تأثیرگذاری دیدگاه‌های کلامی علامه سید جعفر مرتضی درباب عصمت امام (ع‌) بر پایه تحلیل ایشان از سیره امیرالمومنین در کتاب الصحیح من سیره الامام علی (علیه‌السلام) | کتابخانه مجازی الفبا

فهرست نوشتار 13 مقدمه 23 فصل اول: کلیات تحقیق 25 1ـ1. گفتار اول: کلیات 26 1ـ1ـ1. بیان مسئله 26 1ـ1ـ2. اهمیت و ضروت تحقیق 28 1ـ1ـ3. سوالات تحقیق 28 1ـ1ـ4. فرضیه‌ها 29 1ـ1ـ4ـ1. فرضیه اصلی: 29 1ـ1ـ4ـ2. فرضیه‌های فرعی: 29 1ـ1ـ5. روش پژوهش 30 1ـ1ـ6. پیشینه پژوهش 30 1ـ1ـ6ـ1. جمع‌بندی و جایگاه پژوهش حاضر 33 1ـ1ـ6ـ2. تمایز این پژوهش از آثار پیشین: 33 1ـ2. گفتار دوم: مفاهیم تحقیق 34 1ـ2ـ1. معنی لغوی و اصطلاحی تأثیرگذاری 34 1ـ2ـ2. معنی لغوی و اصطلاحی دیدگاه‌های کلامی 35 1ـ2ـ3. معنی لغوی و اصطلاحی تاریخ‌نگاری 36 1ـ2ـ3ـ1. معنای اصطلاحی تاریخ نگاری 37 1ـ2ـ3ـ1ـ1. تاریخ به‌مثابه حوادث و وقایع: 37 1ـ2ـ3ـ1ـ2. تاریخ به‌ مثابه علم گزارش از حوادث و وقایع: 37 1ـ2ـ3ـ1ـ3. تاریخ‌نگاری توصیفی: 38 1ـ2ـ3ـ1ـ4. تاریخ‌نگاری تحلیلی: 38 1ـ2ـ3ـ2. معنای تاریخ‌نگاری 42 1ـ2ـ4. معنی لغوی و اصطلاحی عصمت 43 1ـ2ـ4ـ1. معنی لغوی عصمت 43 1ـ2ـ4ـ1ـ1. معنای اول: المنع 43 1ـ2ـ4ـ1ـ2. معنای دوم: الحفظ 44 1ـ2ـ4ـ1ـ3. معنای سوم: امساک و استمساک 44 1ـ2ـ4ـ2. معنای اصطلاحی عصمت 45 1ـ2ـ4ـ2ـ1. تعاریف علمای تشیع 45 1ـ2ـ4ـ2ـ2. عصمت در نزد علمای تسنن 46 1ـ3. گفتار سوم: علامه سید جعفر مرتضی عاملی زندگی علمی و آثار 47 1ـ3ـ1. زندگی علمی سید جعفر مرتضی عاملی 47 1ـ3ـ2. آثار و نوشته‌های سید جعفر مرتضی عاملی. 48 1ـ3ـ2ـ1ـ1. معرفی کتاب موسوعی الصحیح من سیره النبی الاعظم (صلی الله علیه و آله) 48 1ـ3ـ2ـ1ـ2. معرفی کتاب موسوعی الصحیح من سیره الامام علی (علیه السلام) 50 فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری تحقیق 55 2ـ1. گفتار اول: دیدگاه‌های کلامی سید جعفر مرتضی عاملی در مورد عصمت 56 2ـ1ـ1. دیدگاه کلامی سید جعفر مرتضی عاملی درمورد عصمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) 56 2ـ1ـ1ـ1. ادله مدعیان عصمت عامّه پیامبران 56 2ـ1ـ1ـ2. ادلّه نافین عصمت عامّه پیامبران 60 2ـ1ـ1ـ2ـ1. ادله منکرین عصمت حضرت آدم (علیه السلام) 60 2ـ1ـ1ـ2ـ2. ادله منکرین بر عصمت حضرت نوح (علیه السلام) 62 2ـ1ـ1ـ2ـ3. ادله نافی عصمت حضرت ابراهیم (علیه السلام) 63 2ـ1ـ1ـ2ـ4. ادله نافی عصمت حضرت یوسف (علیه السلام) 63 2ـ1ـ1ـ3. نتیجه گیری سید جعفر از ادلّه موافقان ومخالفان عصمت عامّه پیامبر (ص) 64 2ـ1ـ1ـ4. بررسی تطبیقی دیدگاه کلامی سید جعفر مرتضی عاملی درباره عصمت ائمه (ع) 66 2ـ1ـ1ـ4ـ1. منظور از تعلق اراده الهی بر عصمت ائمه (علیهم السلام) 66 2ـ1ـ1ـ4ـ2. عدم اختصاص عصمت در دوران امامت 71 2ـ1ـ1ـ4ـ3. عدم صدور خطا و نسیان و سهو از ائمه 73 2ـ1ـ1ـ4ـ4. عصمت ائمه (ع) فراتر از امور تبلیغی 75 2ـ1ـ1ـ4ـ5. عصمت ائمه (علیهم السلام) در شمایل ظاهری و سلامت جسمی 77 2ـ1ـ1ـ4ـ6. عصمت ائمه (علیهم السلام) و عدم جواز صدور ترک اولی از آنان 81 2ـ2. گفتار دوم : مصادیق تأثیر گذاری باورهای کلامی در باب عصمت از منظر صاحب نظران 83 2ـ2ـ1. مسلمان نبودن علی (ع) قبل از بعثت رسول اکرم (صلی اللّه علیه و آله)‌ 83 2ـ2ـ2. نسبت گمراهی به أبو طالب (ع) 85 2ـ2ـ3. اذیت و آزار حضرت زهرا (ع) 86 2ـ2ـ4. کذب بودن ادعای نداری به هنگام ازدواج با حضرت زهرا (سلام الله علیها) 88 2ـ2ـ5. شراب خوردن حضرت علی (ع) و به نماز ایستادن 91 2ـ2ـ6. خطبه امام علی (ع) در مورد دختر ابوجهل 92 2ـ2ـ7. مخالفت با نام گذاری رسول خدا (ص) 93 2ـ2ـ8. نکشتن پرچمدارمشرکین به خاطر خویشاوندی با وی 95 2ـ2ـ9. مخالفت کردن با فرمان رسول خدا (ص) 96 2ـ2ـ10. رها کردن رسول خدا (ص) در جنگ احد 97 2ـ2ـ11. نسبت عمل منافی عفت دادن به همسر پیامبر (ص) 98 2ـ2ـ12. امتناع علی (ع) از فرمان رسول خدا (ص) 99 2ـ2ـ13. قطع کردن سر مرحب در جنگ خیبر 101 2ـ2ـ14. عریان کردن بدن مرحب 103 2ـ2ـ15. ترک کردن نماز 104 2ـ2ـ16. آغازگر جنگ قبل از احتجاج با دشمن 104 2ـ2ـ17. نگاهی شهوت انگیز 105 2ـ2ـ18. نا آگاهی به احکام قضا 106 2ـ2ـ19. آرزوی جانشینی پیامبر (ص) 107 2ـ2ـ20. مقدم شمردن ابوبکر، به پیامبر (ص) 109 2ـ2ـ21. آگاهی نداشتن از نحوه غسل دادن پیامبر (ص) 110 2ـ3. گفتار سوم : تحلیل تطبیقی تأثیر باورهای کلامی بر تاریخ‌نگاری عاملی در الصحیح من سیره الإمام علی (ع) 112 2ـ3ـ1ـ1. جایگاه عصمت در الگوی تاریخ‌نگاری کلامی عاملی 112 2ـ3ـ1ـ2. مقایسه با دیدگاه‌های دیگر علمای شیعه: 112 2ـ3ـ1ـ3. تأثیر باورهای کلامی بر گزینش و تحلیل منابع 113 2ـ3ـ1ـ4. نقدهای روش‌شناختی به رویکرد عاملی 113 جدول: 2-1: مقایسه با الگوهای تاریخ‌نگاری انتقادی 114 فصل سوم: موارد تأثیر گذاری دیدگاه کلامی علامه سید جعفر مرتضی عاملی در عصر خلفای سه گانه 117 3ـ1. گفتار اول: مصادیق تأثیر گذاری دیدگاه کلامی علامه در عصر خلفای ثلاثه 118 3ـ1ـ1. استدلال کردن بر حقانیت ابوبکر برای خلافت 118 3ـ1ـ2. مخالفت با کنار کشیدن ابوبکر از خلافت 120 3ـ1ـ3. مخالفت کردن با توصیه رسول خدا (ع) 121 3ـ1ـ4. خود کم بینی علی (ع) 123 3ـ1ـ5. اذعان علی (ع) به حقانیت خلافت ابوبکر در سخنی با ابوسفیان 125 3ـ1ـ6. ادعای عدم ارث گذاشتن انبیاء (ع) 126 3ـ1ـ7. تلاش در جلب نظر مردم به خود 127 3ـ1ـ8. سبّ و ناسزا گویی به عمویش عباس بن عبدالمطلب 128 3ـ1ـ9. رضایت دادن به نماز خواندن ابوبکر بر حضرت زهرا (س) با چهار تکبیر (نماز میت منافق) 131 3ـ1ـ10. بیعت کردن با عمر بن الخطاب و عثمان 132 3ـ1ـ11. اظهار مصاب بودن انتخاب عمر به دست ابوبکر 134 3ـ1ـ12. نداشتن موی سر (طاس بودن) 135 3ـ1ـ13. پذیرش جانشینی عمر بر شهر مدینه 136 3ـ1ـ14. ادعای انتصاب عمر به خلافت از جانب خدا 137 3ـ1ـ15. رضایت به مهریه چهل هزار درهم یا دینار دخترش ام کلثوم 138 3ـ1ـ16. گذاردن دختر خود در اختیار عمر بدون رعایت ضوابط شرعی 139 3ـ1ـ17. ناحق نسبت دادن ",القوی الأمین", به عمر بن الخطاب 140 3ـ1ـ18. تصمیم به قتل پیامبر (ص) و مشارکت در قتل خلفای سه گانه 141 3ـ1ـ19. موضوع نماز خواندن بر عمر 142 3ـ1ـ20. موضوع بهشتی بودن و مرضیّ بودن عمر بن الخطاب ‌ 143 3ـ1ـ21. توصیفی غیر واقعی از عمر بن الخطاب 144 3ـ1ـ22. ادعای این مطلب که تمامی امور عمر مبتنی بر ادله الهی است 144 3ـ1ـ23. آرزوی رفتار عمر داشتن 145 3ـ1ـ24. نظر دادن به خلافت عثمان در شورای شش نفره 145 3ـ1ـ25. ادعای اینکه عهدی از جانب پیامبر (ص) مبنی بر خلافتش نبوده است 147 3ـ1ـ26. اصرار بر قصاص عبیدالله بن عمر 149 3ـ1ـ27. تشنه قدرت یافتن بر خلافت 150 3ـ1ـ28. اظهار اخوت میان وی و عثمان توسط رسول خدا (ص) 151 3ـ1ـ29. نسبت کفر دادن به خلیفه سوم 152 3ـ1ـ30. دست بلند کردن و زدن حسنین (ع). 