جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ذهبیه نام یکی از فرق صوفیه است که پیروان این فرقه آن را به «معروف کرخی» منتسب می کنند و مدعی هستند که معروف کرخی از امام رضا (ع) خرقه گرفته است. سوال اساسی آن است که این نام به چه سبب بر این فرقه نهاده شده است؟ آیا پیدایش این فرقه از خرقه دادن امام رضا(ع) به معروف کرخی است؟ و معنی خرقه دادن امام، انتقال امامت و ولایت است؟ در این مقاله اقوال مختلف درباره وجوه تسمیه این فرقه مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش، دو مطلب مهم و اساسی را بررسی می نماید؛ یکی: علت نامگذاری این فرقه و تناسب این اسم با آنچه گفته شده و دیگری: زمان اطلاق این اسم. در این زمینه اقوال زیادی وجود دارد که به هشت قول مشهور، همراه با نقد و بررسی پرداخته شده است. از جمله این اقوال: خرقه گرفتن معروف کرخی از امام رضا (ع)، شیعه بودن اقطاب ذهبیه، حدیث سلسلة الذهب، خروج عبدالله برزش آبادی و داشتن علم کیمیاگری در میان بعضی اقطاب است.

تفسیر ساختاری با مبنای سیاق آیات و همچنین بهره گیری از مضامین شان نزول به تفسیر می پردازد . با توجه به اینکه تفسیر المیزان بر مبنای شیوه تفسیر قرآن به قرآن نگارش یافته است به مبحث سیاق در آیات توجه خاصی شده است اما در مواردی نظر علامه با سعید حوی متفاوت است که به آن پرداخته خواهد شد . آیاتی از سوره های یاد شده که پیوستگی مشترکی میان این سوره ها هستند از نظر تفسیر ساختاری (سیاق) بررسی خواهند شد به طور مثال موضوع معاد وخلقت دوباره پس از مرگ ویا موضوع وسوسه های شیطانی و میزان تاثیر آن در سرنوشت انسان وموضوعاتی دیگر ، سپس علامه طبابایی در این موارد در رد یا قبول پذیرش سیاق بیان میگردد . از آنجا که در عصر حاضر تمایل گروه سنی جوان و نوجوان به این است که مطالبی را که دسته بندی شده و موجز هستند را بیاموزند و علاقه ای به خواندن تفاسیر مفصل وتوضیحات طولانی نشان نمیدهند و این یعنی دور ماندن این نسل از مضامین عمیق و نورانی و انسان ساز قرآن ، پس بر آنم که در این تحقیق به این مسِئله پرداخته و تفسیر ساختاری هر یک از سوره ها را به صورت یک جدول ارائه نمایم اینچنین پیوستگی موضاعات در سور مختلف هم دیده خواهد شد . تحقیق بر اساس سوره فاطر انجام خواهد شد و نکات مطرح شده در سوره فاطر در سوره های دیگر نیز بررسی خواهد شد. این سوره مضامین بلندی دارد که می تواند الگویی انسان ساز برای دنیا و آخرت باشد و با توجه به اینکه نظیر آیات مورد بررسی در سوره فاطر در سوره های یس و صافات و سبا هم آورده می شود،می توان به طور مشخص آیات مثلا اجتناب از وسوسه های شیطانی ، اغتنام فرصتها ، توجه به کوتاهی عمر ، بالا رفتن عمل صالح بوسیله اعتقاد پاک ، خلقت انسان از نطفه و... را مطالعه و تدبر نمود . با توجه به اساس تفسیر ساختاری این موضوعات دسته بندی شده و ارتباط این آیات با دیگر آیات بررسی خواهد شد .

چکیدهسخن درباره‌ی جاهلیت در واقع سخن از راه و روشی است که به زمانی مشخص محدود نیست زیرا جاهلیت تعبیری برای یک حالت (سرشت) اجتماعی است که می تواند در هر مکان و زمانی بروز کند و ویژگی‌ها و اهداف و معیارهای خاص خود را دارد، حقیقتی که قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) و نیز پژوهش های محققان بر آن تاکید کرده است. قرآن کریم جاهلیت را در برابر دین و سنت، وخاستگاه آن را مخالف با اسلام دانسته است و تحقیقات پژوهشگران و محققان ماهیت آن را به عنوان یک حالت و نه گامه‌ای و مرحله‌ای زمانی قلمداد کرده است. اهمیت این موضوع بیشتر به خاطر غفلت بسیاری از انسانها به خصوص مسلمانان از این بیماری است و به ویژه آنکه جاهلیت مدرن و امروزی در جهان معاصر گسترش یافته و فراگیر شده است در این پژوهش، تلاش شده که علاوه بر آشنایی با مفهوم جهالت،بیشتر با جهالت امروزی که به جهالت مدرن تعبیر شده است آشنایی پیدا کرد.

