مقام امامت پيامبر(ص) | کتابخانه مجازی الفبا

اول اينكه آيا درست است كه حضرت محمد (ص) ابتدا به پيامبري رسيده اند و پس از اينكه به درجات عاليه رسيدند به امامت رسيده اند؟ اگر چنين است چرا اين مطلب در محافل عمومي به صورت برجسته بيان نمي گردد تا تمام مسلمانان جهان پي به مقام والاي امامت ببرند و بدانند امامت فقط به دوازده امام معصوم ما و حضرت محمد (ص)و حضرت ابراهيم داده شده است. و امامت داراي بالاترين مرتبه در ميان رستگاران و صالحان و بندگان خدا است. و مقام امامت از ديگر مقامات بسيار بالاتر است. ديگر سوالم كه نميدانم درست است يا خير : آيا من ميتوانم در مورد عالم جن تحقيقاتي داشته باشم بدون اينكه تلاش كنم به وادي آنان راه پيدا كنم؟ آيا درست است كه اجنه خوب و بد دارند و براي آنان راه يابي به عالم انسانها حرام است؟ آيا مرتبه آنان از لحاظ دانش و اعتقادات ديني و مراتب عالي اعتقادشان از انسانها بالاتر است يا خير؟

با توجه به اين که نامه شما شامل چندين سوال است، ما سعي مي‌کنيم در قالب چند نکته پاسخ شما را ارائه کنيم.
1- شما در ابتدا اين سوال را مطرح کرديده‌ايد «آيا درست است که حضرت محمد (ص) ابتدا به پيامبري رسيده اند و پس از اين‌که به درجات عاليه رسيدند، به امامت رسيده اند؟»
در پاسخ مي گوييم که اين عبارت شما در مورد حضرت ابراهيم (ع) درست است؛ يعني ايشان ابتدا به نبوت رسيدند، سپس به امامت نايل شدند ؛ آیه ی 124 بقره گواه این حقیقت است. اما پيامبر اکرم صلّي الله عليه و آله نبوت و امامت را همزمان داشتند ؛ يعني از آغاز نبوت هم امام بودند و هم نبي.
2- شما در ادامه بيان کرديد که :«... امامت فقط به دوازده معصوم ما و حضرت محمد (ص) و حضرت ابراهيم (ع) داده شده است.» در اين زمينه لازم است بيان کنيم که غير از دوازده امام معصوم عليهم السلام و حضرت محمد صلّي الله عليه و آله و حضرت ابراهيم عليه السلام، برخي ديگر از انبياء (ع) مانند حضرت اسحاق و حضرت يعقوب عليهم السلام نيز امام بوده اند. در سورة انبياء مي‌خوانيم: « وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يعْقُوبَ نافِلَةً وَ كُلاًّ جَعَلْنا صالِحينَ (72) وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَينا إِلَيهِمْ فِعْلَ الْخَيراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إيتاءَ الزَّكاةِ وَ كانُوا لَنا عابِدينَ(73) ـــ و اسحاق، و علاوه بر او، يعقوب را به وى بخشيديم؛ و همه آنان را مردانى صالح قرار داديم! و آنان را اماماني قرار داديم كه به فرمان ما، هدايت مى‏كردند؛ و انجام كارهاى نيك و برپاداشتن نماز و اداى زكات را به آنها وحى كرديم؛ و تنها ما را عبادت مى‏كردند.» (سوره انبياء آية 72-73) همان‌طور که روشن است اين آيه به مقام امامت و رهبرى اين پيامبران بزرگ(مثل حضرت اسحاق) و بخشى از صفات و برنامه‏هاى مهم و پرارزش آنها بطور جمعى اشاره مى‏كند (ر.ک: برگزيده تفسير نمونه، ج‏3، ص: 180.)
و در آية ديگر نيز مي‌خوانيم:« وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يوقِنُونَ ـــ و از آنان ( بني اسرائيل) اماماني قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى‏كردند؛ چون شكيبايى نمودند، و به آيات ما يقين داشتند» (السجدة:24)
آنچه از آیات قرآن برمی آید این است که ائمه همواره از کسانی بوده اند که شأنیّت و لیاقت نبوّت را داشته اند. لذا کسی که شأنیّت نبوّت را ندارد ، شأنیّت امامت را نیز نخواهد داشت ؛ و روشن است که تا کسی معصوم نباشد نمی تواند شأنیّت نبوّت داشته باشد. حدیث منزلت نیز گواه این معناست که حضرت علی (ع) افضل از هارون نبی بوده است ؛ چون در آن حدیث مورد قبول اهل سنّت ، آمده که نبی اکرم (ص) به علی (ع) فرمودند :« تو نسبت به من مثل هارون هستی نسبت به موسی الّا اینکه پیامبری بعد از من نیست.» (ر.ک: صحیح بخاری ، ج 4 ، 209 و ج5 ، ص129 ــ صحیح مسلم ، ج7 ، ص 120) پس اگر پیامبر اسلام افضل از موسی است به ناچار علی (ع) نیز باید افضل از حضرت هارون باشد تا این نسبت حفظ گردد. همچنین رسول خدا در همین گفتار به طور ضمنی متذکّر شدند که اگر بعد از من نبوّت ختم نمی شد ، تو شأنیّت نبوّت را داشتی.
پس مسند امامت برتر از مسند نبوّت می باشد ؛ و این معنایی است که از آیه ی ابتلای حضرت ابراهیم (ع) به وضوح فهمیده می شود. البته طبق معمول برادران اهل سنّت ما در دنده ی کج افتاده اند و می گویند: امامت در این آیه ربطی به امامت مطرح در اسلام ندارد ؛ بلکه امامت معنوی مراد است. و ما می گوییم: هر پیامبری امام (پیشوای) معنوی مردم هست ؛ پس چه نیازی است که خداوند متعال حضرت ابراهیم را بعد از نبوّت به امامت نیز منصوب نماید؟!
افزون بر اینها می گوییم: در آیات 246 و 247 بقره بنی اسرائیل از پیامبرشان خواستند که برای آنها فرمانروایی برگزیند ؛ امّا آن پیامبر ـ که گویا حضرت سموئیل(ع( بوده ـ فرمود: « ْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طالُوتَ مَلِكا ـــ خداوند، طالوت را براى زمامدارى شما مبعوث كرده است»(البقرة:247). طالوت فردی بوده که تحت نظارت پیامبر الهی امور اجرایی کشور را ادراه می نموده است. حال چطور است که چنین کسی را خداوند باید انتخاب کند ولی امام را که چانشین پیغمبر است باید مردم انتخاب کنند؟ اگر بناست مردم برای خودشان حاکم انتخاب کنند ، خدا و پیامبر بنی اسرائیل به آنها می گفتند: بروید خودتان برای خودتان حاکمی انتخاب کنید.

