جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اَلتّنْزیه لِاَعْمالِ الشّبیه رساله‌ای مختصر از سید محسن امین در نقد رفتارهای غیردینی در سوگواری سید الشهداء. در این رساله برخی از شیوه‌های سوگواری مانند قمه‌زنی نقد شده و سید محسن امین آن‌ها را غیرشرعی و حرام می‌داند. چاپ این رساله با واکنش‌های فراوانی مواجه شد و تأییدیه و ردّیه‌‎هایی بر آن نوشته شد. جلال آل احمد این رساله را به زبان فارسی ترجمه و با عنوان «عزاداری‌های نامشروع» در ایران منتشر کرد. سید محسن امین برای اصلاح شعائر حسینی، کتب مختلفی تألیف کرد و اقدامات عملی به‌کار برد؛ از لواعج الاشجان، تاریخ توابین، اشعاری در رثای سیدالشهدا، اقناع اللائم. او همچنین المجالس السنیه را در پنج جلد در مصائب و مناقب اهل بیت نوشت. با فتوای او بسیاری از سوگواری‌های نادرست در دمشق جمع شد. پس از اعتراض‌هایی که به او شد، کتاب التنزیه لأعمال الشبیه را نگاشت. این رساله مختصر که حجم آن، در حدود بیست صفحه است، در سال ۱۹۲۷م نگاشته شده اما تا پایان سال ۱۹۲۸م منتشر نشد. علّت این تأخیر، تردید مؤلّف درباره پیامدهای انتشار آن یا بیم ناشر از عکس‌العمل‎ها بوده است. مجله العرفان از نشر آن استقبال کرد و نوشت که این رساله، ردّیه استواری است بر ضدّ بدعتهایی که برخی از عالمان در نبطیه و جبع لبنان منتشر ساخته و موجب ریشخند شیعه شده‌اند و مستند به دلایل استوار دینی و عقلی. رساله التنزیه دفاعیه سید محسن امین از دیدگاه خود است. این رساله واکنشی به مباحث مطرح در باب سوگواری در آن زمان و پاسخ و نقدی بر رساله سیماء الصلحاء است. نقطه آغاز این مباحث نوشته‌ای در سال ۱۳۴۵ق در «صحیفة الاوقات العراقیة» است. این نوشته خلاصه‎ای از گفتگو با سید محمدمهدی موسوی قزوینی (۱۲۷۲ - ۱۳۵۸ق) است و بدون اجازه وی منتشر شده است. در این مقاله، او قمه‌زنی را رفتاری خشن و وحشی می‌شمرد و آن را حرام می‌داند. پس از آن اعتراض‌هایی به او می‌شود. قزوینی مقاله «صولة الحق علی جولة الباطل» را در توضیح و تفصیل آن نوشته منتشر می‌کند. همزمان با یادداشت موسوی قزوینی، سید محسن امین در نشریه «العهد الجدید» لبنان، درباره اصلاح سوگواری سیدالشهدا می‌نویسد. پس از چاپ مقاله قزوینی، اهالی بصره استفتائاتی از علمای نجف کردند. بیشتر این استفتائات، مخالف نظر قزوینی بود. برخی از علما مانند عبدالله مامقانی، محمدحسین کاشف الغطاء، حسن مظفر، مرتضی آل یاسین، محمدجواد حچامی رسائلی در پاسخ به قزوینی نوشتند. پس از این مباحثات، سید محسن امین، رساله التنزیه را در محرم ۱۳۴۶ق نگاشت. او در این رساله اشکالاتی بر سوگواری محرم طرح می‌کند و پس از آن به انتقادات رساله سیماء الصلحاء پاسخ می‌گوید. رساله التنزیه دفاعیه سید محسن امین از دیدگاه خود است. این رساله واکنشی به مباحث مطرح در باب سوگواری در آن زمان و پاسخ و نقدی بر رساله سیماء الصلحاء است. نقطه آغاز این مباحث نوشته‌ای در سال ۱۳۴۵ق در «صحیفة الاوقات العراقیة» است. این نوشته خلاصه‎ای از گفتگو با سید محمدمهدی موسوی قزوینی (۱۲۷۲ - ۱۳۵۸ق) است و بدون اجازه وی منتشر شده است. در این مقاله، او قمه‌زنی را رفتاری خشن و وحشی می‌شمرد و آن را حرام می‌داند. پس از آن اعتراض‌هایی به او می‌شود. قزوینی مقاله «صولة الحق علی جولة الباطل» را در توضیح و تفصیل آن نوشته منتشر می‌کند. همزمان با یادداشت موسوی قزوینی، سید محسن امین در نشریه «العهد الجدید» لبنان، درباره اصلاح سوگواری سیدالشهدا می‌نویسد. پس از چاپ مقاله قزوینی، اهالی بصره استفتائاتی از علمای نجف کردند. بیشتر این استفتائات، مخالف نظر قزوینی بود. برخی از علما مانند عبدالله مامقانی، محمدحسین کاشف الغطاء، حسن مظفر، مرتضی آل یاسین، محمدجواد حچامی رسائلی در پاسخ به قزوینی نوشتند. پس از این مباحثات، سید محسن امین، رساله التنزیه را در محرم ۱۳۴۶ق نگاشت. او در این