153 3ـ1ـ31. سوگند خوردن بر بهشتی بودن عثمان 155 3ـ2. گفتار دوم: ارزیابی و تحلیل 156 3ـ2ـ1. ارزیابی نقاط قوت دیدگاه سید جعفر کلامی در این فصل 156 3ـ2ـ1ـ1. انسجام ساختاری و طبقه بندی موضوعی 156 3ـ2ـ1ـ2. تمرکز بر نقد عصمت به عنوان محور کلامی 156 3ـ2ـ1ـ3. توجه به تناقضات درونی منابع اهل سنت 157 3ـ2ـ2. ارزیابی نقاط ضعف و محدودیت‌های دیدگاه سید جعفر عاملی در این فصل 157 3ـ2ـ2ـ1. غفلت از تحلیل ساختاری تاریخی 157 3ـ2ـ2ـ2. تکیه انحصاری بر منابع شیعی 157 3ـ2ـ2ـ3. عدم تمایز بین سطوح مختلف عصمت 158 3ـ2ـ3. تحلیل‌های شاخص 158 3ـ2ـ3ـ1. مورد 3-1: استدلال بر حقانیت ابوبکر 158 3ـ2ـ3ـ2. مورد 3-12: خطاب «أیها الأصلع» 158 3ـ2ـ3ـ3. مورد 3-16: ازدواج ام کلثوم با عمر 158 فصل چهارم: موارد تأثیرگذاری دیدگاه کلامی علامه سید جعفر مرتضی عاملی در عصر خلافت آن حضرت (ع) 161 4ـ1. گفتار اول: مصادیق تأثیرگذاری باورهای کلامی علامه در عصر آن حضرت (ع) 162 4ـ1ـ1. فال بد زدن 162 4ـ1ـ2. پذیرش خلافت برای حفظ جان خود 163 4ـ1ـ3. اجبار و اکراه دیگران بر بیعت با خلافتش 164 4ـ1ـ4. تلاش برای رسیدن به خلافت 166 4ـ1ـ5. مذمت نکردن متخلفان از جنگ 167 4ـ1ـ6. پشیمانی آن حضرت از پذیرش خلافت 169 4ـ1ـ7. فرمان دادن به تعرب بعد از هجرت 170 4ـ1ـ8. مواضعی متناقض نسبت به شیخین 171 4ـ1ـ9. گذاردن معاویه بر امارت شام 174 4ـ1ـ10. اظهار تغییر احکام الهی در زمان ظهور 175 4ـ1ـ11. اظهاراتی خرافه آمیز و مخالف با قوانین حاکم بر جهان هستی 177 4ـ1ـ12. آفریننده و روزی دهنده بودن امامان (علیهم السلام) 178 4ـ1ـ13. الزام نمودن شخص غلام بر طلاق دادن همسر آزادش 180 4ـ1ـ14. اظهار آمادگی برای بیعت با طلحه و زبیر 181 4ـ1ـ15. تعریف و تمجید از شخصی که به حقانیت حضرت تن نداده است 182 4ـ1ـ16. تهدید کردن ابوموسی اشعری به مثله کردن وی 183 4ـ1ـ17. به کارگیری الفاظ زشت و دون شأن عصمت 185 4ـ1ـ18. خوف و ترس از خونخواهی طلحه و زبیر در قتل عثمان 186 4ـ1ـ19. ادعای عدم وجود عهدی از جانب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بعد از وفاتش 187 4ـ1ـ20. اذعان نمودن به پاکی و عابد بودن محمد بن طلحه! 188 4ـ1ـ21. تحت تأثیر یارانش در آغاز نمودن جنگ جمل 190 4ـ1ـ22. نعمت الهی شمردن خلافت خلفای سه گانه 192 4ـ1ـ23. ناهماهنگی فرمان با عمل در جنگ جمل 193 4ـ1ـ24. اظهار بر بهشتی بودن کشتگان از ناکثین 195 4ـ1ـ25. اظهار شرم پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و خود از عثمان 196 4ـ1ـ26. آرزو کردن همنشینی با سردمداران ناکثین در بهشت 198 4ـ1ـ27. توهین و تهدید و زدن معترضین 200 4ـ1ـ28. تمجید