3- شما در ادامه سوال کرديد که آيا مي توانم در مورد عالم اجنه تحقيقاتي داشته باشم بدون اينکه تلاش کنم به وادي آنها راه پيدا کنم؟
پاسخ اين است که آري مي‌توان در اين زمينه تحقيقاتي انجام داد و منابع مختلفي در اين زمينه نوشته شده است.
براي تحقيق، چند منبع را معرفي مي‌کنيم که با مطالعه آنها مي توانيد اطلاعات خود را در مورد جنّها بالا برده و با نظرات گوناگوني که در اين زمينه بيان شده است، آشنا شويد.
کتابهاي در اين زمينه :
الف. الجن فى الكتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدين، دارالبشائر الاسلاميه، بيروت، چاپ اول 1996 م، ص 88 - 94 و بقيه كتاب در مورد مختصات و ماهيت جن.
ب. الجن فى القرآن والسنه، عبدالامير على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1992م، ص 31 - 33 و بقيه مباحث هم خواندنى است.
ج. الجن بين الاشارات القرآنية وعلم الفيزياء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مكتبه مربوسى الصغير، چاپ اول 1997م
د. جن و شيطان، عليرضا رجالى تهران، نشر نبوغ،(منبع فارسى).
ه. دانستنى‏هايى درباره جن، ابوعلى خداكرمى، ص 189 - 41

