جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدههدف: بررسی شباهتها و تفاوتهای اندیشه های تربیتی امام محمد غزالی و ویلیام جیمز هدف اصلی تحقیق بوده است .برای این مقایسه چهار مولفه ماهیت تربیت دینی ، اهداف تربیت دینی، اصول تربیت دینی، روشهای تربیت دینی مورد مقایسه قرار گرفته است.بیان مساله:تربیت از ماده «ربو» یا «ربب» در لغت به معنای افزودن و رشد نمو کردن آمده است. و در اصطلاح تربیت عبارت است از هر گونه فعالیتی که معلمان، والدین یا هر شخص به منظور اثر گذاری بر شناخت، نگرش، اخلاق و رفتار فردی دیگری بر اساس اهداف از پیش معین انجام می دهد(اخلاقی،1387).روش تحقیق:‌روش اسنادی– تحلیلی بوده است که برای جمع آوری اطلاعات از روش سندکاوی استفاده شده است برای این منظور به کتابها، مدارک ، اسناد ، پایگاهها و مقالات و پژوهشهایی که به دیدگاه امام محمد غزالی و ویلیام جیمز پرداخته اند مراجعه شده است. مهمترین یافته های تحقیق عبارتنداز:الف) امام محمد غزالی و جیمز هر دودر زمینه مولفه های تربیتی (ماهیت ،اهداف، اصول، روشها ) دارای شباهتهای زیر هستند:ماهیت تربیت دینی:گرایش به سوی حقایق و واقعیات مقدس در وجود همه افراد بشر وجود دارد و تعلیم و تربیت حق هر انسانی است، وجود انسان دارای استعدادهای مادی و غیر مادی و معنوی است اگر امیال ماوراء الطبیعه درست پرورش نیابد زیانهای غیر قابل تصور به جا می گذارد. مسائل تربیتی ماهیت عینی و ذهنی دارند.اهداف تربیت دینی :هر دو برای انسان سعادت دنیوی واخروی را به عنوان اهداف تربیت دینی مطرح می سازند، هر دو تهذیب اخلاق و تبدیل حقیقت به امر اخلاقی را مورد توجه قرار می دهند و تعالی دانش و تجربه را به عنوان هدف تربیت دینی در نظر می گیرند، توجه به حیات دینی و توجه به عالم برتر معنوی و وحدت با عالم برتر از اهداف مشترک دیگر این دو اندیشمند در تربیت دینی است.اصول تربیت دینی:رعایت اصل تفرد و رعایت تفاوتهای زیر در اصل فعالیت در تربیت ، توجه به همه ابعاد وجودی تربیت یا اصل تکامل،‌همراهی علم و عمل توجه به آزادی و اختیار و اراده و نقش عادت در تربیت ازاصول مشترک این دو دانشمند است.روشهای تربیتی :روش کشف وشهود یا روش تجربی و آزمایشی، روش تشویق و ترغیب و روش ایجاد عادات درست و روش مشاهده و تفکر یا استقراییب) غزالی و ویلیام جیمز در زمینه ماهیت ، اهداف،‌اصول و روشهای تربیتی دارای اختلافاتی هستند .ماهیت تربیت دینی: جیمز تربیت، فلسفه و روانشناسی را مرتبط با هم و همگی را برای کشف کامل تجربه لازم می دانند اما غزالی اینگونه دیدگاهی ندارد و در برخی موارد فلسفه را در مقابل دین می داند و ... اهداف تربیتی: غزالی سیر روح و باطن انسان به سوی حق و وصول به انس و قرب الهی و پرواز روح را به عنوان هدف برتر تربیت دینی مطرح می سازد در حالی که جیمز اهداف درونی انسان را نسبت به اهداف بیرونی که جنبه شخصی دارند مورد توجه و حائز اهمیت می داند و آنها را برگرفته از متن تجربه شخصی می داند و....اصول تربیت دینی: غزالی به اصل کرامت ذاتی انسان و اصل تدریج و وجود مراحل متعدد در تربیت ماهیت سلبی و ایجابی تربیت اعتقاد دارد در حالی که جیمز این اصول را در تربیت دینی مطرح نمی سازد و به اصول رضایت بخشی باورها برتری احساس به عنوان طبقه ژرف تر دین و مبدا و بدوی کودک در محور تربیت معتقد است.