جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع اصلی در این تحقیق بررسی شیوه های تربیت کودکان مسئولیت پذیر از منظر قرآن و روایات است . از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد. واژه مسئولیت از لحاظ لغوی به معنی توانایی پاسخ دادن و در عرف عام به مفهوم تصمیم گیری های مناسب و مؤثر است. پاسخ مناسب و مؤثر، پاسخی است که کودک را قادر می سازد تا به هدف هایی که موجب اعتماد به نفس او می شوند دست یابد یا به تقویت آنها بپردازد. تصمیم گیری مناسب در چارچوب هنجارهای اجتماعی و انتظارات خانواده و چه بسا جامعه از اوست، پس اتخاذ تصمیم بجا و مناسب موجب ایجاد روابط انسانی مثبت، افزایش ایمنی و موفقیت و آرامش و آسایش وی می شود. مسئولیت پذیری در قرآن وروایات به مفهوم تکلیف شناسی وضابطه پذیری وتهعد باوری ، که ریشه در فطرت و وجدان آدمی دارد ، وسایه روشنی از آن به صورت کلی در ضمیر وباطن انسان نهاده شده و از باورهای وجدانوعقل آدمی است .انسانی که تحت تأثیر تربیت های قرآنی قرار گرفته ،مسئولیتهای خویش رامی شناسد ومسئولیت پذیر است .این انسان به مدد قوه تمیز وتشخیص و وجدان آگاه خود حریم حق وحقوقها را رعایت می کند ،نسبت به همگان احساس تعهد ومسئولیت می کند، واز هرگونه تجاوزگری وقانون شکنی می پرهیزد. مسئولیتهای انسانی ؛ از مسئولیت در برابر خداوند – که خاستگاه اصلی همه مسئولیتها است – آغاز می گردد . انسان باید نسبت به قانون ودین خدا متعهد باشد وبه خرد وکلان احکام الهی گردن نهد، واز اوامر ونواهی دین فرمان برد، از دیگر مسئولیتهای انسان مسئولیت در برابر خویشتن ، مسئولیت در برابر دیگران ومسئولیت در برابر طبیعت می باشد . همه این موارد در قرآن کریم وروایاتبه آنها اشاره شده است . ودر تحقیق حاضر به عنوان شاهد از این آیات ورایات استفاده شده است . از یافته های دیگر این تحقیق روش هایمسئولیت پذیری در قرآن و روایات می باشد . از جمله: مسئولیت پذیری از طریق محبت ، مکلف نمودن فرد به اندازه توانایی وی ، دادن فرصت مناسب برای تصمیم گیری ، تشویق ، بازی،الگوگرفتن کودکان از والدین در همه روشها آیات وروایات به عنوان شاهد درتحقیق آورده شده است.این تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی – نظری وروش اجرای آن توصیفی – تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات و داده های لازم از روش کتابخانه ای استفاده شده است ؛ در این روش پس از جمع آوری مطالب از طریق فیش برداری از اسناد و مدارک مربوط به موضوع اقدام به طبقه بندی آنها نموده وسپس بر اساس سؤالات تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .

