آیا اهل سنّت به امام مهدی ـ علیه السّلام ـ اعتقاد دارند، چگونه؟ و تفاوت آنها با تشیّع در این جهت چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا اهل سنّت به امام مهدي ـ عليه السّلام ـ اعتقاد دارند، چگونه؟ و تفاوت آنها با تشيّع در اين جهت چيست؟

بعضي از اهل تسنّن به دليل خوشبين نبودن به شيعه و احاديث شيعه گمان مي‌كنند مهدويت و احاديث مهدي ساختگي است و مي‌گويند احاديث مهدي در كتب صحاح اهل سنّت وجود ندارد و اگر هم باشد در كتاب‌هايي است كه از نظر اعتبار ساقط مي‌باشد و اين شيعيان هستند كه احاديث مهدي را در كتب خود آورده‌اند.
در پاسخ گفته مي‌شود در عين حال كه خفقان عمومي دوران بني اميه و بني عباس و دست‌هاي مرموز و مقتدر سياست وقت و تعصبات شديد مذهبي اجازه نمي‌داده كه اخبار مربوط به ولايت و امامت اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ مورد مذاكره واقع شود و در كتب درج گردد لكن باز هم كتب اخبار اهل سنّت از احاديث مربوط به مهدي خالي نيست. احاديث زيادي از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ صادر شده كه سنّي و شيعه آنها را نقل كرده‌اند و هر كس اگر در آنها دقّت كند، برايش روشن مي‌شود كه موضوع مهدي و قائم در زمان پيامبر اسلام امر مسلّمي بوده است. به طوري كه اين عقيده در بين مردم شايع بود كه اصل آن را مسلّم دانسته و از فروعاتش بحث مي‌كردند؛ گاهي مي‌پرسيدند از چه نسلي به وجود خواهد آمد، گاهي از نام و كنيه‌اش سؤال مي‌نمودند، گاهي مي‌پرسيدند آيا مهدي و قائم يكي است يا نه، گاهي از علّت غيبت و وظايف آن امام جويامی شدند. پيغمبر هم گاه و بي‌گاه از آن وجود مقدّس خبر مي‌داد و مي‌فرمود: مهدي موعود از نسل من و از فرزندان فاطمه ـ سلام الله عليها ـ و حسين ـ عليه السّلام ـ به وجود خواهد آمد، گاهي نام و كنيه‌اش را بيان مي‌داشت، گاهي علامات و مشخصات او را بيان مي‌كرد، پس از وفات رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مسئله‌ي مهدويت همواره بين اصحاب آن بزرگوار و تابعين مورد بحث بوده است.
در كتب صحاح اهل تسنّن ابوابي به نام مهدي ـ عليه السّلام ـ منعقد و احاديثي از پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده است از باب نمونه:
1. عبدالله از پيغمبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ روايت كرده فرمود دنيا سپري نخواهد شد تا اين‌كه مردي از اهل بيت من كه نامش نام من است بر عرب حكومت مي‌كند.[1]
ترمذي بعد از نقل اين حديث مي‌گويد اين حديث صحيح است و نيز مي‌گويد در مورد مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف - ابو سعيد،روایتی از ام سلمه و ابوهريره از پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل نموده‌است:
ابو سعيد از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ روايت نموده كه فرمودند زمين از ظلم و بيدادگري پر مي‌شود پس مردي از اهل بيت من ظاهر شده هفت سال يا نه سال حكومت مي‌نمايد و زمين را از عدل و داد پر مي‌كند.[2]
بسياري از علماي اهل سنت احاديث مهدي را متواتر دانسته يا تواتر آنها را از ديگران نقل كرده‌اند و بدان اعتراضي ننموده‌اند مانند ابن حجر هيتمي در الصواعق المحرقه و شبلنجي در نور الابصار ابن صباغ در الفصول المهمه محمد الصبان در اسعاف الراغبين گنجی شافعي در البيان شيخ منصور علي در غاية المأمول سويدي در سبائك الذهب و جمعي ديگر و همين تواتر ضعف سندي را كه در بعضي از آنها موجود است جبران مي‌كند.
به عنوان نمونه عسقلاني مي‌نويسد خبر متواتر مفيد يقين است و عمل به آن نياز به بحث ندارد.[3]
سيد احمد شيخ الاسلام مفتي شافعي مي‌نويسد احاديثي كه در مورد مهدي وارد شده كثير و متواتر است در بين آنها هم حديث صحيح وجود دارد و هم ضعيف اما چون احاديث كثيرند و روات و نويسندگان آنها نيز زيادند بعض ازآن احاديث بعضي ديگر را تقويت مي‌كند و بر روي هم مفيد يقين مي‌باشند.[4]