رساله اشکالاتی بر سوگواری محرم طرح می‌کند و پس از آن به انتقادات رساله سیماء الصلحاء پاسخ می‌گوید. واکنش‌های بسیاری به رساله التنزیه صورت گرفت. این واکنش‌ها منحصر به گفتگوی علمی و مباحثات طلبگی نبود. گاهی او را به استغفار دعوت کردند و گاه علیه او شعر سرودند و حتی به او تهمت‌هایی زدند و در برخی محافل او را سب و لعن می‌کردند. جلال آل احمد این کتاب را در سال ۱۳۲۲ش به فارسی ترجمه و بدون نام مترجم منتشر کرد. این ترجمه اولین اثر منتشر شده آل احمد بود و به گفته او مخالفان کتاب، که عمدتاً بازاریان مذهبی بودند، همه نسخه‌های کتاب را یکجا خریدند و سوزاندند. در رد و تأیید این کتاب رسائل دیگری نوشته شد. محمد حسون در سه جلد با عنوان رسائل الشعائر الحسینیه رساله‌هایی را که پیرامون التنزیه و مقاله سید مهدی قزوینی نوشته شد، جمع کرده و خود مقدمه‌ای مفصل بر آن نوشته است. این رساله‌ها بدین شرح است: صولة الحق علی جولة الباطل، سید محمدمهدی موسوی قزوینی (ت ۱۳۵۸ق) المواکب الحسینیة، عبدالله مامقانی (ت ۱۳۵۱ق) ردیه بر صولة الحق نظرة دامعة حول مظاهرات عاشوراء، مرتضی آل یاسین (ت ۱۳۹۸ ق) ردیه بر صولة الحق کلمة حول التذکار الحسینی، محمدجواد حچامی (ت ۱۳۷۶ق) ردیه بر صولة الحق نصرة المظلوم، حسن بن شیخ عبدالمهدی مظفر (ت ۱۳۸۸ق) ردیه بر صولة الحق الآیات البینات فی قمع البدع و الضلالات «المواکب الحسینیه»، محمدحسین کاشف الغطاء (ت ۱۳۷۳ق) ردیه بر صولة الحق قطعة من کتاب الفردوس الاعلی، محمدحسین کاشف الغطاء (ت ۱۳۷۳ق) سیماء الصلحاء، عبدالحسین صادق عاملی (ت۱۳۶۱ق) ردیه بر نوشته سید محسن امین در نشریه العهد الجدید و نیز ردیه بر صولة الحق التنزیه لاعمال الشبیه، سید محسن امین؛ پاسخ به ردیه سیماء الصلحاء رنة الأسی نظرة فی رسالة التنزیه لأعمال الشبیه، عبدالله سبیتی عاملی (ت ۱۳۹۷ق)؛ ردیه بر التنزیه کلمات جامعة حول المظاهر العزائیة، محمدعلی غروی اردوبادی نجفی (ت ۱۳۸۱ق) ردیه بر التنزیه الشعار الحسینی، محمدحسین مظفر (ت ۱۳۸۱ق) ردیه بر التنزیه النقد النزیه لرسالة التنزیه، عبدالحسین قاسم حلی (ت۱۳۷۵ق) ردیه بر صولة الحق و التنزیه کشف التمویه عن رسالة التنزیه، محمد گنجی، (ت ۱۳۶۰ق) تأییدیه بر التنزیه اقالة العاثر فی اقامة الشعائر، سید علی‌نقی لکهنوی (ت ۱۴۰۸ق) ردیه بر کشف التمویه و التنزیه رسالة فی الشعائر الحسینیه، سید محمدهادی بحستانی حائری (ت ۱۳۶۸ق) ردیه بر التنزیه ثورة التنزیه، محمدقاسم حسینی نجفی؛ تأییدیه التنزیه

شرح اجمالی قیام «مختار ثقفی» و قیام توابین به رهبری «سلیمان بن صرد خزایی» است. در این نوشتار ابتدا به چگونگی شکل‎گیری قیام توابین و شکست خوردن این نهضت اشاره شده و کیفیت شهادت سلیمان بن صرد خزایی رهبر این نهضت و برخی از سران قبایل کوفه توصیف شده است. آنگاه به چگونگی یارگیری مختار ثقفی از اهل مدینه و کوفه و برخی از بلاد عراق جهت قیام برای خونخواهی امام حسین(ع) و شهدای کربلا اشاره شده و چگونگی غلبه مختار ثقفی بر اهل کوفه و قتل عام قاتلان شهدای کربلا گزارش شده است. نویسنده بیعت برخی از قبایل با مختار و فرار کردن مختار از زندان و شکل‎گیری قیام وی را توصیف می‎کند.

«الحصون المنیعۀ فى رد ما أورده صاحب المنار فى حق الشیعۀ» تألیف ارزشمند سید محسن امین در دفاع از حریم تشیع و به زبان عربى است. در ماه صفر سال 1326 ق مطلبى در مجله المنار مصر چاپ مى شود که نسبت هاى ناروائى را به علماى شیعه و عقائد تشیع وارد مى کند. شیخ محمد رشید رضا طرابلسى (صاحب المنار) نیز مطالب مشابهى در ذیل آن مى آورد. سید محسن امین در پاسخ به شبهات وارده پاسخ هاى مستدل و محکمى را با استناد به منابع اهل سنت و قرآن کریم در این کتاب ارائه مى کند. او بر خلاف نوشته المنار که بذر دشمنى و کینه را بین مذاهب شیعه و سنى مى پراکند، نوشته اى منصفانه و در جهت ترویج برادرى و وفاق ارائه کرده است.