بدون تردید یکی از مسایلی که در فرهنگ اسلامی مورد توجه فراوان بودهو هست ، مسأله تربیت و سازندگی شخصیت انسان هاست . و این نکته به خوبی در آیات متعدد قرآن کریم ، سیره انبیاء الهی و امامان معصوم (ع) مشهود است . در حقیقت یکی از علل بعثت انبیاء الهی و اهداف رهبران بزرگ در طول تاریخ ، تربیت انسان ها و افراد مومن و شایسته بوده است . با وجود این ، جای تحقیق علمی عمیق و جامع در ارتباط با استخراج و تدوین دیدگاه اسلام در خصوص تربیت ، در جوامع اسلامی و از جمله در کشور ما خالی است .تحقیق حاضر در راستای رفع این کمبود و با هدفبررسی ابعاد تربیتی سیمای حضرت موسی (ع) در قرآن کریم، در قالب سه بخش ابعاد گفتاری ، کرداری ، گفتاری – کرداری صورت پذیرفته و در پنج فصل تنظیم گردیده است . فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص یافته است . فصل دوم حاویمبانی نظری و پیشینه تحقیق است . فصل سوم مشتمل بر روش تحقیق می باشد . در فصل چهارم روش های تربیتی حضرت موسی (ع) در قرآن کریمدر قالب سه بخش روش های گفتاری ، کرداری ، گفتاری – کرداری به تفصیل بررسی شده است و بالاخره در فصل پنجم خلاصه نتایج و پیشنهاد ها مطرح گردیده است .این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردیو روش آن توصیفی – تحلیلی است . مهم ترین نتایج حاصل از این تحقیقبه این شرح است : روش های تربیتی گفتاری حضرت موسی (ع) در قرآن کریم عبارتند از : روش یادآوری نعمت های الهی -روش استفهامی – روش موعظه حسنه – روش تبشیر – روش انذار – روش استدلال عقلانی – روش ایجاد امید و از میان برداشتن یأس – روش عبرت آموزی – روش محبت ورزی – روش سخن گفتن متناسب با موقعیت – روش نرم گویی – روش صراحت در گفتار – روش امر به معروف و روش مناظره .روش های تربیتی کرداری حضرت موسی (ع) در قرآن کریم حاوی: روش اعجاز – روش ابتلاء – روش هجرت – روش عدالت ورزی – روش عفو – روش تکریم و روش همکاری ، است .روش های تربیتی گفتاری – کرداری حضرت موسی (ع) در قرآن کریم عبارتند از : روش براءت – روش مبارزه با خرافه – روش توبه – روش تنبیه – روش تواضع – روش توجه به نیاز های مادی و روش مقابله به مثل .

چکیدهتمام پیشرفت‌های مادی و معنوی در زمینه فرهنگ و تمدن مرهون و مدیون پرسش‌های ایجاد شده در ذهن افراد و یا القای آن به دیگران است،کسانی موفق به طرح پرسش‌های کارآمد و حساب شده‌اند که دارای معارف بیشتری نسبت به دیگران‌اند. دین اسلام تنها دینی است که برای قبول کردن اصول خود دستور صریح به تفکر و تعقل داده، تفکری که سوال آفرین است. باتوجه به جریان توسعه رسانه‌های فراصنعتی وایجاد تردیدها و ابهامات در زمینه مسائل دینی و تربیت دینی و القاء افکار غیر واقعی به افراد، فرد نباید به صورت منفعلانه با این قضایا برخورد کند و باید دائماً روحیه پرسشگری را در خود افزایش و تقویت کند.در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی راهبردهای پرسشگری در تربیت دینی و آموزه‌های اسلامی مورد بررسی قرار گرفته، که در پنج فصل تنظیم شده است. سوالات تحقیق: مبانی پرسشگری در تربیت دینی و آموزه‌های اسلامی چیست؟ روشها وچگونگی پرسشگری در آموزه‌های اسلامی چگونه می‌باشد؟ با توجه به سوالات تحقیق به نتایج زیر دست یافتیم: با توجه به مبانی پرسشگری در آموزه‌های دینی پرسشگری ذاتاً ممدوح است. رویکرد آموزه‌های اسلامی در تربیت دینی انسان رویکردی است که به جای واداشتن مخاطب به پذیرش سطحی و حفظ کردن نتیجه‌گیری-های دیگران ازمفاهیم عمیق دینی خود موضوعات بنیادین را با تأمل کشف کند، به آنها بیندیشد و برای اکتشاف به جستجوی مداوم بپردازد تا به بینش و باور عمیق دینی دست یابد. و نیز چگونگی پرسشگری در آموزه‌های اسلامی به پنج نوع پرسشهای جهت دهنده/ هدایتی، پرسشهای تکذیبی/ توبیخی، پرسشهای تمثیلی، پرسشهای انگیزشی/ تحریکی، پرسشهای عاطفی تقسیم کرده‌ایم. واژگان کلیدی: پرسشگری- تربیت دینی- آموزه‌های اسلامی

