آیه هادی چگونه بر خلافت بلافصل امام علی(ع) دلالت دارد؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیه هادی چگونه بر خلافت بلافصل امام علی(ع) دلالت دارد؟

بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت

آیه هادی:

وَ یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ لَا أُنزِلَ عَلَیهِ ءَایةٌ مِن رَبِّهِ إِنَّمَا أنتَ مُنذِرٌ وَ لِکلِّ قَوْمٍ هَادٍ. (رعد، آیه ۷)

آنان که کافر شدند، مى گویند: چرا نشانه [و اعجازى] از پروردگارش بر او نازل نشده؟ تو تنها بیم دهنده اى و براى هر گروهى، راه نمایی است.

روایات متعدّدى از پیامبر(ص) در کتب شیعه و اهل سنّت نقل شده که نشان مى دهد آیه در باره امیر مؤمنان(ع) نازل شده است، مانند:

۱. از ابن عبّاس نقل شده که پیامبر(ص) دست مبارکش را بر روى سینه گذاشت و فرمودند: «أنَا المُنذِر؛ من انذار کننده ام» و آن گاه به شانه على بن ابى طالب(ع) اشاره نمود و فرمودند:

أنتَ الهادى، بِکَ یَهتَدِى المُهتَدونَ.[۱]

تو همان هدایت کننده هستى که [پس از من] هدایت یافتگان، به وسیله تو راه درست را مى یابند.

۲. پیامبر خدا(ص) به امام حسن(ع) فرمود:

یا حَسَنُ! إنَّ اللّهَ یَقولُ: (إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ)، فَأَنَا المُنْذِرُ وعَلِیٌّ الهادی.[۲]

اى حسن! خداوند مى فرماید: [اى پیامبر!] تو تنها هشدار دهنده اى و براى هر قومى راه نمایى است. من هشدار دهنده ام و على، راه نماست.

۳. امام علی(ع) فرمود:

هیچ آیه اى از قرآن نازل نشده جز آن که مى دانم کجا نازل شده و در باره چه نازل شده؟ در دشت بوده یا در کوه. گفته شد: در باره تو چه نازل شده است؟ فرمود: اگر از من نمى پرسیدید به شما نمى گفتم. در باره من آیه «[اى پیامبر!] تو تنها هشدار دهنده اى و براى هر قومى راه نمایى است» نازل شده است. پیامبر خدا، هشدار دهنده است و من راه نمایم به چیزى که او آورده است.[۳]

۴. برید بن معاویه نقل می کند که امام باقر(ع) در باره آیه (إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ) فرمود:

قالَ رَسولُ اللّهِ(ص): ”أنا المنذر" وَ فی کُلِّ زَمانٍ إمامٌ مِنّا یَهدیهِم إلىٰ ما جاءَ بِهِ نَبِیُّ اللّهِ(ص)، وَ الهُداةُ مِن بَعدِهِ عَلِیٌ، ثُمَّ الأَ‍وصِیاءُ مِن بَعدِهِ واحِدٌ بَعدَ واحِدٍ. أما وَ اللّهِ! ما ذَهَبَت مِنّا وَ لا زالَت فینا إلَى السّاعَةِ؛ رَسولُ اللّهِ المُنذِرُ، وَ بِعَلِیٍّ یَهتَدِی المُهتَدونَ.[۴]

رسول خدا(ص) فرمود: «من آن منذر هستم»، در حالی که در هر عصری، امامی از ما اهل بیت، مردم را به آنچه پیامبر(ص) آورده است، هدایت می کند. هدایتگران الهی پس از ایشان، علی(ع) و سپس اوصیای بعد از او، یکی پس از دیگری هستند. به خدا سوگند، هدایت امّت وظیفه ماست و تا روز قیامت ادامه دارد. رسول خدا همان منذر است و آنان که خواستار هدایت اند، به وسیله علی(ع) هدایت می شوند.

۵. عبد الرحیم قصیر می گوید:

روزی نزد امام باقر(ع) بودم ایشان مرا خواند. گفتم: «لبیک». ایشان فرمود: رسول خدا(ص) در باره (إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ) فرمود: «من، آن منذر و علی، آن هادی است». امروز هادی کیست؟

من مدّتی طولانی [در فکر فرو رفتم و] سکوت کردم. سپس سر بلند نمودم و گفتم: فدایتان شوم! هدایتگری، مخصوص شما خاندان است. یکی پس از دیگری آن را به ارث می برید تا به شما رسیده است. فدایتان شوم! شما هادی [امروز] هستید. امام فرمود:

صَدَقتَ یا عَبدَ الرَّحیمٍ، إنَّ القُرآنَ حَیٌّ لا یموتُ، وَ الآیَةُ حَیَّةٌ لا تَموتُ؛ فَلَو کانَتِ الآیَةُ إذا نَزَلَت فِی الأقوامِ ماتوا فَماتَ القُرآنُ! و لٰکِن هِیَ جارِیَةٌ فِی الباقینَ کَما جَرَت فِی الماضینَ،... إنَّ القُرآنَ حَیٌّ لَم یَمُت، و إنَّهُ یَجرى ما یَجرِى اللَّیلُ وَ النَّهارُ، و کَما تَجرِى الشَّمسُ وَ القَمَرُ، و یَجرى عَلىٰ آخِرِنا کَما یَجرى عَلىٰ أوَّلِنا.[۵]

راست گفتی، ای عبد الرحیم! قرآن، زنده است و نمی میرد و آیات زنده اند و نمی میرند. اگر آیه ای [فقط] در باره افرادی نازل شود و آنان بمیرند، قرآن می میرد؛ امّا آیات، انسان های کنونی را در بر می گیرد، چنان که گذشتگان را شامل می شود.... قرآن، زنده است و نمرده و همچون شب و روز و ماه و خورشید در جریان و حرکت است. قرآن، همان گونه که اوّلینِ ما را در بر می گیرد، شامل آخرین فرد ما نیز می گردد.

یادآوری:

بنا بر تفسیر و روایات، شأن نزول این آیه نورانی بیان می کند که پیامبر(ص) مدبّر عالم نیست؛ بلکه منذرِ اوست و علی(ع) نیز ادامه دهنده خطّ رسالت پیامبر(ص) و هدایتگر مردم به فرامین نبوی است. از این رو، از این آیه می توان در یافت که ولایت بلافصل امام علی(ع) از سوی خداوند، تعیین شده است.