جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صادر اول از مسائل مهم فلسفی نزد قائلان به­ ترتیب در آفرینش است. مکاتب مختلف الهی و بشری در این­ باره سخن گفته­ اند، در حوزۀ معارف اسلامی عرفا وجود منبسط و حکما عقل اول را به­ عنوان صادر اول معرفی نموده ­اند، ملاصدرا به روشی خاص، میان نظر عرفانی و حکمی در این مسئله جمع نموده و به وحدت این دو دیدگاه رأی داده است، در این مقاله به روش تحلیلی- انتقادی مواضع سلبی و ایجابی وجه جمع او را دربارۀ صادر اول بررسی کرده ­ایم. حرکت علمی او در این ­باره از موضعی سلبی در همراهی با حکمت متعارف، آغاز و با رویکردی ایجابی به حکم به اتحاد عقل و وجود منبسط به­ عنوان صادر اول ختم می ­شود.

پس از پذیرش تجرد نفس، یکی از مسائل مهمی که در فلسفه طرح می‌شود این است که نفس که موجودی مجرد است چگونه به موجودات محسوس عالم طبیعت علم پیدا می‌کند و کیفیت ادراک حسی چگونه است؟ مبنای ملاصدرا در مسئلۀ ادراک حسی نسبت به فلاسفۀ قبل از خودش بسیار متفاوت است؛ به طوری که از نظر او، صور علمی حسی، مجرد از ماده‌اند و فاعل ایجادکنندۀ این صور خود نفس است و نفس به وسیلۀ همین صور به اشیای مادی علم پیدا می‌کند. بنابراین نفس در خیال متصل، صور اشیای مادی را مشاهده می‌کند. علامه طباطبایی به گونه‌ای دیگر در صدد تبیین چگونگی ادراک حسی برآمده است. از نظر ایشان به ازای هر فرد مادی، یک فرد مجرد مثالی در خیال منفصل وجود دارد که در ادراک حسی نفس به علم حضوری، فرد مثالی را که در عالم مثال تحقق دارد، مشاهده می‌کند. بنابراین ادراک حسی از سنخ علم حضوری است نه علم حصولی. در این نوشتار، ابتدا آرای این دو حکیم در مسئلۀ ادراک حسی بیان شده و سپس صحت این دو دیدگاه نقد و بررسی شده است و بیان شده که مسئلۀ ادراک حسی طبق نظریۀ ملاصدرا قابل حل می‌باشد اما ادلۀ نظریۀ علامه و لوازم نظریۀ ایشان قابل خدشه است.

‫اين پژوهش، با استناد به منابع روايي اهل سنّت، فضايل فاطمه زهرا(س)، جايگاه ويژه آن حضرت نزد خداوند متعال و رسولش، برتري ايشان بر همه زنان عالَم، سرمشق بودن حضرتش به عنوان برترين زن دنيا، حقوق تضييع شده و ظلم‌هايي را که بر ايشان پس از وفات پيامبر اکرم( روا داشته شد تبيين و تحليل تاريخي مي‌کند. نويسنده بر ضرورت مَحبّت فاطمه زهرا(س) و محور بودن رضا و خشم ايشان براي خشنودي و خشم خدا و رسول خدا تأکيد کرده و دشمني با آن بانوي بزرگ را بزرگ ترين ظلم برمي شمارد. وي ابتدا تعريفي از اهل سنّت ارايه کرده، سپس با بيان پيشينه تاريخي اين مبحث، ابعاد مهّم شخصيت فاطمه زهرا(س) را به واسطه شخصيت ملکوتي، نوراني و فوق بشري او وصف مي‌کند. او در همين زمينه با اشاره به ولادت و نامگذاري آن حضرت، ايشان را بانويي بهشتي خوانده، که مانند زنان عادي، عادت ماهيانه نمي‌ديد؛ از اين رو فاطمه ناميده شده است. نويسنده در ادامه به ساير نام هاي حضرت زهرا(س) اشاره کرده، او را راستگوترين بانوان برمي شمارد. معرّفي کنيه‌هاي حضرت فاطمه زهرا(س) و منزلت آن بانوي بزرگ در قرآن کريم، از محورهاي بعدي اين تحقيق محسوب مي‌شود. در بخش ديگري با اشاره به ازدواج حضرت فاطمه زهرا(س) با امام علي(ع) ، به ساده بودن وسايل زندگي، مقام عبادي والاي فاطمه(، نزول مائده آسماني براي آن بانوي بزرگ اسلام، محبوبيت ويژه ايشان نزدِ پيامبر گرامي اسلام(ص) و سرمشق بودن وي براي تمام زنان عالََم براساس منابع روايي اهل سنّت، پرداخته، رنج‌ها و ظلم‌هاي وارد شده بر ايشان بعد از رحلت رسول خدا( به‌رغم سفارش هاي مکرّر ايشان در حقّ فاطمه زهرا(س) را واکاوي کرده و از عاملان رنج ها و مصيبت هاي فراوان حضرتش انتقاد شديد مي‌کند. وي همچنين به موضوع غصب فدک و ناخشنودي فاطمه زهرا(س) از عمر و ابوبکر و ظلم‌هاي ديگري را که بر اثر هجوم به منزل امام علي(ع) بر ايشان وارد شد، را گزارش مي‌کند، ضرورت مَحبت فاطمه زهرا(س) و برائت از دشمنان ايشان در احاديث پيامبر اکرم، حرام بودن بهشت بر دشمنان اهل بيت(ع)، حضور شگفت انگيز فاطمه در قيامت و بررسي روايات نبوي در منابع اهل سنّت، از ديگر مطالب اين تحقيق به شمار مي‌آيد.