پژوهش حاضر به بررسی اندیشه ها و آموزه های تربیتی چهار دانشمند مسلمان ایران زمین (فارابی، غزالی، خواجه نصیرالدین و سعدی) می پردازد. هدف کلی آن، تحلیل و تطبیق دیدگاه های هر یک از دانشمندان یاد شده در زمینه ارکان تربیت (هدف، برنامه، روش، معلم و دانش آموز) است. جامعه مورد مطالعه شامل آثار به جامانده از چهار دانشمند مسلمان و ایرانی؛ فارابی، غزالی، خواجه نصیرالدین و سعدی است که این بزرگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. داده های پژوهشی با مطالعه کتب مربوط به این موضوع، منابع دست اول و دوم، پایان نامه ها، مقالات، سایت های مختلف اینترنتی و همچنین تعامل با متخصصین آموزشی جمع آوری و سپس با استفاده از روش بردی (توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که هر چهار دانشمند نگاهی مشابه به تربیت به طور کلی و ارکان آن به طور جزیی داشته اند. آنان از منظر دین به تربیت نگاه کرده اند، تربیت جسم را لازمه تربیت روح می دانند. اعتدال اخلاقی را لازمه رشد می دانند و در اکثر مباحث آموزشی از قبیل خداشناسی، اعتقاد به رسول خدا و جانشینانش، داشتن اخلاق پسندیده، رعایت بهداشت، آمیختگی علم و عمل، استعدادیابی، تکرار و تمرین، روش تدریجیو تشویق و تنبیه هم رای و هم عقیده هستند. اگر هم اختلافی باشد بسیار کوچک است و در حد شدت و ضعف تاکیدات است. برنامه از نظر ایشان بر اساس سنت تدریج، دین، ورزش و بازی می باشد که تفاوت های فردی نیز در آن لحاظ می شود. معلم هم فرد عاقل، دیندار و معتدلی است که به تفاوت های افراد توجه دارد و با دانش آموزان با محبت رفتار می نماید. دانش آموز هم از نظر ایشان فردی پرهیزکار و توانا است که با دانش آموزان دیگر همکاری می نماید و هدفش از تحصیل کسب رضای خداوندی است.در یک جمع بندی کلی، فارابی نگاهی دینی-فلسفی، غزالی نگاهی دینی، خواجه نصیرالدین نگاهی دینی- طبیعت گرایی، و سعدی نگاهی اخلاقی، اجتماعی به تربیت دارد.در آخر هم می توان گفت هر چهار دانشمند راجع به هدف، برنامه، روش، معلم و دانش آموز نظرات مشابهی دارند و فقط در برنامه بود که غزالی مخالفت خود را با علوم طبیعی بیان کرده است در حالی که اندیشمندان دیگر با آن مخالفتی نداشته اند.

اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آئین الهی زندگی انسان‌هاست که آموزه‌های آن می‌تواند به عنوان منبع ارزشمندی برای استخراج اصول و روش‌های تربیتی در قلمرو سلوک اجتماعی باشد. بر این اساس، این تحقیق با استفاده از منبع اصلی اسلامی "قرآن"و در مسیر پاسخ گوئی به سوالات زیر به شرح و تبیین اصول و روش‌های سلوک اجتماعی پرداخته است:1) بررسی اصول تربیتی حاکم بر سلوک اجتماعی در قرآن2) بررسی روش‌های صحیح سلوک اجتماعی در قرآن 3) معرفی خصوصیات الگوی مطلوب سلوک اجتماعی از دیدگاه قرآن کریم. هدف کلی تحقیق "بررسی و ارائه الگوی مطلوب سلوک اجتماعی از نظر قرآن" بوده که پس از تحقیق و تتبع در منابع موجود که با روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته است، در مجموع اصول ایجابی و سلبی و همچنین روش‌های ایجابی و سلبی برای سلوک اجتماعی احصاء و تبیین می‌شود. اصول و روش‌های احصاء شده عبارتند از: اصول ایجابی: تعاون بر نیکی و پارسایی، عدالت، احسان، گذشت، مسئولیت پذیری، صدق و راستگویی، رعایت تعهدات اجتماعی، ادب و رعایت احترام متقابل اجتماعی. اصول سلبی: عدم تعاون برگناه و ظلم، عدم تنازع، پرهیز از تکبر و خودپسندی ، پرهیز از بخل و حسد، پرهیز از غیبت، اجتناب از ظن و گمان، پرهیز از تهمت زدن و آبروی مومنان را بردن. روش های ایجابی: عفو و صفح و غفر، انفاق، تواضع، مشورت، صلح و آشتی، موعظه حسنه، پاسخ بدی با خوبی، امر به معروف و نهی از منکر. روش های سلبی: پرهیز از شایعه پراکنی و فتنه انگیزی، پرهیز از عیب جویی و تجسس، پرهیز از تمسخر.