روشهای تربیت دینی: غزالی روش تعقل‌گرایی، تحریک انگیزه، تکرار و تمرین، آموزش فعال، روش عمل به ضد یا تحصیل به نفس و داستان گویی را در تربیت دینی مورد توجه قرار می دهد در حالی که جیمز توجهی به این روشها ندارد و در عوض به روشهای پراگماتیستی، پرسش و پاسخ و روش پروژه توجه دارد.کلید واژه: امام محمد غزالی،ویلیام جیمز،تربیت دینی ،اهداف تربیتی،اصول،روشهای تربیتی

هدف این پژوهش مقایسه مولّفه‌های ارزش‌شناسی و انسان‌شناسی حکمت متعالیه ملاصدرا با اگزیستانسیالیسم الهی (کی‌یرکگارد ، یاسپرسو مارسل ) می‌باشد. حوزه معرفتی فلسفه تعلیم و تربیت فارغ از تعاریف بسیار گوناگونی که درباره آن وجود دارد، از دو منظر کلّی قابل بررسی است. از منظر اوّل، این حوزه معرفتی به مثابه قلمروی در طرح دیدگاه‌ها و نظریات فلسفی درباره ارزش و انسان محسوب می‌شود که سابقه‌ای به اندازه تاریخ تفکّرات بشری دارد. و منظر دوّم، می‌توان با مقایسه مولّفه-های ارزش‌شناسی و انسان‌شناسی حکت متعالیه ملاصدرا و اگزیستانسیالیسم الهی به وفاق‌ها، شباهت‌ها، تأثیر گذاری و تأثیر پذیری از یکدیگر پی برد. این پژوهش روش اسنادی_ تحلیلی می‌باشد. برای جمع آوری داده‌ها از روش سند کاوی استفاده شده است. برای این منظور به کتاب‌ها، مدارک، اسناد، پایگاه‌ها و مقالات و پژوهش‌هایی که به دیدگاه ملاصدرا و اگزیستانسیالیسم الهی پرداخته‌اند، مراجعه شده است. در تحلیل داده‌ها از روش توصیفی_ تحلیلی استفاده شده است. ملاصدرا درباره ارزش‌ها می‌گوید: ارزش‌ها با زوج محمول‌های حسن و قبیح، خیر و شر، مصلحت و مفسده، حق و باطل و طیب و خبیث و مانند این‌ها شناخته می‌شوند. منشأ ارزش‌ها در کمالات وجودی فرد، سیر تکاملی نفس و کمالات اولی می‌باشد. آزادی و حرّیت، عشق و تزکیه نفس. این ارزش‌ها خاصّ انسان و زمینه قرب الهی هستند. اگزیستانسیالیست‌های الهی معتقدند ارزش‌ها را انسان با انتخاب‌هایش خلق و آفرینش می‌کند. و هیچ ارزش ثابتی در دنیا وجود ندارد. ارزش‌هایی مانند ایمان به خداوند، ارتباط، آزادی، اختیار، تفرّد، مسئوولیت، کرامت و عشق در بین آن‌ها دارای اهمیّت می‌باشد. درباره انسان ملاصدرا می‌گوید: مقام انسان فراتر از مقام سایر موجودات، حتّی ملائکه است (اشرف مخلوقات بودن). هر چند صدرا معتقد به وحدت نفس و جسم است . جسم را مرتبه نازله نفس می‌داند ولی در نهایت به ثنویّت اعلی و ادنی درباره نفس می‌رسد. صدرا هویّت انسان را پسینی نه پیشینی می‌داند و معتقد است انسان خود باید سرنوشت خویش را بسازد. اگزیستانسیالیست‌های الهی معتقدند، تنها انسان است که از وجود برخوردار می‌باشد و باید تلاش کند که هستی دار گردد. انسان نباید خود را در این دنیا به امور بی فایده مشغول سازد. انسان باید از مرحله داشتن به بودن برسد. و در این راه ارتباط با دیگران در جهت هستی دار شدن از اهمیّت بیشتر برخوردار است. آنها معتقدند انسان‌ها در این جهان با وضعیت‌هایی روبه‌رو هستند و گریزی از آنها نیست، زلزله، سیل، مرگ، و... در مورد مرگ اعتقاد دارند که با مرگ افق تازه‌ای به روی انسان گشوده می‌شود و انسان فنا ناپذیر است.

