جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تطبیق فلسفه‌ها و نظام‌های فکری با یکدیگر، تلاشی در جهت یافتن راه­های تعامل و هم­افزایی این مکاتب است. به نظر می­رسد در این فرآیند، یافتن اشتراکات و اختلافات این ساختارها و روش مناسب این دستیابی، دارای اهمیت بسزایی هستند. روش را می­توان در دو سطح کلان و متعیّن یا ابزاری در نظر گرفت. در اینجا مسئله این است که اگر برای این تطبیق، روش پدیدارشناسی با رویکرد پیشگامانی همچون کربن را به­عنوان روش کلان برگزینیم و برای عینیت بخشیدن به این شیوۀ کلان، ساختارهای مورد تطبیق را در بستر «روش اصل موضوعی» که در دوره معاصر با بهره­گیری از نظریۀ «مدل» دارای خصلت صوری بیشتری شده، پیاده­سازی کنیم، آنگاه بنیادی­ترین همسانی­ها و اختلاف­هایی که در روش پدیدارشناسی مذکور مورد تأکید هستند، در کدامین اجزاء ساختارهای اصل موضوعیِ موردبحث تعیّن می­یابند؟ و نسبت این دو دسته اجزاء با یکدیگر، چگونه تبیین می­گردد تا در سایه این تبیین، سایر نقاط اشتراک و اختلاف دستگاه­های مورد تطبیق به­وضوح و به شکلی نظام­مند مشخص ­گردند؟ لذا، تلاش گردید تا با استفاده از بستر روش اصل موضوعی و ظرفیت صوری سازی نظریۀ مدل در دایره­ای محدود و در ضمن بررسی تطبیقی یک گزارۀ خاص در سه ساختار فلسفی اسلامی،، نشان داده شود که «مفاهیم تعریف‌نشده»، بنیاد­ترین همسانی­ها و «تعابیرِ» آن‌ها و یا پیدایش اختلاف در این تعابیر، نیز اصلی­ترین عامل افتراق و ایجاد دستگاه­های گوناگون هستند و نسبت این دو به یکدیگر، نسبت «مطلق» با «قید» است، نیز سایر مختصات دستگاه­ها و نقاط اختلاف و اشتراک در شکلی سلسله­مراتبی امکان ظهور می­یابند.

روش اصل موضوعي، شيوه‌اي در استدلال و پايه‌ريزي علوم قياسي است که با مبنا قرار دادن تعداد معدود و محدودي مبادي اوليه تصوري و تصديقي تحت عناوين اصطلاحات تعريف‌نشده، تعاريف، اصول‌ متعارفه و اصول ‌موضوعه و با استفاده از ابزار منطق، در سايه گريز هميشگي از تناقض و دوري از خطا در جريان استدلال، بستر یک ساختار علمي متقن را ايجاد مي‌نمايد. پرسش اصلی این مقاله این است که آيا به روش اصل موضوعي مي‌توان اثبات يکي از مسائل حکمت متعاليه يعني «وحدت شخصي وجود» را بازسازي نمود؟ و فرضيه موردنظر اين است که مي‌توان با لحاظ مقدماتي ازجمله چهار اصطلاح تعريف‌نشده که اولين آنها «وجود» است و نيز هفت تعريف، همچون تعريف اصيل و اعتباري، همچنين اصول متعارفه‌اي مانند «ما اشيای کثيري را ادراک مي‌نماييم» و در نهايت تنها اصل موضوعه يعني «اصالت وجود و اعتباري بودن ماهيت» که هرچند خود در حکمت متعاليه اثبات گرديده، ولي در اين سير استدلالي خاص به‌ عنوان يک اصل موضوعه پذيرفته شده، با شيوه‌اي در حد امکان نزديک به اين روش، اين اثبات را انجام داد.