از فرماندهان لشکر ناکثین 202 4ـ1ـ29. اظهار توبه نمودن طلحه به هنگام عبور از کشته او 204 4ـ1ـ30. اظهار پشیمانی از ورود در جنگ جمل 206 4ـ1ـ31. توصیه به وضو گرفتنی که با قرآن و سنت مخالفت دارد 208 4ـ1ـ32. حکم به پیوستن شش روز از ماه شوال به روزه ماه رمضان 211 4ـ1ـ33. پذیرش ضمنی دخالت داشتن یارانش در کشتن عثمان 212 4ـ1ـ34. ستایش از ابوبکر و عمر 214 4ـ1ـ35. درخواست طلب مغفرت از اویس قرنی 216 4ـ1ـ36. وضو گرفتن به صورت سه بار سه بار 219 4ـ1ـ37. مانند دشمنان با کشته گان رفتار کردن 220 4ـ1ـ38. عدم تشخیص صحیح از اهداف جنگ صفین 222 4ـ1ـ39. اظهار مأجور بودن عمرو بن عاص 224 4ـ1ـ40. اظهار ندامت از حضور در جنگ نهروان 225 4ـ1ـ41. پذیرفتن طاس بودن علی (علیه السلام) 228 4ـ1ـ42. بزرگ شمردن لشکر دشمن 229 4ـ1ـ43. راضی بودن بر حاکمیت معاویه بر شام 231 4ـ1ـ44. خوف و ترس از مرگ 232 4ـ2. گفتار دوم : ارزیابی و تحلیل 234 4ـ2ـ1. ارزیابی نقاط قوت این فصل 234 4ـ2ـ2. ارزیابی و تحلیل نقاط ضعف فصل 235 4ـ2ـ3. نمونه‌های شاخص تحلیل در این فصل 236 جمع‌بندی و نتیجه گیری 239 5ـ1. ارزیابی روش‌شناسی علامه عاملی در تاریخ نگاری سیره علوی 240 5ـ1ـ1. رویکرد ترکیبی کلامی- تاریخی: نوآوری یا تعصب؟ 240 5ـ1ـ2. شخصیت‌شناسی به مثابه ابزار نقد محتوایی 240 5ـ1ـ3. تحقیقی تحسین‌برانگیز (دیدگاهی تحسین برانگیز) 242 5ـ2. اما قابل نقد 247 5ـ2ـ1. شتاب در اظهار نظر 247 5ـ3. نوم علی (ع) بین النبی (صلی الله علیه وآله) و عائشه 248 5ـ3ـ1. متغیر بودن طبایع آدم‌ها در زمان‌های مختلف 250 5ـ3ـ2. عدم توجه به مباحث بین رشته‌ای 252 5ـ3ـ3. استفاده از مبانی پررنگ کلامی 252 5ـ3ـ4. اشکال در ارجاعات 254 5ـ3ـ5. عدم مخالفت اخبار با امور علمی ثابت شده 256 5ـ3ـ6. تعارض اخبار 256 5ـ3ـ7. موافقت اخبار با شخصیت افراد 258 5ـ3ـ8. امکان تاریخی 259 5ـ3ـ9. کم رنگ بودن نقد سندی 260 5ـ4. تحلیل مقایسه‌ای: عاملی در ترازوی نقد روش‌شناختی 262 5ـ4ـ1. تقابل با مکتب تاریخ‌نگاری اهل سنت 262 5ـ4ـ2. مقایسه با تاریخ‌نگاران شیعی معاصر 262 5ـ5. جمع‌بندی: دستاوردها و کاستی‌های پارادایم کلامی-تاریخی 263 5ـ5ـ1. نقاط قوت 263 5ـ5ـ2. نقاط ضعف 263 5ـ6. نتیجه گیری 264 جدول (5-1) مقایسه تطبیقی با مکاتب تاریخ‌نگاری 266 5ـ7. پیشنهادات تحقیق 268 فهرست منابع 269