تقویت هویت دینی در طول دوران کودکی، یکی از مهم ترین عوامل موثر در جلوگیری از ناهنجاری های رفتاری و رشد اندیشه ای دینی و تقویت باورهای اعتقادی در کودکان محسوب می شود.آموزش و پرورش یکی از نهادهای مهم در تکوین هویت دینی دانش آموزان نقش اساسی ایفا می کند. از این رو ، پژوهش حاضربا هدفبررسی نقش کتاب های درسی دوره ابتدایی در تقویت هویت دینی دانش آموزان انجام شده است. این هدف کلی به 14 هدف جزئی تقسیم گردیده است. سوال اصلی این پژوهش عبارت است از «از نظر مدیران و آموزگاران منطقه لالجین کتاب های درسی دوره ابتدایی تا چه میزان به تقویت هویت دینی دانش آموزان می پردازد؟». مولفه های هویت دینی در این پژوهش شامل (خدا شناسی، آخرت گرایی، معرفی اولیای دین، قرآن و سنت، اخلاقیات اسلامی، احکام دینی، مفاخر دینی و مذهبی، نمادهای دینی،مناسبت های مذهبی و دینی، طرح کرامت، برنامه آغازین، نماز جماعت و آموزش خانواده ) می باشد. روش پژوهش، توصیفی – پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه مدیران و آموزگاران شاغل در منطقه لالجین در سالتحصیلی 1390-1389 به تعداد 150نفر می باشد. تعداد نمونه مورد پژوهش برابر جامعه آماری در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود که بر اساس مقیاس چهار درجه ای لیکرت تنظیم شده بود. برای سنجش روایی پرسشنامه، از روش روایی محتوایی با استفاده از دیدگاه صاحب نظران و متخصصان و برای محاسبه پایانی آن از روش آلفای کرونباخ بهره گرفته شد که میزان آلفای آن 94% بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون مجذور کای، میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد استفاده شد. یافته های این پژوهش نشان داد که از نظر مدیران و آموزگاران منطقه لالجین،کتاب های درسی دوره ابتدایی در حد نسبتاً بالایی توانسته است دانش آموزان را با مولفه های هویت دینی از قبیل، خداشناسی، آخرت گرایی ، اولیای دینی،احکام دینی، مفاخر مذهبی، قرآن و سنت، اخلاقیات اسلامی، مناسبت های دینی، نمادهای دینی،آداب و مهارت های اسلامی (طرح کرامت) و نماز جماعت آشنا کند و نقش اساسی در آموزش عینی این مفاهیم به دانش آموزان دوره دبستان را داشته باشد و نیز از نظر این آزمودنی ها،آموزش آداب و مهارت های اسلامی به دانش آموزان، برگزاری نماز جماعت و اجرای برنامه آغازین در مدرسه و برگزاری کلاس های آموزش خانواده برای اولیاء تأثیر به سزایی در تقویت هویت دینی دانش آموزان دارد. از نگاه این آزمودنی ها تفاوت معناداری در بین 12 مولفه هویت دینی مشاهده نشد. اما در مقوله، برگزاری کلاس های آموزش خانواده برای اولیاء جهت تقویت هویت دینی دانش آموزان، بین نظرات مدیران و آموزگاران تفاوت معناداری دیده شد. بر اساس یافته های این تحقیق نتیجه گرفتیم که یکی از راهکارهای تقویت هویت دینی در دانش آموزان دوره ابتدایی،آموزش عینی و ملموس مولفه های هویت دینی به این گروه سنی از فراگیران می باشند. به همین رو لازم است نهاد تربیتی، شرایطی را، اتخاذ نماید که دانش آموزان با این مولفه ها آشنا شده و در جهتشکل گیری هویت دینی در آنها، سازو کارهای آموزش عینی مولفه های هویت دینی را برای دانش آموزان طراحی و تقویت کند .