قائم آل محمد بررسی و شناسایی گردد؛ چون تمام حوادث و روی دادهای انقلاب مهدوی، الگو و نمونه برای همگان است و باید از آن پیروی نمود. در آخرین انقلاب جهانی به رهبری مهدی بهترین و آخرین شکوفایی ها و نوآوری های جهان روی خواهد داد.این مقاله، نخست به طرح و بررسی ویژگی بارز و برجسته انقلاب مهدوی می پردازد. آن گاه شماری از شکوفایی های بی نظیر و سپس نوآوری های بزرگ انقلاب جهانی مهدوی، مستند به احادیث پیامبر اعظم حضرت محمد و معصومان در دو بخش و در هر بخش با عناوین متعدد در پی خواهد آمد.

در اندیشه دینی پایان تاریخ، دوران استقرار عدالت و حاکمیت مستضعفان است که این تحول جهانی به دست حضرت مهدی (عج) و یاران مخلص او انجام می گیرد. در روایات اسلامی از یاران مهدی (عج) با ویژگی هایی یاد شده است، که تا این یاران یافت نشوند و خداوند نخواهد، آن حرکت آغاز نخواهد شد. به جز امام که معصوم و دارای عنایت ویژه خداوندی است، یاران او از بین همین انسان ها برمی خیزند.نوشتار حاضر درباره موانع تربیت زمینه ساز چنین یارانی است که با تعریفی خاص از تربیت اسلامی و عوامل آن، از موانع تربیت زمینه ساز در حوزه افکار، گفتار و رفتار بحث می کند. همچنین با استناد به آیات و روایات اسلامی، در حوزه اندیشه و ارتباط با خداوند از کفر و شرک به عنوان دو مانع مهم، در حوزه ارتباط با امام عصر (عج) از نشناختن جایگاه حقوقی آن حضرت به عنوان مانعی مهم، و در ارتباط با خود از نداشتن بصیرت دینی به عنوان مانع مهم تربیت زمینه ساز یاد شده است.در حوزه گفتار از بین موانع متعدد، به ده مانع اشاره شده است و در حوزه رفتار از تبعیت از هوای نفس، دلبستگی به دنیا، ضعف بینش اسلامی، ضعف ولایت پذیری و ... به عنوان موانع تربیت زمینه ساز یادشده است.

اعتقاد به مهدویت ریشه در قرآن و سنت دارد و با توجه به رویکرد ظلم ستیزانه آن، از همان قرون نخستین اسلامی کانون توجه برخی گروه های مخالف حاکمیت شد. در قرن اول هجری، جنبش کیسانیه با شعارهای شیعی و با تمرکز بر موضوع مهدویت، حرکت نظامی - سیاسی علیه خلافت بنی امیه را برگزید. این اقدام الگویی برای سایر گروه های مشابه فراهم کرد که عمدتا به عنوان گروه های غالی شیعه از آنان یاد می شود.این پژوهش به بررسی راهبرد جنبش کیسانیه در طرح عملی مهدویت در جامعه عصر خود می پردازد و به این سوال پاسخ می دهد که آیا انتخاب گفتمان مهدویت توسط این جنبش بر مبنای تفکرات مستحکم تشیع در این موضوع بود یا انگیزه های دیگری وجود داشت؟ ضرورت این پژوهش دستیابی به شناخت لازم درباره انگیزه ها و اهداف جنبش کیسانیه در تمرکز بر آرمان مهدوی است. همچنین الگوی مناسبی در آگاهی بخشی نسبت به برداشت های نادرست از موضوع مهدویت در دوران معاصر خواهد بود.مهم ترین یافته های این پژوهش عبارتند از: 1. تفکر مهدوی در جنبش کیسانیه به ابزاری برای مبارزه با خلافت تبدیل شد.2. کیسانیه با بی توجهی به رهنمودهای دین اسلام و امامان معصوم (ع)، به تعیین فرد و زمان دلخواه در باور مهدویت پرداختند.3. نگرش این جنبش به مهدویت بر محوری ناقص و درکی افراطی شکل گرفت.4. مهم ترین دلیل انحراف، بی توجهی به امام معصوم و تکیه بر عقل و فهم برخی اشخاص بود.

