جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر، نخست، به بررسی، استخراج و طبقه‌بندی مباحث مهم کلامی در متون کهن عرفانی نثر فارسی می‌پردازد، سپس، دیدگاه‌ نحله‌های رایج کلامی را درباره این مباحث بیان می‌کند و در ادامه، ضمن شرح و تفسیر اندیشه‌های کلامی در متون مورد بحث، به نقد و تحلیل آن‌ها از طریق تطبیق با منابع اصیل و معتبر کلامی و احیاناً، تشریح دیدگاه عرفانی نویسندگان در این خصوص می‌پردازد. دیدگاه کلامی مولفان مورد بحث، بر مبنای اصول اعتقادی اهل سنت و جماعت اعم از اشعریه، ماتریدیه و حنابله شکل گرفته است. نویسندگان، از نحله های کلامی و گروه های فکری مجسمه، مشبهه، حشویه، کرامیه، اباحیه، حلولیه، معتزله، فلاسفه، یهود و نصاری برائت جسته و عقاید آنان را درباره مسائل مختلف اعتقادی انکار کرده اند. آنها، به تبعیت از متکلمان، برای اثبات عقاید خویش و رد عقاید مخالفان، از روش های متداول کلامی از قبیل استدلال، قیاس و تمثیل بهره جسته اند.این تحقیق در شش فصل ترتیب یافته است: فصل اول، مشتمل بر مباحثی درباره علم کلام، رابطه کلام و عرفان، اهداف و دلایل روی آوردن صوفیه به مباحث کلامی، عوامل پیوند میان عرفان و کلام اشعری و جایگاه کلامی متون مورد بحث. فصل دوم درباره توحید و مسائلی چون اسما و صفات خداوند، معرفت خداوند، کلام خداوند، رویت خداوند و مسئله ایمان. فصل سوم درباره عدل خداوند، شامل مباحثی مانند حسن و قبح افعال، فعل اصلح، فعل قبیح، تکلیف، ثواب و عقاب، وعد و وعید، سعادت و شقاوت و جبر و اختیار. فصل چهارم درباره نبوت و مباحث مربوط به آن مانند تفاضل انبیا و فرشتگان، عصمت انبیا، شفاعت انبیا و معراج پیامبر (ص). فصل پنجم درباره مسئله امامت و مباحثی چون ویژگی‌ها و شرایط و وظایف امام، کرامت اولیا و امر به معروف و نهی از منکر و فصل ششم درباره معاد و مسائلی مانند اجل، روح، معاد جسمانی و روحانی، اعاده معدوم و خلق بهشت و دوزخ.