جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پاسخ به سؤالات يکي از متدينين است که مسائل مشکل و غامض سؤال نموده و رشتي در راه بازگشت از سفر مشهد به طرف کربلا پاسخ آنها را نگاشته است. وسؤالات را مانند متن و جواب ها را مثل شرح قرار داده است. پاسخ به پرسشهايي است که بعضي از متدينين از مؤلف درسفر مشهد مقدس، سؤال نموده واو پس از بازگشت به کربلا دررساله حاضر به آنها پاسخ داده است. جواب سؤالهائي است که بعضي از دينداران پرسيده اند که از جمله آنها « اثبات نبوت خاصه »، اسرار عبادات (نماز، خمس وصوم وغيره)، اسم اعظم، اسنداد باب علم، تفسير چند آيه وغيره اين کتاب با عناوين « قال - اقول » برگزار شده است وپاسخ به بيست سؤال مي باشد. بيست پرسش است در امور اعتقادي و بعضي از مسائل فقهي که سيد رشتي هنگام برگشتن از زيارت امام رضا عليه السلام در راه نگاشته است. در اين پاسخها اسرار عبادت بسيار مفصل بيان شده است. (سيد احمد اشكوري) در بيان دليل عقلي بر نبوت خاصّه و امامت خاصّه که چاپ شده است. اين رساله را پس از بازگشت از مشهد مقدس رضوي و بهنگام رفتن کربلا نگاشته است. سؤالاتي است اعتقادي و بيشتر در مباحث نبوت و امامت كه سيد رشتي هنگام بازگشتش از سفر خراسان بدانها پاسخ گفته است، آغاز اين رساله با آنچه در رساله اجوبة مسائل عشرين آمده يكي است ولي سؤالات متفاوت است. بيست پرسش است در امور اعتقادي و بعضي از مسائل فقهي که سيد رشتي هنگام بازگشت از زيارت امام رضا عليه السلام در راه نگاشته است، در ميان جوابها اسرار عبادات بسيار مفصل بيان شده است، با عنوان <قال - اقول> برگزار شده است پاسخهاي استدلالي مفصلي است بر پرسشهاي ملامحمد تقي پيرامون حصول علم در شرعيات و فتح باب علم براي سالكان و تكليف مردم در عصر غيبت و چگونگي بدست آوردن آن تكليف و نظر رشتي در قواعد اصول فقه. سؤالها بصورت متن و پاسخها بعنوان شرح مي باشد. (سيد احمد اشكوري) پاسخ بيست سؤال است كه يكي از اهل علم پرسيده است، سؤال ها از قرار زير است: 1-اثبات نبوت خاصه و ولايت خاصه با دليل عقلي 2-در بيان اسرار الصلاة و زكاة و حج و خمس، كه اين رساله به علت طولاني شدن پاسخ به همين نام آمده است 3-در بيان حكمت غيبت امام زمان 4-در بيان حكمت انسداد باب العلم با آيه اي كه بر حكيم فياض لطف واجب است 5-در بيان وجه جمع بين دو آيه: و أن ليس للانسان الا ما سعي ... و لاراد لقضائه و لا معقب لحكمه 6-سؤال از معني حديث: تعلق القلب بالموجود شرك و بالمفقود كفر 7-سؤال از دنياي ملعونه و دنياي مذمومه 8-سؤال از تفسير آيه: «كمثل الشيطان إذ قال للانسان أكفر ... » 9-اگر نماز طواف به دليل جهل به حكم باطل و زائر بعدا بفهمد 10-سؤال از كسي كه در اول تكليف راه اجتهاد و تقليد را نداند 11-سؤال از تقليد ميت 12-سؤال از كسي كه امكان اقامه دليل بر عقائد ندارد ولي معاند و منكر نيست 13-سؤال از امامت مفضول بر فاضل 14-سؤال از افضليت قرائت قرآن يا ادعيه و اذكار 15-سؤال از سعي بين صفا و مروه با پوشيدن مسح عربي 16-سؤال: تلاش براي تحصيل توسعه بر عيال آيا مذموم است يا خير 17-سؤال از طريق صحيح استخاره 18-آيا عمل به حكم استخاره واجب است يا خير 19-سؤال از آموختن ذكر خاصي براي تأثير آني 20-سؤال از كيفيت سلوك الي الله (صدرائي و ديگران) از سيد كاظم رشتي است كه در كربلا ساخته و به بيست پرسش كه از سپاهان رسيده پاسخ داده است «دانش پژوه» پرسش هايي ست كه برخي از «ديانين» (دينداران) از وي كرده با سربندهاي «مسئلة الاولي، المسئلة الثانيه. . همانكه در فهرست كتب مشايخ 353-354 به نام «مسئله» و پاسخ هاي آن در 20 بند نشان داده شده 1. اثبات نبوت خاصه محمديه و ولايت علويه، 2. بند نشان داده شده 1. اثبات نبوت خاصه محمديه و ولايت علويه، 2 اسرارنماز، زكات، حج، خمس و تفسير سوره حمد و توحيد ... . 