چکیده :
هدف از این مقاله نشان دادن تغییرات موضوعات مرتبط با علم بر مبنای سه سیر فلسفی صدرایی است که می‌توان با عناوین نگاه ماهوی، اصالت وجود وحدت تشکیکی و اصالت وجود وحدت شخصی از آن یاد کرد.
پرسش اصلی این است که متناسب با سه سیر یادشده چه تحولاتی در موضوعات مرتبط با علم اتفاق افتاده است؟ ما در این مقاله تحول چند موضوع مهم را در سه مرتبۀ سیر فلسفی بررسی کرده‌ایم؛ که شامل چهار موضوع مهم «حقیقت تجرید، نحوۀ قیام صور به نفس، اتحاد یا عدم اتحاد عاقل و معقول و علم وجودات مادی» است؛ حاصل تحقیق این است که دربارۀ مسائل یادشده بر مبنای سه سیر، تحولات مهمی رقم خورده است؛ برای نمونه، تقشیر در مرتبۀ اول به‌نحو «از دست دادن زواید و عوارض مادی» است تا ادراک تحقق یابد؛ حال‌آنکه به‌اقتضای سیر دوم تجرید یا تقشیر به‌نحو «سیر نفس در مراتب» جلوه می‌کند و در سیر سوم یا قابل طرح نیست یا به‌نحو سیر در مظاهر نمود دارد.
نحوۀ قیام صور به نفس در سیر اول قیام حلولی، در سیر دوم به‌نحو قیام صدوری و در سیر سوم به‌نحو قیام ظهوری است.
در موضوع اتحاد عاقل و معقول به‌اقتضای سیر اول اتحادی صورت نمی‌گیرد؛ به‌اقتضای سیر دوم اتحاد عالم و معلوم اثبات می‌شود و به‌اقتضای سیر سوم اتحاد به وحدت ارتقاء می‌یابد.
در باب علم وجودات مادی، در سیر اول وجودات مادی نه علم به خود دارند نه علم به دیگری و نه مورد علم واقع می‌شوند؛ درحالی‌که به‌اقتضای سیرهای دوم و سوم و به پشتیبانی اصولی چون تساوق علم و وجود، حمل حقیقت و رقیقت، بازگشت تقسیمات وجود به مراتب وجود و قاعدۀ بسیط‌الحقیقة هم علم به خود و دیگری دارند و هم مورد علم واقع می‌شوند.
this article seeks to show the changes in issues related to knowledge based on mullā sadrā's three philosophical evolutions and graded approaches: the quidditative view, the ontological primacy of the existence in the graded unity framework, and the ontological primacy of the existence in the individual unity framework.
the main question is, what changes have happened in the problems related to knowledge according to the three mentioned sadrian tendencies? in this article, we have examined four such issues: "the truth of abstraction", "the way of subsistence of forms in the soul", "the unification or non-unification of the intellect with the intelligible", and "the knowledge of material beings".
the result is that these issues are differently dealt with in each of the three approaches; for example, in the first approach, abstraction is in the form of "losing material accidents" in order for the perception to occur, while according to the second approach, abstraction is manifested as "the soul's journey in its existential degrees" and in the third approach, either it is not raised at all or can be discussed as "the soul's journey in its existential manifestations".
the way of subsistence of forms in the soul according to the first approach is a kind of subsistence of inherence, and according to the second and third is subsistence of issuing and subsistence of manifesting respectively.
the unification of the intellect with the intelligible has no place in the first sadrian framework, but it is proved in the second approach as the unification of the knower and the known, and in the third, the unification is promoted to absolute unity.
regarding the knowledge of material entities, in the first approach, material entities do not have knowledge of themselves, nor knowledge of others, nor are they objects of knowledge; while according to the second and third frameworks and with the support of principles such as the concomitance of knowledge and existence, the predication of the "true reality" (ḥaqīqa) and the "intangible reality" (raqīqa), the fact that the divisions of existence are its very gradations, and the principle of simple truth, they both know themselves and others, and are objects of knowledge.
منبع اصلی :
https://jphilosophy.um.ac.ir/article_43634_f6ec27e1e33d380f1b9907c7f0b02165.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(جستارهایی در فلسفه و کلام (فلسفه و کلام )- سال 1402- دوره 55- شماره 1- از صفحه 35 تا 55)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
سه سیر علم اصالت ماهیت اصالت وجود وحدت تشکیکی اصالت وجود وحدت شخصی ملاصدرا
Keywords
Three Ṣadrā''s philosophical evolutions primacy of quiddity primacy of the existence in the graded unity framework primacy of the existence in the individual unity framework Mullā Ṣadrā