برهان آنسلم | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا درباره برهان وجودي آنسلم توضيح دهيد.

آنسلم(Anselm) در سال 1033 ميلادي(حدود قرن يازدهم) به دنيا آمد، اهميت وي در دو نكته مهم در طرز تفكر اوست:

الف) تقدم ايمان بر معرفت(fideism)

ب) استدلال ابتكاري درباره اثبات خدا( معروف به برهان وجودي آنسلم)

آنسلم درباره استدلال ابتكاري خود مي گويد: " من نزديك به بيست سال تمام شب را به صبح مي رساندم در حالي كه از خداوند مي خواستم راهي را به من عرضه كند تا بتوانم بدين وسيله بي ايمانان را به وجود او متقاعد كنم. اما خودم به وجود او ايمان دارم." به نظر او حاصل اين راز و نياز ها با خداوند راهي است كه به گفته او بر او الهام شده است. وي مي گويد: ابتدا بايد تعريفي از خدا ارائه داد. وي خدا را چنين تعريف مي كند: " خدا يعني موجودي كه بزرگتر از او قابل تصور نيست. (بايد توجه داشت مراد از بزرگتر «كامل تر بودن» است زيرا اگر به لحاظ كمي باشد لازمه اش جسم بودن خداست) يا " خدا يعني موجودي كه موجودي برتر از او تصور نيست." بعد از ارائه تعريفي از خدا مي گويد: من اثبات مي كنم كه شيء اي كه معرف به اين تعريف است از خود اين تعريف وجودش قابل استنتاج است. استدلال وي تقرير دارد.

تقدير اول:

اگر خدا( موجودي كه موجودي بزرگ تر و كامل تر از او قابل تصور نيست) فقط وجود ذهني داشته باشد، آنگاه خدا، خدا نيست. ولي مي دانيم خدا، خدا است(هر چيزي خودش، خودش است).

پس خدا فقط وجود ذهني ندارد (بلكه وجود حقيقي و عيني هم دارد). نكته مهم در اين استدلال، اثبات و بيان ملازمه است. يعني وقتي گفته مي شود اگر خدا فقط وجود ذهني داشته باشد، آنگاه خدا، خدا نيست- به چه دليل چنين ملازمه اي وجود دارد. در پاسخ مي تواند، بگويد: خدا( به عنوان كامل ترين موجود) در مصداق مي تواند داشته باشد.

1. فقط وجود ذهني 2. هم وجود ذهني و هم وجود عيني و خارجي، معلول است دو بي مصداق كامل ترين است. تقرير دوم:

اگر خدا( موجودي كه بزرگ تر و كامل تر از او قابل تصور نيست) بتواند نباشد آنگاه خدا، خدا نيست و لي خدا، خدا است. پس خدا بايد وجود داشته باشد(واجب الوجب).

جهت آگاهي بيشتر ر.ك:

1. تاريخ فلسفه غرب ج2، تدوين پژوهشكده حوزه و دانشگاه(مجموعه درس هاي استاد مصطفي ملكيان)، ص91 تا ص98.

2. علامه طباطبائي، شهيد مطهري، اصول فلسفه و روش رئاليسم، قم، صدرا

3. مهدي حائري، كاوشهاي عقل نظري، تهران، امير كبير

پرسمان دانشجویی