مقاله حاضر به تبیین یک تئوری نوین در حوزه تئوری های رهبری پرداخته است. بدین منظور با مرور گسترده ادبیات موضوع و شرح تئوری های رهبری اخلاقی که پیش ار این در ادبیات علمی غرب بسط پیدا کرده بود، تئوری نوینی در این حوزه براساس موازین اسلامی و سیر منطقی مفاهیم استخراج شده در این حوزه، با عنوان رهبری اخلاق مدار ارائه شده است. برای تبیین تئوری حاضر پس از مطالعات و بررسی گسترده در مورد تشابه و تمایز موجود در ادبیات موضوع در حوزه مدیریت اسلامی و توجه به اینکه در تئوری پردازی و بسط علوم انسانی اسلامی، توجه به خلقت و شناخت انسان بنیان کار محسوب می شود، به تبیین پارادایمی جامع در حوزه مدیریت اسلامی پردخته شده است. سپس براساس این پارادایم و با بهره گیری از فلسفه اخلاق اسلامی و همچنین نظر خبرگان حوزه اخلاق، به تعریف و تبیین مفهوم اخلاق کاربردی پرداخته شده است. در نهایت الگوی رهبری اخلاق مدار بر بنیاد تعریف به دست آمده استوار شده است.

در فلسفه سهروردی مثل هر فلسفه ای که در صدد تبیین حقایق کلی وجود است نحوه صدور کثرت، رکن مهمی در جهان شناسی به شمار می رود و با مبنای مشائین در این باب متفاوت است.بحث صدور کثرت در آثار اصلی سهروردی چندین مرحله دارد: موافقت با حکمای مشاء در صدور معلول اول، انتقاد بر ایشان در کیفیت انتشار افلاک مادون، تاسیس نظریه جدید با استفاده از اصولی مانند جواز صدور معلول بسیط از علت مرکب، تشکیل عالم از نور و ظلمت، نبودن حجاب بین انوار، نور های حاصل از مشاهده مراتب برتر، نور های حاصل از تابش مراتب فوق بر مراتب پست تر، غلبه و عزت قواهر اعلون نسبت به ادنون و بالعکس، ذلت و محبت مراتب مادون به مراتب برتر. وی با این اصول، جهات کثرت لازم در عقول طولی را اثبات می کند تا صدور معلول های فراوان عقلی (عقول عرضی یا مُثُل افلاطونی) از آن ها قابل توجیه باشد. همچنین شیخ اشراق با استناد به برخی امور در مرتبه طبیعت مانند قوای نباتی، دوام انواع و وجود افراد اخس برای هر نوع، تحقق آن ها را دلیل بر وجود مُثُل عقلیه در مرتبه عالم انوار می داند.