این پژوهش مشتمل بر سوالات اساسی از جمله اینکه آیا عرفان اسلامی مبتنی بر شریعت محمدی (ص) همان تصوف است؟ فرقه ذهبیه که مدعی تنها فرقه ناجیه و ام السلاسل صوفیه است، آیا وجه تمایز و برتری بر دیگر فرق صوفیه دارد؟ رویکرد ذهبیه نسبت به آیات قرآن و روایات معصومین چگونه است؟ و سوالات فرعی همچون اصول و فروع تصوف چیست و آیا با اصول و فروع مکتب اهل بیت یکی است یا خیر؟ نام ذهبیه از چه زمانی وجود داشته و سبب نامگذاری آن به ذهبیه چیست؟ رویکردهای مختلف ذهبیه از جمله رویکرد سیاسی، اجتماعی و غیره چگونه بوده است؟ حجیت ظواهر در نزد ذهبیه چه جایگاهی دارد؟ عملکرد ذهبیه نسبت به احادیث جعلی چیست؟ و ما در این بررسی به این مطلب رسیدیم که صوفیه با اقتباس از ادیان و مکاتبِ دیگر، بسیاری از آموزه های خود را از آنها گرفته است و در دامان اسلام آنها را رنگ و بوی اسلامی داده است. علت ورود آداب و رسوم دیگر مکاتب به صوفیه، به زمان دوره اشرافیگری خلیفه سوم و بعد از آن حکومت بنی امیه می رسد که بناچار عده زیادی از مسلمین برای فرار از آن به زهد و گوشه نشینی روی آوردند و از جهتی دیگر ورود مسیحیان و دیگر ادیان به دین اسلام و همچنین عوامل دیگر، راه نفوذ آداب صوفیه مهیا گردید. در صوفیه اولیه تا قرن هشتم ردپایی از شیعه دیده نمی شود و صوفیان همه اهل سنت می باشند. صوفیه در قرن دوم بوجود آمد کم کم رشد کرد خانقاه جای مسجد قرار گرفت و آدابی مانند ریاضت، سماع، خرقه، مرید و مرادی و...رواج یافت که اینها در اسلام اصیل یا وجود نداشت و یا به شکلِ صوفی آن نبودند. اما ذهبیه، که خود را برتر از دیگر فرق می داند تفاوتی با آنها ندارد زیرا همان آدابی که در فِرَق وجود دارد در ذهبیه هم موجود است. گرچه ذهبیه سعی دارد که سلسله خود را منسوب به امام رضا کرده و نام ذهبیه را به آن زمان برساند ولی هیچ دلیل درستی ذکر نمی کند و باید گفت تا قرن هشتم هیچ منبع صوفی و غیر صوفی نام ذهبیه را ذکر نکرده است و این نام بعد از خروج عبدالله برزش آبادی از بیعت شیخ خود بوجود آمده است. معروف کرخی که آن را موسس ذهبیه ذکر می کنند و معتقدند که وی از امام رضا خرقه گرفته، شخصی مجهول الهویه می باشد که تا قرن پنجم هیچ منبع تاریخی و رجالی نامی از او نبرده اند. نه تنها در مشایخ ذهبیه بریدگی وجود دارد بلکه زمانی که اقطاب خود را بیان می کنند از قطب فعلی شروع کرده تا به امام رضا می رسند و ائمه قبل از حضرت را ذکر می کنند تا رسول اکرم و چهار ائمه بعد از امام رضا را حذف می نمایند. در فصل سوم رویکردهای ذهبیه نسبت به قرآن و حدیث بررسی شده است. ذهبیه به ظواهر قرآن بی توجه بوده و تعبدی به نص ندارد. مواردی مانند سماع را به نفع خود تفسیر می کند.آیات صریح در باره شیطان و فرعون را نادیده می گیرد. در ذهبیه احادیث جعلی فراوان برای اثبات بدعت های خود یافت می شود از جمله برای تقسیمات شریعت و طریقت، نام تصوف و خرقه و... . لذا در سند سازی برای ارکان تصوف ید طولایی دارد و اکثرا توجهی به سند و متن احادیث نمی کند و در وااقع به دلایل ذکر شده و همچنین با گزینشی عمل کردن و توجه خاص آنها به تأویل گرایی، راه افراط و تفریط را پیموده و بدعتها بپا کردهو از اسلام اصیل فاصله گرفته است.