20 سلوك الي الله. در ديباچه نسخه در دست، از اصفهان به عنوان مبداء پرسشها نامي نيامده است. در ديباچه از تأخير در پاسخ دادن و از برگشت از سفر زيارتي خود از مشهد رضا بهمشهد حضرت حسين ياد مي كند. و در پايان نگارنده در نسخه ديگر آن (مؤسسه مطالعات اسماعيليان. لندن) تاريخ به پايان رسيدن 1240ق آمده است. (احمد منزوي) كه در ديباچه مي گويد پس از برگشت به زيستگاهم مشهد حضرت حسين به پاسخ آنها مي پردازدم. نام پرش كننده در ديباچه و انجامه نيامده است. نخستين پرسش در نبوت خاصه و ولايت خاصة. دومين دربارهدر تصورو خيالداشتن صورت مريد، در هنگام، سومين پرسش درباره «ادله اربعه» ي اصوليان است. (ص 276). ديگر مساله ها، از آن ميان اسرار صلات و زكات و حج و خمس (ص 139) مي باشد. (احمد منزوي) رساله استدلالي است در پاسخ به 20 سوال مختلف اعتقادي و فقهي اهل اصفهان كه هنگام برگشت از زيارت امام رضا (ع) به سمت كربلا به روش متن و شرح با عناوين «قال-اقول» مؤلف در پاسخ به سوال دوم اسرار عبادت را مفصل بيان داشته و لذا در برخي منابع چون الذريعه با عنوان «اسرار العبادة» ضبط شده است. برخي مسائل به ترتيب عبارت اند از: 1- براهبن عقلي اثبات نبوت خاصه و ولايت خاصه 2- اسرار عبادات چون نماز و روزه و حج و ... 3- حكمت غيبت امام زمان (عج) 4- انسداد باب علم ... 19- تقاضا و بيان ذكر خاص مجرب و مفيد براي همه اشخاص و حوائج 20- آداب سلوك الي الله و تهذيب اخلاق. [التراث العربي 3/48؛ مرعشي 13/196؛ حضرت معصومه 1/376؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/107 و 1/260 و 1/319؛ ذريعه 8/360: متن؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي 2/919؛ مشار فارسي 2/2189؛ دياني ص 128؛ دانشگاه تهران 15/4130 و 17/411 و 16/575؛ فهرست مشايخ 2/111؛ دائرة المعارف اسلامي 1/33 و 1/108و 1/109 و 1/110 و 1/171؛ اعلام 4/1884، مشار، مؤلفين5/37؛ ذريعه 8/260؛ اعلام 3/1884: فهرست كتب مشايخ 311؛ مشار 2/2189: براي چاپ ترجمه فارسي آن؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 313؛ ‌ذريعه 18/32 «كشف الحق»، همانجا 21/226 «المعراج» ؛ اعلام 3/1884 «المعراج» ؛ مشار، عربي 482 «مجموعة الرسائل» چ 1277ق؛ مشار، مولفين، 5/37؛ نشريه 5/223؛ نسخه پژوهي 3/109؛ شيخ علي حيدر 1/367 و 1/375؛ دهگان ابراهيم 2/314؛ رايانه آستان قدس]

در ديباچه از پرسنده نامي نيامده و از او به «بعض اخوان الصفا ... » ياد شده است. ولي در «فهرست تصانيف السيد ... » كار محمد حسين محيط كرماني (هفـ) (رديف 6) و نيز در «فهرست كتب مشايخ» (ص309) از وي به شيخ اسماعيل بن شيخ اسدالله الكاظمي نام برده شده است. چهار پرسش و پاسخ است كه نمايه آنها در همان فهرست ها ‌آمده است: 1. معني عصمت 2. تفسير «اني جاهل في الارض خليفة» 3. وجوب معرفت ائمه دوازده گانه، 4. حديث طينت. با روش «قال سلمه الله» و «اقول» . (احمد منزوي) رساله اي است در پاسخ به يكي از اخوان الصفا درباره چند سوال: 1- اتفاق نظر اماميه بر وجوب عصمت امام (ع) قبل و بعد از حجيت و بلوغ (از ولادت تا وفات) و عصمت انبياء. 2- شرح مباحث طينت به اجوبه مسائل محمد رحيمخان ارجاع داده شده است. آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد الجاني ... الرشتي ان بعض اخوان الصفا و قدوة اصحاب الوفا ... قد اتي بمسايل عويصة و اراد الجواب علي الاستعجال، و انا مع اعتشاش البال. انجام كتاب: و قد شرحت مباحث الطيبة علي اكمل ما ينبغي علي حسب و سعي مما يسع الاظهار في عدة من الرسايل و اجوبة المسايل خصوصاً اجوبة مسايل محمد رحيم خان. و الله الموفق للصواب و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. [دائرة المعارف اسلامي 1/112؛ فهرست كتب مشايخ 309ش 190]