چکیده تحقیق همان گونه که می دانیم تربیت دارای ابعاد گوناگونی است که هر یک عهده دار بخشی از فرایند رشد شخصیت کودک هستند . از میان این ابعاد گوناگون شاید بتوان گفت بعد اجتماعی تربیت از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار است . این اهمیت از آن روست که انسان اصالتاً موجودی اجتماعی است و هوش و استعداد و سایر توانمندی های بالقوه انسان در فرایند زندگی اجتماعی ظاهر شده و شکل می گیرد . رشد و کمال و شکوفایی ابعاد وجودی انسان نیز تنها در سایه زندگی جمعی و پذیرش مسئولیت اجتماعی میسر می شود . اسلام به عنوان دین کامل و اکمل ، آیین الهی زندگی انسان هاست که آموزه های آن می تواند به عنوان منبعی غنی و ارزشمند برای استخراج اصول و روش های تربیت باشد . بر این اساس این تحقیق با استفاده از سیره رسول گرامی اسلام (ص) و در پی پاسخگویی به سئوالات زیر به شرح و تبیین مبانی ، اصول و روش های تربیت اجتماعی کودکان پرداخته است . سوال اول : مبانی تربیت اجتماعی کودک بر اساس سیره ی پیامبر اکرم (ص) چیست؟ در پاسخ به این سوال مبانی استخراج شده عبارتند از : 1.انسان دارای قدرت تعقل و تفکر است ، 2. انسان دارای حس ستایش و نیایش به پروردگار است . 3.انسان دارای گرایش به حقیقت جویی است، 4. انسان دارای گرایش به خیرخواهی است . 5.انسان متأثر از شرایط زمانی و مکانی است .سوال دوم : اصول تربیت اجتماعی کودک بر اساس سیره ی پیامبر اکرم (ص) چیست؟ در پاسخ به این سوال اصول استخراج شده عبارتند از : اصل کرامت ، اصل تفرد ، اصل ابراز محبت ، اصل مشورت ، اصل مسئولیت ، اصل تعاون و همکاری ، اصل رعایت تعهدات اجتماعی ، اصل آراستگی ، اصل بردباری ، اصل سپاسگزاری از دیگران . سوال سوم : روش های تربیت اجتماعی کودک بر اساس سیره ی پیامبر اکرم (ص) چیست ؟در پاسخ به این سوال روش های استخراج شده عبارتند از : روش الگویی ، روش عفو ، روش تشویق ، روش تبشیر و انذار ، روش امر به معروف و نهی از منکر ، روش تغافل.هم چنین از روش توصیفی-تحلیلی برای تحقیق و تتبع در منابع موجود استفاده شده است . واژگان کلیدی : تربیت کودک ، تربیت اجتماعی ، کودک ، مبانی ، اصول ، روش ، سیره پیامبر (ص).

تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. تربیت ابعاد مختلفی را داراست که یکی از مهم‌ترین این ابعاد، بعد تربیت اجتماعی می‌باشد. برای تربیت اجتماعی نیز بهترین دوران، دوران کودکی است، چراکه این دوران زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگیری‌های اجتماعی است و روند اجتماعی شدن در سال‌های کودکی از سرعت بیشتری برخوردار است. اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آیین الهی زندگی انسا‌ن‌هاست که آموزه‌های آن می‌تواند به عنوان منبعی ارزشمند برای استخراج اصول و روش‌های تربیت باشد.هدف کلیتحقیق «تعیین اصول و روش‌های تربیت اجتماعی کودک براساس قرآن و نهج البلاغه» بوده و اهداف جزیی آن «ارائه اصول تربیت اجتماعی متناسب با دوره کودکی» و «ارائه روش‌های تربیت اجتماعی متناسب با دوره کودکی» می‌باشد.پس از تحقیق و تتبع در منابع موجود که با روش توصیفی– تحلیلی صورت پذیرفت در مجموع 10 اصل و 6 روش برای تربیت اجتماعی کودک احصاء وتبیین گردیده و نیز توصیه‌هایی با توجه به هر اصل برای مربیان مورد اشاره واقع شده است.