هر نظام اجتماعی برای پایداری و پویایی خود نیازمند فضایی آرام و به دور از هر گونه تضاد و تنش است تا بتواند به اهداف خود دست یابد. این مهم نیازمند زمینه هایی است که بدون آن ها پیشرفت غیرممکن است. یکی از این زمینه ها وجود وفاق ملی و همبستگی اجتماعی در سطح جامعه است. از این رو امروزه همه نظام های سیاسی جهان با درک درست از این واقعیت به دنبال تحقق و تثبیت همگرایی در جوامع خود هستند. ما اعتقاد داریم که دولت و جامعه مهدوی در این فضیلت نیز سرآمد جوامع انسانی است و یکی از راهبردهای امام زمان (عج) پس از ظهور، ایجاد همبستگی اجتماعی در بین جوامع بشری است و برای رسیدن به این وفاق، شیوه ها و راهکارهایی را به کار خواهند برد که می تواند الگویی شایسته برای جوامعی باشد که می خواهند از جامعه و ملتی همگرا برخوردار باشند، راهکارهایی چون گسترش دین و جهان بینی واحد، توسعه همه جانبه عدالت اجتماعی، توسعه مهرورزی، ارتقای سطح فکری فرهنگی جامعه و البته این راهکارها با رهبری سیستماتیک و فرهمندانه خویش می تواند برای دولت و جامعه زمینه ساز الگو باشد، هم در تلاش برای تحقق شرایط و زمینه های ظهور منجی و هم در ساماندهی به وضعیت نظام اجتماعی موجود.

همواره پیشینه مباحث مهدویت با پرسمان های فربه و اندیشه خیزی چون چیستی و چرایی غیبت امام عصر (عج) پیوند می یابد. دغدغه این پرسمان ها تنها به طالبان مطالعات منجی باوری محدود نیست، بلکه هر کس به تتبع در تاریخ علاقه مند است، به ناگزیر با آن سر و کار خواهد یافت. با وجود فراگیری اندیشه مهدویت در تمامی فرق و مذاهب اسلامی، این اندیشه در همه فرقه های اسلامی به یک قوت و شکل نیست، بلکه این آموزه در بین شیعیان امامی از جایگاه مهم تری در قیاس با دیگر فرق اسلامی برخوردار است.بحث اعتقاد به حضور معصوم و غیبتش از انظار و به تبع آن کالبدشناسی بحث انتظار فرج و غیبت امام دوازدهم تفسیر عمل گرایانه از اصل امامت شیعه را به اندیشه و پویایی علمی و فکری فرا می خواند.این نوشتار آغازی است در بازنمایی پیامدهای باورداشت غیبت در عرصه علمی و فکری شیعیان در قرن سوم و چهارم. نویسنده در پاسخ به چرایی این مساله، تصویری متفاوت از آموزه مهدویت در نزد عالمان شیعه برمی گزیند. در ادامه نیز یافته های تحقیق را یک به یک ذکر می کند.

تنها الگوی تربیتی برای ساختن انسان منتظر و زمینه ساز ظهور، الگوی «تربیت حماسی» است. به عبارت دیگر تربیت حماسی، الگوی جامع تربیت مهدوی است؛ زیرا عصر غیبت، عصر ظهور بلاها و مشکلات است و هر کسی نمی تواند با ابتلائات بزرگ آخرالزمان روبه رو شود و کبریت احمر بماند، بلکه نیازمند الگویی ویژه و متفاوت است که بتواند ویژگی هایی که معصومان (ع) برای مومنان عصر غیبت و یاران امام زمان (عج) بیان کرده اند را دربر بگیرد. از آن جا که صدر و ساقه آموزه مهدویت با حماسه و مجاهدت، صلابت و ایثار و شور و شعور گره خورده است، باید چگونگی انتظار، زمینه سازی ظهور و آمادگی برای درک حضور، بر اساس الگوی حماسه و حماسه سازی شکل گیرد.