در جواب سؤالات ميرزا ابراهيم شيرازي است. سؤالات از اين قرار است: 1- از معناي «نبوتين» و «ولايتين» و فرق بين مطلق و مقيد آن دو و معناي خاتميت 2- از حديث ان النبي (ص) حال حول القدرة و الولي حول العظمة و بعد صاد الامر بالعکس که نتيجه اين حديث درعالم ظاهر چيست؟ 3- معناي «يا من دل علي ذاته بذاته» در دعاي صباح 4- حقيقت جبرئيل و معناي وساطت او نسبت به پيامبر اکرم (ص) 5- معناي ملائکه عالين و دليل وجودشان از کتاب و سنت 6- حقيقت روح القدس 7- معناي تفويض 8- عصمت و حقيقت آن 9- معناي اين کلام که «امامت از اصول دين نيست و منکرش کافر نيست» 10- معناي نيت و حضور قلب و توجه و قربت در عبادات 11- معناي قلب و فرق آن با عقل و روح 12- معناي دين، مذهب، اسلام و ايمان، و حق اليقين، عين اليقين، علم اليقين، و حقيقت، شريعت و طريقت و فرق ميان اينها بر طبق مذهب اهل بيت 13- ادعيه و اذکاري که به جهت رفع وسواس و اعتقاد و عمل و رفع شک و شبهه خوانده شود. اين رساله به چاپ رسيده است. پاسخ پرسشهائي است بيشتر اعتقادي، كه آقا محمد ابراهيم شيرازي تقديم داشته و سيد با استدلال و بطريق شيخيها از آنها جواب گفته، و اين پاسخها در حال سفر در جزيره ناجيه نزديك مسجد كوفه بتاريخ ششم شعبان نوشته شده است. (سيد احمد اشكوري) رساله ايست در جواب سؤال ميرزا ابراهيم شيرازي در عقائد و كيفيت ايمان و تحقيق در مسئله علم اليقين و عين اليقين نوشته (نخجواني، محمد) جوابا علي اسئلة ميرزا ابراهيم الشيرازي. «باش اعيان» و تناول هذه الرسالة جوابات لمسائل غامضة عميقة منها: 1- سوال عن معني النبوتين و الولايتين بالحقيقة الاولية و الثانوية و الفرق بين المعنيين، و الفرق بين (النبوة) و (الولاية) (المطلقتين) (المقيدتين) و معني (الخاتمية) في كل منهما. و الفرق بين كلام المسؤول و بين كلام الصوفية و الحكماء و المتكلمين. و الشترط السائل ان يكون الجواب بالادلة الثلاثة: 1- الكتاب 2- السنة 3- دليل العقل. 2- السؤآل الآخرما معني ما ورد في الحديث النبوي عن طرف النبي - صل الله عليه و آله - حول جلال القدرة و طواف الولي - عليه السلام - حول جلال العظمة، و بعده صار الامر بالعكس و ما نتيجة ذلك في العالم اي عالم الظاهر او (عالم الاجسام) ؟ (رياض الطاهر) آغاز كتاب: الحمد لله رب العالمين. . ان المولي الاجل الانبل و الفاضل الاوحد الاكمل ذا القريحة الوقادة. انجام كتاب: و ذلك بعد رجوعه من زيارة امير المؤمنين في اليوم السابع و العشرين من رجب حامداً مصلياً مستغفراً. [فهرست کتب احسايي و ساير مشايخ ص 133؛ الهيات تهران ص 218؛ رايانه آستان قدس]

پاسخ به سوالات ارسالي از جبل عامل است و تاليف شده به روز جمعه 23 شعبان 1239. در ديباچه از پرسنده نام برده نشده، در انجامه تاريخ نگارش آدينه 23 شعبان 1238ق آمده است. نخستين پرسش درباره آيت «فان تنازعتم في شيئ فردوه ال الله و الي الرسول و اولو الامر منكم» و واپسين پرسش: « باي شيئ يتوصل العبدالي حصول نورالمعرفة ... » شايد همان باشد كه در «فهرست كتب مشايخ: 358» رديف 300 به نام «رساله» در جواب بعض علماي جبل عامل ياد شده باشد. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. اما بعد، فيقول العبد الجاني. . الرشتي، انه قد اتت مسايل عريضه (عويصة) من جبل عامل لبعض العرفا الازكياء و يري الجواب علي الاستعجال و انا. . قال سلمه الله. قال الله فان تنازعتم في شيئ. انجام كتاب: و توجه الي المعني المراد بلطيف الاشارة لعلك [ ... ] بالمطلوب. و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. قد فرغ من تسويدها منشيها عصر يوم الجمعة ‌الثالث و العشرين من شهر شعبان سنة 1239 [محمد علي دياني ص 86؛ دائرة المعارف بزرگ 1/359؛ نسخه پژوهي 3/109]

