ازلي و ابدي بودن ماده | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد ازلي و ابدي بودن مادّه آيا مي توان به قطع حكم داد؟ يعني آيا مي توان گفت كه حتما مادّه ازليست يا ابديست يا خير؟ لطفا با برهان توضيح دهيد.

ازليت ماده از دو منظر قابل بررسي است:
يک. از علمي:
از نظر علمي هيچ دليلي بر ازلي يا غير از ازلي بودن ماده وجود ندارد. ممکن است براي اثبات ازلي بودن ماده نخستين به مدل نوساني جهان استناد شود، هم چنانکه براي اثبات ازلي نبودن آن به نظريه مهبانگ استناد شده است؛ ليکن چنين استدلالي با دو اشکال روبرو است:
1. آن گاه که يک نظريه از نظر علمي قابل استناد است که بر همه نظريه هاي رقيب فراز آمده و آنها را ابطال کند. در حالي که حتي اگر هيچ دليلي بر تفوق نظريه مهبانگ در کار نباشد، حداقل بر اساس اطلاعات علمي موجود دليل قانع کننده اي بر تقدم يکي بر ديگري وجود ندارد. بنابراين، استناد به چنين نظريه اي قانع فاقد اعتبار علمي است؛ از همين رو مايکل پترسون، هاسکر، رايشنباخ، و بازينچر برآنند که: نمي توان به درستي معلوم کرد کدامين مدل درست است و در اين باره، بايد در انتظار پيشرفتهاي بيشتر در عرصه فيزيک نجومي باشيم.(پترسون، مايکل و ديگران، عقل و اعتقاد ديني، ص145)
2. مدل نوساني جهان لزوما ازليت ماده را نتيجه نمي دهد،‌ بلکه هم با نظريه حدوث و محدوديت زماني آن در گذشته سازگار است و هم با نظريه ازليت ماده. تفاوت اين مدل با نظريه مهبانگ در آن است که دومي فقط با حدوث ماده سازگار است و بر فرض صحت، بر حدوث ماده گواهي مي دهد، اما مدل نوساني از اين جهت خنثي است و دليل بر هيچ يک از دو انگاره رويارو(حدوث و ازليت ماده) نتواند بود.
دو. از منظر فلسفي
از نظر فلسفي زمان تابع ماده و حرکت آن به عبارت ديگر بعدي از ابعاد ماده است بنابراين ماده از اين جهت که موجودي متحرک است و حرکت چيزي جز حدوث هاي پيايي است،‌حادث آن است؛ از اين جهت که زمان پيش از ماده معني ندارد و به عبارت ديگر ماده مسبوق به عدم زماني نيست، داراي ازليت زماني(نه ازليت ذاتي) است. ازليت زماني ماده به تنهايي مستلزم غنا و بي نيازي از علت نيست. اگر ملاک حاجت به علت حدوث زماني بود چنين گمانه اي به جا مي نمود، در حالي که که در بحث از ملاک حاجت به علت خلاف اين مسأله ثابت شده است. بسياري از فلاسفه و حکماي الاهي نيز ماده را قديم زماني و در عين حال مخلوق باري تعالي دانسته و مسبوقيت آن به عدم زماني را به منزله منع فيض ازلي دانسته اند. افزون بر آن بر اساس ديدگاه ملاصدرا، زمان از توابع ماده و منتزع از حرکت و سيلان آن است و در اين صورت وجود زمان پيش از ماده بي معني است. بنابراين آنچه نگرش ماترياليستي بايد به اثبات رساند وجوب ذاتي ماده است. ولي ازليت و مسبوق به عدم نبودن ملاک بي نيازي نيست.

پرسمان دانشجویی