جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش که با عنوان « بررسی روش تفسیری آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم» تألیف گردیده است؛ به بیان روش تفسیری آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم می پردازیم.تفسیر تسنیم یکی از مهم ترین تفاسیر شیعی است که به قلم آیت الله جوادی آملی به خامه تحریر درآمده است. این تفسیر که تا زمان نگارش این نوشتار، 24جلد آن از سوی مرکز نشر اسراء به زیور طبع آراسته گردیده است به تفسیر سوره های:حمد،بقره،آل عمران،نساء، مائده،انعام تا آیه 24 اختصاص یافته است.روش تفسیری مولف شامل تفسیر قرآن به قرآن،قرآن به سنّت و قرآن به عقل است.روش تفسیر قرآن به قرآن که ریشه در روایات معصومین? دارد،مهم ترین شیوه تفسیری مولف است و برای آن مراتبی را بر شمرده است.کاربرد این شیوه در تفسیر تسنیم به صورت تبیین مجمل،تقیید مطلق و تخصیص عام است. تفسیر قرآن به سنّت دومین شیوه تفسیری مولف است که این شیوه همانند ثقل اصغر در ساحت ثقل أکبر است. کاربرد تفسیر قرآن به سنّت در تفسیر تسنیم شامل:تقیید اطلاق آیه،بیان مراد آیه،بیان مصداق آیه،بیان بطن و تاویل آیه، تخصیص عموم آیه و توسعه در معنای عموم آیه است.تفسیر قرآن به عقل سومین شیوه تفسیری مولف است که با استفاده از عقل برهانی به تفسیرآیات قرآن کریم می پردازد. وی در این شیوه از نظرات و آراء سایر مفسّران استفاده کرده است و در بسیاری از موارد به نقد آرای آنان پرداخته است.

علی رغم جایگاه و اهمیت احکام اختصاصی پیامبر اکرم(ص) در نگاه قرآن و سنت و فقیهان مسلمان به گونه ای که برخی از علما فرا گرفتن آن را برای یک فقیه در جهت شناخت احکام مشترک و احکام اختصاصی آن حضرت لازم و واجب شمرده اند ،متاسفانه در این مورد تالیف جامع و مستقلی در بین دانشمندان شیعه و اهل سنت صورت نگرفته است.در این رساله پژوهشگر تلاش نموده است تا احکام اختصاصی پیامبر اکرم(ص) را از دیدگاه شیعه و اهل سنت با ذکر مستندات و نیز فلسفه و حکمت آن مورد بحث و بررسی قرار دهد.محتویات عمده این رساله از این قرار است : کلیات شامل تعاریف ،خطابات شفاهی ، قاعده اشتراک و حکمت احکام اختصاصی پیامبر اکرم (ص) ، نمونه هایی از احکام واجب و حرام و مباح مانند نماز شب و تعیین جانشین و خواندن و نوشتن و سرودن شعر ،احکام مربوط به همسران پیامبر (ص) نظیر حرمت ازدواج با آنها و وجوب ماندن در خانه پیامبر (ص) و...، لزوم گرامیداشت پیامبر (ص) بر مسلمانان.بسیاری از احکام اختصاصی برای پیامبر (ص) وجود دارد که هر کدام دارای حکمتی می باشدو برخی از احکامی که از استحکام کافی برخوردار نیست مورد نقد قرار گرفته است

تربیت، از مهمترین و حساسترین شاخه‌های علوم رفتاری است. «عاطفه»، حالت احساسی و روانی پیچیده‌ای است که حاصل تعامل بین عوامل محیطی، فرایندهای زیستی و سیستم شناختی است، که اغلب با مولفه‌های روانی، جسمی و رفتاری همراه است. تربیت عاطفى، به معنای اتخاذ تدابیر مقتضى، جهت فراهم ساختن شرایط مساعد، براى رشد عواطف مثبت و کنترل و هدایت عواطف منفی؛ به عبارت دیگر، «تربیت عاطفی»، به معنای شکوفاسازى عواطف با راهنمایی عقل و شرع است، تا جلوی افراط و تفریط‌های عاطفی گرفته شود. هدف از انجام این تحقیق، استخراج و شرح دیدگاه‌های قرآن کریم و حدیث در مورد روش‌های تربیت عاطفی، با تأکید بر عواطفی چون محبّت، خشم و ترس می‌باشد. روش این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و روش جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای است. نتایج تحقیق، مبیّن آن است که سه راهکار شناختی، عاطفی و رفتاری در تربیت عاطفی عواطف محبت، خشم و ترس وجود دارد که برخی از راهکارها اشتراکی و برخی اختصاصی هستند. شناخت اوصاف جمال و کمال خداوند، ایمان و أنس با پروردگار و اصل صبر، راهکاری است که در تربیت عاطفی هر سه عاطفه‌ی مذکور کاربرد دارد، اما ارضای نیاز عاطفی فرزند و همسر، آگاهی از فواید فرونشاندن خشم، تغییر در حالات رفتاری و روانی، استفاده از اصل استغفار، رعایت اعتدال در خوف و رجا، شناخت حقیقت مرگ...، روش‌های اختصاصی تربیت عاطفی به شمار می‌روند. تربیت عاطفی، عواطف انسان را جهت‌دار(الهی و انسانی) و تعدیل شده می‌کند، و نقش تعیین کننده‌‌‌ای در سالم‌‌‌سازی روابط اجتماعی دارد.از دیدگاه‌ تربیتی اسلام،‌ احساس‌ و ادراکات ‌حسی‌ ریشه‌ی‌ بیولوژیک‌ و فیزیولوژیک‌ دارد، مثل‌ احساس‌ گرسنگی‌ و احساس‌ تشنگی...‌، که غیرارادی‌ یا نیمه‌ ارادی‌اند، اما عاطفه،‌ منشاء معرفتی‌ دارد و جز پس از معرفت و شناخت پدید نمی‌‌‌آید و ویژه‌ی‌ حیات‌ انسانی‌ است، مانند عاطفه‌‌‌‌ی فداکاری‌ و ایثار، عاطفه‌‌‌ی‌ شجاعت‌ یا عاطفه‌‌‌ی‌ عشق‌ الهی‌، که اولاً، انسان نسبت به آنها آگاهی‌ دارد، ثانیاً، بروز این عواطف‌ در رفتار انسان‌، ارادی‌ است ازاین‌‌‌رو، یکی از ویژگی‌‌‌های بارز عواطف، که باعث امتیاز انواع عواطف از هم می‌‌‌شوند، مسأله‌‌‌ی شناخت است، بنابراین عاطفه‌ی محبّت، زمانی درک می‌‌‌شود که شخص، شناختی از محبوب و صفات او داشته باشد؛ بر این اساس، احساس حُبّ به این دلیل به وجود می‌‌‌آید که فرد احساس می‌‌‌کند که نسبت به او احسان شده است، و حالت تنفّر و انزجار، زمانی پدید می‌‌‌آید که فرد احساس ‌‌‌کند که در حقّ او تهدیدی واقع شده است، و چون که خداوند سرچشمه‌‌‌ی تمام کمالات و زیبایی‌‌‌ها است، مومن بیشترین محبت‌‌‌ها را نثار او می‌نماید.

دعا و مناجات، از زلال ترین چشمه هایی است که قطره ی ناچیز وجود انسان را به دریای لایتناهی وجود حق تعالی پیوند می دهد و زمانی که در بستر کلام انسان کامل، یعنی امام معصوم جاری می شود،ظرفیت گسترده ای می یابد. امام سجّاد علیه السلام در پر پیچ و خم ترین گذرگاه های تاریخ اسلام، برای رساندن بار سنگین امانت امامت و رهبری به سرمنزل مقصود، این ظرفیت را ـ به مقتضای شرایط زمان ـ به کار گرفتند. دعای ابوحمزه ی ثمالی و مناجات خمس عشر از جمله ادعیه ای هستند که با تأثیرگذاری عمیق و همه جانبه بر عواطف و عقاید و روح آدمی، بخشی از اهداف تربیتی و سیاسی امام را محقق نموده اند. در این پژوهش، می کوشیم تا با بررسی این ادعیه به شیوه ی توصیفی ـ تحلیلی، عوامل این تأثیرگذاری را دریابیم و گوشه هایی از زیبایی ها و برجستگی های ادبی آن را به نمایش بگذاریم. بدین منظور، به بررسی سه عنصر اسلوب، معنا و عاطفه، بر اساس نقد کاربردی پرداخته ایم. امام سجاد علیه السلام، این ادعیه را با اسلوب زیبا، مستحکم و خیال انگیز، معانی والا و عواطف عمیق و صادقانه، جاودانه ساخته اند. زیبایی اسلوب این ادعیه، حاصل بکار گیری انواع سجع، جناس، تکرار، و هم چنین تناسب الفاظ با فضای معنوی است. استحکام اسلوب، نتیجه ی استشهاد و استدلال به آیات قرآنی و بهره گیری از صور خیال است و وضوح اسلوب، حاصل دقت در انتخاب واژگان و بکارگیری متعادل آرایه های بدیع معنوی می باشد. تعالی معانی، در پرتو بهره گیری از مفاهیم والای قرآنی و تحریک انسان به سوی یک حیات متعالی، به ارمغان آمده و وضوح معانی، با تکرار مفاهیم، مقابله ی معانی و بهره گیری از اسلوبی روشن و واضح حاصل شده است. وحدت و بهم پیوستگی معانی که جلوه هایی از آن، در حسن مطلع، حسن تخلص و حسن ختام نمود دارد، به معانی این ادعیه برتری بخشیده است. عواطف عمیق و صادقانه ی امام سجاد علیه السلام، که با توصیف دقیق احساسات، تنسیق الصفات، طولانی کردن سخن درباره ی محبوب، تکرار و تاکید، استفهام و استدلال، نمایان می شود و عواطف خواننده را برمی انگیزد، از عوامل مهم تأثیرگذاری و طراوتو تازگی جاودانه ی این ادعیه به شمار می رود