اما در مورد تفاوت آنان با تشيّع:
تنها تفاوتي كه اهل سنت با شيعيان دارند اين است كه آنها نوعاً تولد حضرت مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ را انكار مي‌كنند و مي‌گويند شخصيتي كه پيامبر اسلام از قيام او پس از غيبت خبر داده هنوز متولد نشده و در آينده تولد خواهد يافت.[5] اما شيعيان با تعليل و براهين متقن معتقدند كه امام مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ در سال 255 ه‍ . ق از نسل امام حسن عسكري ـ عليه السّلام ـ متولد گرديده و داراي دو غيبت صغري و كبري مي‌باشد.[6]
اضافه بر دلايل تاريخي كه بر تولد امام زمان وجود دارد اگر امام زمان متولد نشده و زنده نباشد نبايد پيامبر اسلام مي‌فرمود من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهليه (يعني هر كس بميرد امام، زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلي مرده است.»[7] زيرا با نبودن امام زمان چنين كلامي از پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ غير معقول است.
ثالثاً: تعداد قابل توجهي از اهل تسنن از مورخان و محدّثان آنها تولد حضرت را دركتب خود ذكر كرده و آن را يك واقعيت دانسته‌اند بعضي از پژوهشگران بيش از صد نفر از آنان را معرفي كرده‌اند.[8]
اهل سنت پس از اقرار به تولد و زنده بودن حضرت مهدي در اينكه از اولاد كيست اختلاف دارند:
بعضي مي‌گويند، امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ از اولاد امام حسن مجبتي است.[9] ابن حجر در سرّ اين مي‌گويد امام حسن مجتبي به خاطر شفقت با امت خلافت را ترك كرد و با معاويه صلح كرد خداوند هم امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ را از اولاد او قرار داد و رواياتي را كه مي‌گويد مهدي از اولاد امام حسين ـ عليه السّلام ـ است را واهي شمرده و مي‌گويد دليلي بر اين وجود ندارد.[10]
در پاسخ مي‌گوئيم، اين قول رد شده است زيرا ممكن است راوي يا ناسخ اشتباه كرده باشند زيرا حسن و حسين خيلي به هم نزديك مي‌باشند و قبلاً به دليل نقطه نداشتن كلمات خيلي از اين اشتباهات رخ مي‌داده است.
2ـ نسبت امام مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ به امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ مانند خود امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ به پيامبر مي‌باشد كه از طرف مادر به حضرت متصل مي‌شود زيرا مادر امام محمّد باقر فاطمه دختر امام حسن مجتبي و همسر امام سجاد ـ عليه السّلام ـ مي‌باشد. بنابراين مي‌شود گفت از فرزندان امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ باشد هم از فرزندان امام حسين ـ عليه السّلام ـ و هيچ منافاتي هم با هم ندارند. و تعارضي بين آنها نيست. براي تأييد اين مطلب رواياتي به اين مضمون هم از علماي شيعه و هم از علماي اهل تسنن نقل شده است.[11]
اما مسئله صلح امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ با معاويه كه اساس ظلم را در جامعه اسلامي بنا نهاد و هيچ گونه ربط منطقي با وجود امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ ندارد و نيز امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ عنوان پاداش و جايزه را ندارد كه بر اين صلح مترتب گردد. افزون بر اين مطالب لازمه اين سخن تأييد معاويه و دستگاه او از طرف خداوند مي‌باشد كه نتيجه آن محكوميت امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ است پس نبايد پاداشي به آن مترتب گرددگذشته از اينها مي‌تواند اين حديث جعلي و ساختگي باشد كه ترمذي در كتاب خود آورده است. احاديث زيادي از اين نمونه در كتاب او و ساير كتاب‌ها وجود دارد. به دليل عنادي كه با شيعيان داشته‌اند.

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم