راویان غدیر | کتابخانه مجازی الفبا

راويان حديث غدير چه كساني هستند تا بتوان به آن اعتماد نمود؟!

يكي از حوادث مهم تاريخ صدر اسلام، واقعه غديرخم مي‌باشد كه شرح آن در بيشتر كتب تاريخ و حديث آمده است. محقق گرانقدر شيعه، مرحوم علامه اميني در كتاب خود «الغدير» در شرح اسناد حديث غدير،‌ نام يكصد و ده نفر صحابي و هشتاد و چهار نفر از تابعين و سيصد و شصت تن از علما و بزرگاني كه اين حديث را در كتابهاي خود آورده‌اند،‌ ذكر كرده و همه‌آنان را با ذكر مأخذ از راويان حديث غدير بر شمرده است. [1] جالب اينجاست كه در ميان اين اصحاب،‌ نام خلفاي ثلاثه هم به چشم مي‌خورد. در اينجا به برخي از صحابه كه از ناقلين حديث غدير هستند، اشاره مي‌كنيم :‌

1ـ ابوبكر بن ابي قحافه، خليفه اول‌ (متوفاي 13 هجري)؛ ابن عقده در كتاب الولايه،‌ ابوبكر جعابي در كتاب النخب و منصور رازي در كتاب «حديث الغدير» و شمس الدين جزري در كتاب اسني المطالب، خليفه‌ اول را از اصحابي كه حديث غدير را روايت كرده‌اند، شمرده است. [2]

2ـ عمر بن الخطاب خليفه دوم (مقتول به سال 23 هجري)؛‌ حافظ ابن مغازلي در كتاب مناقب از ابي هريره نقل كرده كه عمر بن خطاب گفت:‌ رسول گرامي اسلام فرمود: «من كنت مولاه فعلي مولاه» اين روايت را سمعاني نيز در فضائل الصحابه و محب الدين طبري در الرياض النضره و ذخائر العقبي و خواجه محمد پارسا در فصل الخطاب و خوارزمي در مقتل خود و ابن كثير شامي در البدايه و النهايه و ... از قول خليفه دوم نقل كرده‌اند.[3] از خليفه‌ دوم،‌ احاديث ديگري نيز مربوط به واقعه‌ غدير به صورت‌هاي مختلف نقل شده است. [4]

3ـ عثمان، خليفه سوم (متوفاي 35 هجري)؛ حافظ ابن عقده در الولايه، منصور رازي در حديث «الغدير»، وي را از راويان حديث غدير شمرده‌اند؛ ابن مغازلي،‌ خليفه سوم را جزء صد تن راوي سلسله سند غدير خود بر شمرده است. [5]

4ـ امير المؤمنين علي ابن ابيطالب (عليه السّلام): روايت غدير از قول آن حضرت در كتب ذيل نقل شده است: مسند احمد بن حنبل، مجمع الزوائد هيثمي (ج 9، ص107)؛ تاريخ خلفاي سيوطي (ص114)؛ تهذيب التهذيب (ج 7، ص337)؛ نزول الابرار بدخشاني (ص20 و...). [6]

5ـ عبدالله بن عباس: نسائي در خصائص (ص7)؛ احمد بن حنبل در مسند (ج1، ص331)؛ البدايه و النهايه (ج 7، ص337) و مجمع الزوائد (ج 9، ص108) و خوارزمي در مناقب وي را از راويان حديث غدير دانسته‌اند.[7]

6ـ عبدالله بن مسعود: سيوطي در الدر المنثور (ج 2، ص298)، قاضي شوكاني در تفسير خود‌ (ج 2، ص57)؛ آلوسي در تفسير روح المعاني (ج 2، ص348)؛ خوارزمي در مناقب و جزري در اسني المطالب (ص4) او را از راويان حديث غدير شمرده‌اند.[8]

7ـ عمار بن ياسر: نصر بن مزاحم در كتاب صفين (ص186)؛ فرائد السمطين باب 40 و 58؛ خوارزمي در مناقب و جزري در اسني المطالب او را از صحابه ‌راوي غدير شمرده‌اند. [9]

8ـ قيس بن ثابت انصاري: ابن حجر در الاصابه (ج 1، ص305)؛ اسد الغابه، تهذيب التهذيب (ج 7، ص337)؛ كنايه الطالب (ص16)؛ ابن كثير در البدايه و النهايه (ج 5، ص209) و .... او را از راويان غدير مي‌دانند.[10]

10ـ عايشه دختر ابوبكر هم بنا بر نقل بسياري از محدثان اهل سنت، يكي از كساني است كه حديث غدير را روايت كرده است.[11]

11ـ سلمان فارسي: ابن عقده در حديث الولايه،‌ جعابي در النخب، جويني در فرائد السمطين باب 58 و جزري در اسني المطالب (ص4) او را از ناقلين حديث غدير مي‌دانند.[12]

12ـ عبدالله بن عمر بن الخطاب هم بنا بر نقل هيثمي در مجمع الزوائد ( ج 9، ص106) و سيوطي در جمع الجوامع و تاريخ الخلفا (ص114) و متقي هندي در كنزالعمال (ج 6، ص154) و بدخشاني در نزول الابرار (ص20) و... از راويان حديث غدير است. [13]

همچنين اصحاب بزرگ ديگري، مانند ابوذر غفاري، سعد بن ابي وقاص، زيد بن ارقم، ابو ايوب انصاري، سعد بن عباد انصاري، زيد بن ثابت، زبير بن عوام و... همه از راويان حديث غدير هستند. [14]

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی