جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تنها موجودی که خداوند متعال، عنوان جامع و کامل موجود را به او عطا کرد، انسان است که به عنوان الهی«خلیفهالله» مفتخرگردید.به راستی این چه موجودی است که فرشتگان در شناخت او عاجز و ناتوانند به‌گونه‌ای که در محضر خداوند ‌متعال به خود اجازه‌ می‌دهند که در مورد مقام خلافه‌اللهی او سوال نمایند؟ این پدیده‌ی الهی چه ویژگی‌هایی دارد که خداوند متعال فرشتگان را در مقابل ‌او، امر به تعظیم و سجده نموده است؟انسان از منظر قرآن‌کریم، دارای وجودی جامع است که او را شایسته‌ی مقام خلافت کرده است و همین خلافت الهی، جایگاه والای انسان‌را در هستی رقم می‌زند؛ لیکن این خلافت با خلافت در علم کلام، متفاوت است؛ زیرا با براهین متقن کلامی، خلافت انسان در قلمرو نبوت و امامت اثبات می‌شود، اما مقام خلافت‌انسان در این بحث‌قرآنی، مربوط به وجود جامع‌انسان است که قلمرو این خلافت، آن‌چنان که بیان خواهدشد، همه‌ی نظام‌هستی است که در این‌مقام، انسان‌کامل حتی تعلیم فرشتگان را نیز به عهده می‌گیرد. لفظ«خلافت» در قرآن‌مجید نیامده است اما واژه‌ی«خلیفه» دو مورد و جمع آن یعنی«خلائف» چهار مرتبه و جمع دیگر آن: «خلفاء»، سه بار در قرآن‌مجید آمده است. گرچه تنها آیه‌ای که خلافت مطلق انسان را بیان می‌کند، همین آیه‌ی خلافت یا استخلاف انسان است، لکن اگر کسی ادعا کند چون هدف نهایی قرآن، تربیت انسان ناب و کامل است وآیات دیگر قرآن کریم در حقیقت شرح آیه‌ی خلافت انسان است، گزاف نگفته‌است. اهمیت موضوع و همچنین انگیزه‌ی لازم موجب گردید که به‌طور مبسوط به این بحث پرداخته شود و این اهمیت زمانی آشکار خواهد شد که با پذیرش مبنایی خاص که در تفاسیر بزرگان آمده است، میزان تأثیر نگرش انسان در بحث خلافت و جانشینی وی، بر عمل انسان مشخص شود.

چکیدهکارکردهای اجتماعی دین، یکی از مباحث مهم مطرح در جامعه‌شناسی دین است. هدف این پژوهش، شاخص‌سازی و سنجش مهمترین این کارکردهاست (انسجام اجتماعی، کنترل اجتماعی، مشارکت اجتماعی و هویت ناشی از دین). در این تحقیق سعی شده است با توجه به نظریه‌های مطرح در مورد این چهار کارکرد، ابعاد، مولفه‌ها و گویه‌های هر یک استخراج شوند و در نهایت در میان جامعه آماری تحقیق، یعنی دانشجویان دانشگاه تهران و شاهد، مورد سنجش قرار گیرند. برای پاسخ به این سوال که آیا چهار کارکرد انتخابی ما، مهمترین کارکردهای اجتماعی دین هستند، دو کارکرد دیگر (مشروعیت‌بخشی به نظم حاکم و جهت‌دهی دین به روابط اجتماعی) به عنوان کارکردهای رقیب آورده شدند. جمعیت نمونه 382 نفر است و روش نمونه‌گیری به صورت طبقه‌ای متناسب می‌باشد. برای سنجش اعتبار از اعتبار صوری و اعتبار معیار و برای سنجش پایایی سوالات از آلفای کرونباخ استفاده شده که میزان آن 0.86 است. همچنین برای بررسی صحت و درستی سوالات تحقیق از آزمونهای پارامتریک مانند تحلیل عامل، استفاده شده است. نتایج سنجش این 4 کارکرد نشان می‌دهد که 72.8% پاسخگویان معتقدند که دین عامل انسجام آنها با سایر افراد است. 56.2% دین را عامل نگهدارنده خود از انجام اعمال نادرست می‌دانند. 79.4% دین را عامل مشارکت خود در جامعه می‌دانند و 68% افراد دارای هویت دینی‌اند. سنجش دو کارکرد رقیب نیز 59.6% برای مشروعیت‌بخشی به نظم حاکم و 61.6% برای روابط اجتماعی ناشی از دین را نشان می‌دهد.کلید واژه‌ها: شاخص‌سازی، کارکرد اجتماعی دین، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، کنترل اجتماعی، هویت دینی.