چرا همه مومنان در روز قیامت همراه با امام زمان(عج) نیستند در صورتی که همه آنان در این دنیا برای ظهور امام دعا می کنند و هر جمعه دعای ندبه می خوانند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چرا همه مومنان در روز قيامت همراه با امام زمان(عج) نيستند در صورتي که همه آنان در اين دنيا براي ظهور امام دعا مي کنند و هر جمعه دعاي ندبه مي خوانند؟

از نظر قرآن کريم و روايات اسلامي، همان طوريکه اهل جهنم به تناسب اعمال و بدي هاي شان سختي عذاب و درکات شان گوناگون و متفاوت است، اهل بهشت و مومنان نيز به تناسب اعمال نيک و درجات و حسنات و معنويات شان و به فرا خور کردارشان داراي درجات و کمالات مختلف و متفاوتي هستند. از اين رو بهشت داراي مراتب و درجات متفاوت است: «فَأُوْلَئِک لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى»[1]پس براي آنان (مومنان) درجات و مقامات بلندي خواهد بود. «وَلَلآخِرَةُ أَکبَرُ دَرَجَاتٍ؛ درجات آخرت (براي مومنان) و برتري هايش زيادتر است».[2]
قرآن کريم که درموارد فراواني به تفصيل، درکات تبهکاران و درجات مومنان را بيان مي کند، گاه به اجمال درباره مراتب معاد فرموده است تفاوتي که بين صالحان و مومنان در دنيا است در آخرت بيشتر است از تفاوتي که در دنيا است. زيرا درجات دنيا و آخرت از جهت محدوديت و گستردگي، مانند خود دنيا و آخرت است. خداي سبحان درباره بهشت مي فرمايد: «َسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ»[3] تفاوت درجات بهشتيان و مومناني که سرانجام بهشت دارند، هم به همين نسبت با تفاوت انسان ها در دنيا فرق دارد.
بنابراين بر اساس مقامات قرب و اعمال و درجات معنوي، پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و هم چنين اوصياء و پيشوايان معصوم ـ عليهم السلام ـ پس از آن حضرت از جمله آنان امام زمان ـ عليه السلام ـ ، در برترين درجات بهشت در قيامت قرار دارند چنان که فرمود: «فَأَمَّا إِن کانَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ ـ فَرَوْحٌ وَرَيْحَانٌ وَجَنَّةُ نَعِيمٍ»[4]
اما مومنان در مقام پايين تر و درجات بعد قرار دارند. و مومنان نيز داراي درجات متفاوت اند:
«يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنکمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ»[5] و يا « لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ»[6] و: « لَکنِ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ غُرَفٌ مِّن فَوْقِهَا غُرَفٌ مَّبْنِيَّةٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ»[7]
همه اين آيات اشاره به اين مطلب دارند که مومنان در آخرت بر اساس درجات و مراتب معرفتي و عملي شان در دنيا، داراي مراتب و مدارج متفاوتي هستند که بدون ترديد پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و اهل بيت اطهارش در بالاترين درجات قرار دارند. چه آنکه آخرت سراي مجازات و دادن پاداش اعمال است و بديهي است که مومنان در دنيا داراي مراتب مختلف و متفاوتي از نظر معرفت و استحکام عقايد و خلوص اعمال بوده اند، و لذا انتظار اينکه همه در قيامت در يک درجه و با ائمه اطهار و امام زمان ـ عليهم السلام ـ باشند انتظار منطقي و منطبق با واقعياتي که شرح داديم نخواهد بود.
حشر و مصاحبت با اولياء الهي و ائمه اطهار و امام زمان ـ عليهم السلام ـ ، نياز به سنخيت با آنان دارد. به دست آوردن سنخيت با اولياء الهي نياز به تحقق دو بعد يعني، معرفت و عمل دارد. اگر کسي خود را به آن بزرگواران در اين دو بعد شبيه نمايد، گرچه در مقام و مرتبه آنان ممکن است نرسد، امّا به لقاي آنان در قيامت خواهد رسيد و از حضور در جوار آن ذوات مقدسه و لو در مراتبي پايين تر برخوردار خواهد شد.
آنچه وظيفه ما است تشبّه به آن بزرگوار و پيمودن راه او مي باشد ما بايد در همه حال سرباز آماده باش آن حضرت بوده و همواره در خدمت ايشان باشيم و با شرکت در مجالس دعا و توسل در اصلاح امور خود و جامعه بکوشيم و در راستاي برقراري ارتباط معنوي با او و حفظ و استمرار اين ارتباط تلاش نمائيم اين مسأله را قرآن کريم به همه ما گوشزد نموده و مي فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ»[8] از امام باقر ـ عليه السلام ـ در تفسير اين آيه نقل شده که فرمود: «صبر کنيد بر اداي فرايض (يعني درانجام تکاليف الهي استقامت داشته باشيد) و در برابر دشمنان پايداري کنيد و با امام تان (که انتظارش را مي کشيد) مرابطه نمائيد».[9]
مرابطه با امام زمان ـ عليه السلام ـ يعني خود را به رشته ولايت او بستن و بر خدمت او کمر بستن و پيروي و ياري کردن او و گردن نهادن در برابر خواسته ها و اهداف او، و از هيچ کار مقدوري دريغ و مضايقه نکردن در راستاي آن، و اين يکي از ارکان ايمان است که آدمي خودش را به امام خويش مربوط سازد و از او جدا نشود و هرگز مرتکب کارهايي که باعث جدائي و دوري انسان از امام مي گردد نشود و مدام کارهايي انجام دهد که آن حضرت و اصحابش انجام مي دهند. و اين تنها راهي است که ما را به آن بزرگوار نزديک نموده و به بهشت لقاي او واصل خواهد نمود، و يا لااقل در قيامت از شفاعت او بهره مند شده و درسايه لطف آن امام مهربان از الطاف بيکران الهي برخوردار مي شويم، زيرا چه بسا همين مومنيني که در دنيا از نظر ظاهر اهل نجات و بهشت به نظر مي آيند و در مجالس دعا و توسل و ندبه شرکت مي کنند، در آخرت براي نجات از عذاب الهي و راه يافتن به بهشت به خاطر برخي اشتباهاتي که در دنيا انجام داده و توفيق توبه پيدا نکرده اند، نياز شديد به شفاعت ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ دارند و با شفاعت آن بزرگواران وارد بهشت مي گردند؛ و ممکن است در جايگاهي قرار گيرند که مومنان زياد ديگري از نظر مقامات اخروي و درجات قرب از آنان بالاتر باشند تا چه رسد به امام زمان و ائمه اطهار که در بالا ترين مقامات و جايگاه هاي بهشتي قرار دارند و: «فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيک مُّقْتَدِرٍ»[10] جاي دارند.
بنابراين مهم اين است که ما از توجهات و الطاف اولياء الهي که شفيعان مقرب درنزد خداي متعال هستند برخوردار باشيم و حشر و نشر ما همگام با آنان باشد اگر چه همسان با آنان نباشد زيرا همسان بودن و در مقام آنان قرار گرفتن نياز به سنخيت کامل با آنان دارد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)