جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک : support@alefbalib.com

نام :*

نام خانوادگی :*

پست الکترونیک :*

* *

تلفن :

دورنگار :

آدرس :

بخش :

پیغام :*

حروف تصویر :

* *

ارسال انصراف

فارسی | العربیه | English

در تلگرام به ما بپیوندید

پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی

جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن

: جستجو در الفبا در گوگل

...جستجوی هوشمند

مرور > مرور پدیدآورندگان

محمدعلیزاده , محمدرضا (استادیار مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره))

جستجو در برای عبارت

مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو

تعداد رکورد ها : 6

عنوان :

بداهت و اکتساب در صورت تفکر

نویسنده:

محمدرضا محمدعلیزاده ، عسکری سلیمانی امیری

نوع منبع :

نمایه مقاله

چکیده :

تقسیم علم به بدیهی و نظری و لزوم منتهی شدن نظری به بدیهی، از سخنان رایج در دانش منطق است. بداهت و اکتساب را گاهی در ماده علم و گاهی در صورت علم مطرح می کنند. بدیهی در ماده را به علمی که حصول آن نیازمند تفکر نیست و نظری را به علمی که حصول آن نیازمند تفکر است، تعریف می کنند. منطق دانان گر چه در وجود تصور نظری، نیز در مصادیق تصدیق بدیهی، اختلاف هایی دارند، اما در تعریف علم بدیهی و نظری اختلافی ندارند. گرچه بدیهی و کسبی در صورت تفکر را مطرح کرده اند، معنای محصل و ملاک معینی از سخنان آنها در این مسئله به دست نمی آید. در این میان، ملاک بدیهی و کسبی در صورت علم تصوری، یعنی تعاریف و حدود و رسوم، هیچ تبیینی نیافته اند؛ گر چه بدیهی و کسبی در صورت استدلال را گاهی به بیّن و غیربیّن بودن انتاج، تفسیر کرده اند. در این پژوهش به بررسی معنای بداهت و اکتساب در صورت تفکر و به ویژه در صورت استدلال می پردازیم و در پایان به این نتیجه می رسیم که اکتساب در صورت فکر و استدلال، ملاک و معنایی ندارد و همه صورت های فکر و استدلال، صورت هایی بدیهی اند.

مشخصات اثر

عنوان :

مفاد ساختار شرطي در منطق ارسطويي، رواقي و سينوي

نویسنده:

محمدرضا محمدعليزاده كوتياني

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

ارسطو با مبتني ساختن استدلال بر نظريه حمل و وجود کلي در فردش که مفاد گزاره بسيط است، استفاده از گزاره‌هاي مرکب را در استدلال نمي‌پذيرد، اما رواقيان با مبتني ساختن استدلال بر نظريه علایم که مفاد گزاره‌هاي مرکب شرطي است، استدلال ساخته‌شده از گزاره‌هاي اتمي و بسيط را منکرند و وجود يک گزاره مرکب در هر استدلالي را الزامي مي‌دانند. اين دو ديدگاه متفاوت، شکل‌گيري نظريه حمل و استدلال حملي ارسطويي و نظريه علایم و استدلال شرطي رواقي را در پي داشته است. اما ابن‌سينا و پيروانش با جمع ميان حمل و شرط و استدلال حملي و شرطي، پژوهشگران منطق را با اين پرسش مواجه ساخته‌اند که آيا منطق سينوي، تلفيقي از دو منطق ارسطويي و رواقي است يا آنکه ماهيت مستقلي دارد که در آن، حمل و شرط با حفظ استقلالشان با همديگر تقابلي ندارند، بلکه قابل جمع هستند؟ در اين زمينه برخي به ديدگاه تلفيق و برخي ديگر به ديدگاه نگرش حملي و موضوع محمولي به شرطيات در منطق سينوي گرايش یافته‌اند. در اين پژوهش که به روش توصيفي ـ تحليلي و استدلالي ارائه مي‌شود، قصد داريم با بيان تفاوت ميان گزاره شرطيه سينوي و بسيط و مرکب ارسطويي و مولکولي رواقي، نادرستي دو ديدگاه مذکور را آشکار سازيم و ديدگاه سومي را اثبات کنيم که براساس آن، نگاه به شرطيات در منطق سينوي اولاً نگاهي قضيه‌اي است نه موضوع محمولي؛ زيرا بر پايه روابط ميان نسبت‌هاست و نه مفردات؛ ثانياً متفاوت با نگاه ارسطو در گزاره‌هاي مرکب و رواقيان در گزاره‌هاي مولکولي است؛ زيرا گزاره‌اي واحد و بر پايه تلازم يا تعاند نسبت‌هاست نه بر پايه نظريه علایم. بنابراين منطق سينوي، مستقل از دو منطق ديگر است.