4- شما در قسمتي ديگر نيز اين سوال را مطرح نموده ايد :«آيا درست است که اجنه خوب و بد دارند ؟»
پاسخ اين است که آنها نيز خوب و بد دارند و گروهى از آنها مؤمن و صالح، و گروهى كافرند .
در سورة جن خداوند از جنّها نقل مي فرمايد:«وَ أَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَ مِنَّا دُونَ ذلِكَ كُنَّا طَرائِقَ قِدَداً ــــ و از ميان ما برخى درستكارند و برخى غير آن، و ما فرقه‏هايى گوناگونيم».( سورة جن آيه 11)
و در آيه ديگر نيز مي خوانيم:«وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولئِكَ تَحَرَّوْا رَشَداً ­­­­­­­­ــــ و اينكه گروهى از ما مسلمان و گروهى ظالمند هر كس اسلام را اختيار كند راه راست را برگزيده است» (سورة جن آيه 14)

5- در اينکه جنّها برترند يا انسان‌ها مي‌توان گفت که
به نظر مي‌رسد به لحاظ استعداد و قوه ، انسان برتر است. ولي در اينکه بالفعل چه کسي بالاتر است فرد به فرد ممکن است فرق کند. مثلاً مومنان جنّ یقیناً کافران انس برترند ؛ امّا اولیای الهی از انسانها یقیناً از مومنان جنّ برتر می باشند. در یک کلام اگر جنّی به اوج کمال خود برسد و انسانی نیز به اوج کمال خود برسد ، اوج کمال انسان بالاتر خواهد بود.
در وجود انسان حقيقتي وديعت نهاده شده که داراي قابليت و استعداد ويژه اي است. استعداد و قابليتي که وقتي در حضرت آدم (ع) به فعليت و شکوفايي رسيد مسجود فرشتگان قرار گرفت و آن قابليت عبارت است از «استعداد دريافت اسماء الهي» «و علّم آدم الاسماء کلّها» و نيز استعداد «خليفه الله» شدن که «انی جاعل في الارض خليفة » اين قابليت و استعداد در هيچ موجودي جز انسان وجود ندارد؛ و علت سجده نمودن فرشتگان بر انسان نيز به خاطر همين ظرفيت و گنجايش ژرف و نامتناهي انسان است.
لذا برتري انسان نسبت به جنّها ( از جهت استعداد) نه به اختيار است نه به عقل است و نه به تفکر ؛ بلکه به اين است که قابليّت دارد مظهر جميع اسماء الله شود.
در ضمن دقت داشته باشيم که انسان زماني برتر و فراتر از جنّها و فرشتگان مي شود که اين ظرفيت و قابليت الهي را در خود به فعليت و شکوفايي برساند. لذا انسان کامل مانند معصومين (ع) که مصداق اتّم انسان کمال يافته هستند، برتر از همه ي موجودات عالم مي باشند.
پس چه بسيار انسانها که به خاطر اعمال زشت نه تنها از برخي جنّهاي مومن کمترند ، بلکه از حيوانات نيز کمتر مي باشند.« أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاَّ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبيلا ــــ آيا گمان مى‏برى بيشتر آنان مى‏شنوند يا مى‏فهمند؟! آنان فقط همچون چهارپايانند، بلكه گمراهترند » (الفرقان:44)
بنابراين وقتي گفته مي شود: انسان برتر از جنّها يا ملائک است ، مقصود انسان بالفعل است نه انسان بالقوّه که حيوان بالفعل مي باشد. البته اگر انساني تمام دارايي وجودي خود را شکوفا سازد ، و از طرف ديگر يک جنّ هم همين کار را انجام دهد ، رتبه ي وجودي چنان انساني از هر جنّي بيشتر خواهد بود.