يكي از سادات علماء در معني اينكه حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام باطن انبيا مي باشد و جوامع فضائل ائمه طاهرين عليهم السلام، مي پرسيد و سيد رشتي بطور متن و شرح پاسخ مي گويد. (سيد احمد اشكوري) يكي از سادات علما در خصوص ظواهر و روايات و زيارات كه اشاره بدين معني دارد كه امير المومنين علي (ع) باطن انبياي الهي است سئوال نموده؛ سيد كاظم رشتي پس از بيان چند زيارت و چند حديث همچون احاديث «انا آدم و انا نوح و انا ابراهيم و انا موسي و انا عيسي و انا محمد (ص) ... . و من رآني فقد رآهم» و «كنت مع جميع الانبياء سرا و مع محمد (ص) جهرا» به شرح و تاويل آن پرداخته است. (حبيب الله عظيمي) در پاسخ يكي از سادات، درباره اينكه اميرالمؤمنين (ع) باطن انبيا هستند: ان اميرالمؤمنين (ع)، هو باطن الانبياء و انه ظهر بتلك الصور ... در كناره آمد: در «مجمع الرسائل» پس از «كشف الحق» ص 58 چاپ شده است. (احمد منزوي) در پاسخ يكي از سادات، درباره اينكه اميرالمؤمنين (ع) باطن انبيا هستند: ان اميرالمؤمنين (ع)، هو باطن الانبياء و انه ظهر بتلك الصور ... در كناره آمد: در «مجمع الرسائل» پس از «كشف الحق» ص 58 چاپ شده است. (احمد منزوي) و هي جوابات لمسائل لاحد العلماء عن شرح بعض الاحاديث الصعبة المستصعبة التي رويت عن اميرالمؤمنين و سيد الوصيين علي بن أبي طالب - سلام الله عليه - من قوله عليه السلام في خطبة (البيان) «أنا آدم الاول أنا ابراهيم أنا موسي أنا عيسي ... . » و تفسير المؤلف لها بما يدفع شبهة الحلول أو التناسخ الذي يشم من ظاهرها. و هي برقم 17/2 تحتوي علي 20 صفحة. و هذه الرسالة من الرسائل المهمة جداً و موضوعها - فيما اعتقد لم يطرقه احد من علماء المسلمين بهذا الشكل لحد الأن. (رياض الطاهر) [مرعشي 6/101]

در پاسخ پرسش هاي مولي محمد علي خراساني «ساكن ارض الغري» (نجف). با روش «قال سلمه الله» و «اقول» . در ديباچه گويد اين پرسش ها براي شيخ من (احسايي) فرستاده بود و ايشان مرا به پاسخ وا داشتند نمايه پرسش ها در 5 بند در «فهرست كتب مشايخ: 313» آمده است: 1. وجه انحصار شرايع به شش گروه، 2. آيا ديگر پيامبران اولوالعزم بر كافه مردمان مبعوث بوه اند؟، ‌ائمه اربعه حاضر. 3. ديگر پيامبران و جنيان، 4. آيا پيامبر ما و ديگر پيامبران اولوالعزم بر همه اشياء فرستاده شده اند. نام رساله برفراز نسخه «رساله جواب ملا علي خراساني» و در «فهرست كتب مشايخ» «رساله غريه» و در «فهرست تصانيف» محيط كرماني (هف) به نام «اجوبة مسائل ملامحمد الخراساني في احكام الشرايع الست المنسوخة منها و الناسخة ... » آمده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد‌، فيقول العبد الجاني كاظم بن قاسم الحسيني الرشتي. ان جناب المولي الاكرم ... مولينا محمد علي ساكن ارض الغري ... قد ارسل الي العلم الانوار ... و كان شيخنا في غاية الاشتغال. انجام كتاب: و قال رسول الله (ص) علي ما رواه ابن عباس انه لايوجد عند احمد من الخلق شيئي من الحق الا بتعليمي و تعليم علي (ع). و هنا نختم الكلام ليكون ختامه مسك. و لاحول و لاقوة الا بالله ... [دائرة‌ المعارف اسلامي 1/184؛ اعلام، 3/1884؛ مشار، مؤلفين 5/37: ‌تصوير]