صفحات :

از صفحه 63 تا 76

مشخصات اثر

عنوان :

استدلال منطقی در قرآن

نویسنده:

محمدرضا محمدعلیزاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

خدای سبحان در قرآن کریم، رسالت پیامبر اکرم(ص) را تلاوت آیات، تعلیم کتاب و حکمت، و تزکیه نفوس معرفی می‎کند. جامع همه این رسالت‎ها، رسالت دعوت به سوی خداست. قرآن کریم با بیان این رسالت جامع، روش‎های آن، یعنی حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن را بیان کرده است. خدای سبحان شیوه‎های گوناگون دعوت را به رسول خدا(ص) آموخته و خود نیز در تبیین و تفهیم معارف قرآنی، آنها را به کار گرفته است. در این پژوهش، با اذعان به وجود استدلال عقلی به لحاظ صورت و ماده در قرآن، به بررسی برخی از الگوهای صوری استدلال در قرآن، یعنی الگوی قیاسی می‎پردازیم. بررسی تمام صورت‌های استدلال، مانند صورت مصرّح و مضمر، صورت بسیط و مرکب، صورت قیاس، استقراء و تمثیل و بررسی تفصیلی تمام صورت‌های قیاسی، یعنی اقترانی حملی و شرطی و استثنایی اتصالی و انفصالی، و همچنین بررسی روش برهان، خطابه و جدل در قرآن، نیازمند پژوهش‏های متعدد و مستقل است و در این تحقیق مختصر نمی‏گنجد. به همین دلیل در این پژوهش، به‏اختصار به بررسی برخی از صورت‏های استدلال، یعنی صورت قیاسی می‏پردازیم و سایر مباحث را به پژوهش‏های دیگر واگذار می‏کنیم.

صفحات :

از صفحه 175 تا 198

مشخصات اثر

عنوان :

مربع تقابل در منطق ارسطويی و منطق رواقی

نویسنده:

محمدرضا محمدعليزاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

چکیده :

اختلاف و تقابل ميان قضاياي متحد در محکومٌ‌عليه و محکومٌ‌به و نسبت حکميه، يکي از احکام قضايا و بررسي نسبت‎هاي ميان قضايا از جهت تلازم يا تعاند است که بر اساس آن، مربع تقابل شکل مي‌گيرد. اين مسئله از اساسي‎ترين مباحث در منطق استدلال به‌شمار مي‎آيد که از آغاز تدوين منطق ارسطويي و منطق رواقي، کانون توجه منطق‎دانان بوده است. ارسطو، تقابل قضايا را به تقابل در صدق اختصاص داده، آن را به تقابل ايجاب و سلب معرفي مي‌کند. وي تقابل حمليات را مطرح و آن را به تضاد و تناقض تقسيم مي‎کند. منطق‎دانان مسلمان، تقابل گزاره‎ها را در مقابل تداخل گزاره‎ها و آن دو را از اقسام اختلاف قضايا به‌شمار آورده‌اند. ايشان تقابل را اعم از تقابل در صدق و تقابل در کذب مي‌دانند؛ به همين سبب، دخول تحت تضاد را به مصاديق تقابل قضايا افزوده‎اند. رواقيان علاوه بر تصريح به تناقض که از مصاديق تقابل ايجاب و سلب است، به تقابل ميان جهات صدق مانند تقابل ضرورت با ناضرورت و تقابل امکان با امتناع نيز پرداخته‎اند. تفاوت معنايي و مصداقي تقابل در سخنان منطق‎دانان که موجب تفاوت تشکيل مربع تقابل است، ضرورت بررسي معاني و مصاديق مختلف تقابل و چگونگي شکل‎گيري مربع تقابل بنابر هر کدام را آشکار مي‎سازد.

صفحات :

از صفحه 111 تا 120

مشخصات اثر

عنوان :

سبک‌های بیان استدلال در قرآن

نویسنده:

محمدرضا محمدعلیزاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

بیشتر استدلال‎های قرآن به صورت مضمر است. به همین دلیل، شناخت حدود و مقدمات و نوع آنها نیازمند تحلیل این استدلال‎ها است. برای این کار، علاوه بر ضرورت آشنایی با صورت‌های عقلی استدلال مانند صورت‌های مختلف قیاسی، آشنایی با سبک‎های بیانی استدلال در قرآن نیز ضروری است؛ آشنایی با سبک‎های بیان استدلال در قرآن برای شناسایی مواضع استدلال و شناخت نوع استدلال‎های مضمر در قرآن نقش اساسی دارد.. بررسی استدلال از نظر سبک بیان بحثی مربوط به صورت استدلال است؛ مقصود از بررسی سبک بیان استدلال بررسی صورت استدلال از نظر قالب‌های لفظی برای بیان استدلال است. پس، همان‌گونه که بررسی صورت استدلال از نظر قالب‌های معنوی و عقلی را بحثی صوری می‌دانیم، بررسی صورت استدلال از نظر قالب‌های بیانی و لفظی را هم باید بحثی صوری بدانیم. قرآن کریم بدین سبب که در بالاترین درجۀ بلاغت است، الگویی کامل و برتر برای استفاده از سبک‌های مختلف بیانی برای دستیابی به اغراض گوناگون است و، از این‌رو، می‌تواند بهترین منبع برای بازخوانی سبک‌های مختلفی باشد که در مقام ارائۀ استدلال به کار گرفته می‌شوند. به همین دلیل، در پژوهش حاضر به بررسی سبک‌شناسی استدلال در قرآن کریم پرداخته‌ایم تا با رایج‌ترین اسلوب‌ها برای ارائۀ استدلال‌ها از جمله استدلال‌های قرآنی آشنا شویم.

صفحات :

از صفحه 125 تا 148

مشخصات اثر