با بررسی تالیفات اندیش مندان و بزرگان هر عصر، می توان موضوعات مورد توجه قرار گرفته آن عصر را دریافت چرا که در هر مقطعی از تاریخ به جهت اوضاع و شرایط حاکم بر آن مقطع، برخی موضوعات مورد توجه مولفان قرار گرفته و رشته تالیفات آنان را به سمت خود کشانده است و عصر قاجار نیز از این امر مستثنی نبوده و با اندکی تامل در سمت و سوی تالیفات این عصر می توان به خوبی دریافت که موضوع مهدویت به جهت بروز اندیشه های انحرافی در ایران و سایر بلاد اسلامی از مباحث مهم و مورد توجه اندیش مندان مسلمان اعم از شیعه و سنی بوده که کثرت کتب تدوین شده درباره مهدویت در عصر قاجار خود گویای این حقیقت می باشد که این نوشتار در صدد بیان همین مهم می باشد.

در مقاله قبلی تحت عنوان «نقش مردم در تعجیل ظهور»، تاثیر نقش آفرینی مردم و روی کردهای بشری در بسترسازی و تحقق وعده ظهور، مورد بررسی قرار گرفت. در این قسمت به تبیین و بررسی ضرورت ها، عوامل و بایسته های تحقق ظهور، به منظور شناخت تکالیف عصر انتظار خواهیم پرداخت در این راستا، از یک سو، توجه به الزامات و راه بردهای تحقق ظهور از سوی دیگر، مهم ترین و مبرم ترین نیازی است که سزاوار است در عرصه پژوهش های مهدوی، مورد اهتمام جدی قرار گیرد.در این نوشتار، نگارنده سعی نموده است مهم ترین بایسته های اعتقادی و عملی انتظار ظهور و لزوم فراهم سازی زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی حرکت به سوی تحقق این ایده الهی و نجات بخش را مورد توجه قرار دهد.

بحث ما در حوزه جامعه شناختی مسایل سیاسی است. انسجام اجتماعی در هر جامعه، تابع نظام فرهنگی آن جامعه است. باید گفت تعامل گروه های سیاسی برای نهادینه کردن ارزش های جامعه و حرکت آنها در راستای هم بستگی اجتماعی همواره دغدغه اندیشه ورزان بوده است.آموزه های دینی و به ویژه دکترین انتظار، نقش مهمی در انسجام اجتماعی گروه های سیاسی ایفا می کند. دولت زمینه ساز نیز که قدرت سیاسی را در دست دارد، مسوولیت جامعه پذیری را برعهده دارد.اگر فرهنگ انتظار به طور صحیح در مدارس و موسسه ای علمی و آموزشی و به طور کلی در جامعه، تبلیغ و نهادینه شود و ارزش های آن از حوزه نظری به متن جامعه منتقل گردد، جامعه منتظر می تواند نهادها و ساختار خود را متناسب با فرهنگ غنی انتظار سامان بخشد، در نتیجه نظام اجتماعی آن با انتظار، هم سو و و همراه خواهد شد. در چنین جامعه ای دولت زمینه ساز، ابزارهای رسیدن به جامعه موعود و مطلوب را در اختیار افراد قرار می دهد و آرمان های انتظار در اجتماع نهادینه می شود. به این ترتیب با حرکت به سوی هم بستگی و انسجام، تفرقه از جامعه رخت برمی بندد.گروه های سیاسی، خود را نسبت به زمینه سازی تشکیل حکومت جهانی واحد مهدوی، مسوول می بینند. بنابراین، تعهدهای ویژه ای را بر اساس هنجارهای مهدوی، بر خویش لازم می دانند و سیره حضرت، یعنی وحدت گرایی را الگوی فعالیت های خود قرار می دهند. این گروه ها در جهت هم نوایی اجتماعی حرکت می کنند و از برکات آن بهرمند می شوند: کارآمدی و تعاون، ظلم ستیزی و عزت خواهی، مهرورزی، استحکام جامعه دینی و .... بنابراین، دولت زمینه ساز با نشر معارف مهدوی، هم نوایی فرهنگی و هنجاری را مطابق نظام ارزشی مهدوی در جامعه منتظر، پی گیری می کند.