در پايان مطالبي در مورد جن مي آوريم که مطالعه آنها مي‌تواند سودمند باشد:
در عالم هستى برخى از موجودات غيرمحسوس‏اند و به حواس طبيعى و عادى قابل درك نيستند. يكى از اين موجودات جن است. جن كه در اصل معنا مفهوم «پوشيدگى» دارد، از چشم انسان پوشيده است.
قرآن وجود اين موجود را تصديق كرده و سوره‏اى به نام «جن» نيز در قرآن وجود دارد. در قرآن گاهى از اين موجود به «جان» نيز ياد مى‏شود (الرحمن، آيه 39 و حجر، آيه 27).
1ـ جن موجودى است كه از آتش آفريده شده، بر خلاف انسان كه از خاك آفريده شده است. «وخلق الجان من مارج من نار»(الرحمن/15)
3ـ داراى تكليف و مسؤوليت است.( (ذاريات، آيه 56 )
4ـ گروهى از آنها مؤمن صالح، و گروهى كافرند. «و إنا منا الصالحون و منا دون ذلك»( جن، آية 11)
5ـ آنها داراى حشر و نشر و معادند. «وأما القاسطون فكانوا لجهنم حطبا»(جن/ 15)
-6 آنها زندگى مى‏كنند و مى‏ميرند (احقاف، آيه 18)
7ـ آنها قدرت نفوذ در آسمانها و خبرگيرى و استراق سمع داشتند، و بعدا از اين كار منع شدند و قدرت خود را از دست دادند. «و إنا كنا نقعد منها مقاعد للسمع فمن يستمع الان يجد له شهابا رصدا»(جن/9)
8ـ آنها مي توانند با بعضى انسانها ارتباط برقرار كنند، و با آگاهى محدودى كه نسبت به بعضى از اسرار نهانى دارند، به اغواى انسانها بپردازند. «وإنه كان رجال من الإنس يعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا»(جن/6)
9ـ در ميان آنها افرادى يافت مى شوند كه از قدرت زيادى برخوردارند، همانگونه كه در ميان انسانها نيز چنين است. «قال عفريت من الجن أنا آتيك به قبل أن تقوم من مقامك» يعني يكى از گردنكشان جن به سليمان گفت من تخت ملكه سبا را، پيش از آنكه از جاى برخيزى، از سرزمين او به اينجا مى آورم.(نمل/39)
10ـ مسخّر انسان مى‏گردند. البته در اين رابطه تنها در قرآن به قضيه حضرت سليمان اشاره شده است كه علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان‏ها،جن‏ها نيز در اختيار و به فرمان حضرت سليمان بودند. ( ر.ک: نمل آيات 17 تا 39 - سبأ، آيه 14 - 12 - انبياء، آيه 82 -81 )
11ـ خلقت آنها در روى زمين قبل از خلقت انسانها بوده است. « و الجان خلقناه من قبل»( حجر، آيه 27 - الرحمن، آيه 15)
12 - بعضى از آنها مرد و مذكر و پاره‏اى ديگر زن و مؤنث هستند و توليد نسل نيز مى‏كنند (جن، آيه 6(
در روايات آمده است كه جن مؤمن براى پيامبران و امامان، مسخر مى‏شوند و خدمت مى‏كنند و كسانى كه به اذن الهى ولايتى دارند نيزمى‏توانند جنيان كافر را تحت فرمان خويش درآورند، )ر.ک: مصباح يزدى، محمد تقى، معارف قرآن، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، قم، چاپ دوم 1378 - ص 312 – 313 )از پاره‏اى آيات قرآنى و روايات معلوم مى‏شود كه گروهي جنيان به پيامبر خدا(ص) ايمان آورده‏اند (جن، آيه 1 - احقاف، آيه 32 -29)
13- در مورد اينکه آيا جنّها مي توانند به عالم انسان ها راه پيدا کنند يا نه ؟ بايد گفت که اگر منظور از عالم انسان‌ها، همين دنيايي است که ما زندگي مي‌کنيم آنها هم هستند و زندگي مي کنند . و راه به اين دنيا دارند.امّا اگر مقصود این است که بتوانند در زندگی انسانها دخالت کنند ، شواهد نقلی و عینی حاکی است که نه همه ی آنها بلکه برخی از آنها به نحو محدود چنین توانی دارند ؛ کما اینکه برخی انسانها نیز چنین توانی دارند که در امور جنّها دخالت نمایند. لذا چنین نیست که هر جنّی خواست بتواند در امور انسانها دخالت کند.
در خاتمه عرض می شود که واژه ی اجنّه جمع جنین است و به غلط به عنوان جمع جنّ استعمال می شود.

پرسمان دانشجویی