چکیده :
چکیده مسأله بداء یکی از مسائل د شوار کلامی و معضلات حدیثی است که مورد اختلاف بین شیعه و سنی است که در کنار دو اصل دیگر «رجعت» و «تقیه» از اختصاصات مذهب شیعی شناخته شده است.
بداء در لغت به دو معناست؛ یکی به معنای آشکارشدن و وضوح کامل است و دیگر به معنای پشیمانی، به دلیل کشف مطلب تازه¬ای که قبلاً مکشوف نبود، بی¬تردید «بداء» به معنای دوم در مورد خداوند معنا ندارد و هیچ مؤمن عالمی احتمال مخفی¬بودن مطلبی بر خدا را نمی¬دهد که با گذشت زمان برای او مکشوف شود؛ زیرا لازمه¬ی آن نسبت¬دادن جهل و نادانی به ذات پاک خداوند است؛ و شیعه امامیه نیز هرگز چنین احتمالی را درباره خدا نمی¬دهد و هرگز روایاتی از ائمه معصومین علیهم¬السلام به معنای علم بعد از جهل، در مورد خداوند، وارد نشده است و آنچه فخر رازی و امثال او از صاحب¬نظران اهل سنت از بداء به معنای علم بعد از جهل به شیعه نسبت می¬دهند کاملاً غیرمحققانه است و نشان می¬دهد که وی و امثال او نه کلمات علمای شیعه را دیده¬اند و نه روایات اهل بیت علیهم¬السلام را بررسی کرده¬اند، ضمن اینکه روایات فراوانی در منابع اهل سنت درباره بداء و تغییر مقدرات در پرتو رفتار انسان وارد شده است و تمامی شیعه، نسبت جهل و ظهور علم و آگاهی بعد از جهل را، نسبت به خداوند، نفی می¬کنند.
طبق گفته شیخ مفید، بداء درباره خداوند، به معنای آشکارشدن چیزی است که بر بندگان مخفی بوده و ظهورش برای آنان تازگی دارد بنابراین ظهور و انکشاف از طرف خداوند، برای مردم بوده است، نه جهل و نه تغییر و تبدیل رأی برای خداوند.
سرنوشت انسان به دست خود اوست که با تغییردادن شرایط، می¬تواند خود را مشمول لطف، یا عذاب خداوند قرار دهد، و این بهترین و برترین ثمره بداء است.
انسان موحد نمی¬¬تواند بداء صحیح را از خداوند نفی کند.
علامه مجلسی و شیخ مفید هر دو بداء را در معنای لغوی به معنای ظهور می دانند.
علامه مجلسی معنای لغوی بداء را که مستلزم علم خداوند پس از جهل است را مردود می داند و با استناد به نقل(وحی و احادیث) قائلین به حدوث در علم الهی را کافر می داند.
شیخ مفید هم مسأله بداء را به معنای لغوی آن به معنای آشکارشدن چیزی برای انسان می داند نه برای خداوند.
و بداء را از طریق تغییر در ساختار لغوی آن، آن گونه که اعراب در زبان فصیح عربی استعمال می کنند، به کار می برد« بدا لله» را در معنای «بدا من الله» به کار می گیرد تا به معنای «بدا از خدا برای ما آدمیان آشکارشد» باشد یعنی کار جدیدی که خلاف انتظار ما بود برایمان آشکارشد و با این نظریه، شیخ مفید بداء را مورد اتفاق مسلمانان می داند و اختلاف در این زمینه را اختلاف لفظی می داند.
هم چنین در این پژوهش مشخص می شود که نظریات شیخ مفید به عنوان متکلم برجسته شیعه و علامه مجلسی به عنوان محدّث مشهور شیعه، درمورد سایر مباحث مربوط به بداء نزدیک و شبیه به هم است اگرچه تفاوت های مختصری نیز وجود دارد.
کلید واژگان: بداء – علم الهی- لوح محو و اثبات- قضا- قدر- شیخ مفید- علامه مجلسی
abstract bada is a difficult theological issues and problems, saying that the difference between sunnis and shiites in the two other principle "return" and "reservation" of shiite religious specificities are known.
bada literally means two; one is meant to unfold and clearly is no longer the sense of regret, due to the discovery of new content that was not previously revealed, certainly, "bada" means the sense of god and no faith is based on god's universe hidden likely not be revealed with time for him; which requires attribution of ignorance to the pure essence of god; shia imami also possible that god never does and never the traditions of imams al-salam, meaning knowledge of ignorance about god, unknown and what he likes fakhr razi and scholars of sunni-shiite bada means ignorance of the science after it is completely non-scholarly and show that he and his ilk, not words shia scholars have seen and the narrations of ahl al-bayt have examined, while many traditions in sunni sources about beda and dispensations change in the light of human behavior is and the shia, against ignorance and the emergence of knowledge of ignorance, of god, deny.
according to sheikh mufid, bada about god, meant to reveal what was hidden servants and their appearance is new so the emergence and development of the lord to the people, not the ignorance and not the transformation of votes for the lord.
he is human destiny into their own hands to change the situation, your can grace, or god's punishment, bada is the best and most fruits.
monotheist man can’t be counted correctly denies god.
bada's allameh sheikh useful both literally as they emerge.
allameh literally bada, which requires knowledge of ignorance rejects god and citing quotes (revelation and hadith) attributes coherentism to divine creation science as kafirs.
sheikh beneficial to the bada literally means unfolding what man knows not god.
and bada through changes in the structure literally, as the arabs eloquent arabic language they use, to apply "damned god" in the sense of "damned my god" is used to mean "to know the god revealed to us human beings" is the new work, which was contrary to us, it became apparent and with this theory, sheikh agreement and disagreement bada knows about the place of muslims in this area knows the difference of words.
the study also reveals that the views of prominent shiite theologian and allameh sheikh useful as a famous narrator of the shia, the other issues related to bada close and similar, although there are slight differences.
keywords: bada - science alhy- laptops disappear and prove, ghaza, ghadar, sheikh mufid, allameh majlesi.