جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جمع گرایی یا گرایش به جمع , یکی از مباحثی است که در متون دینی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده واز بنیادی ترین مباحث اندیشه اسلامی به شمار می رود.قرآن کریم به عنوان قانون اساسی اسلام که هرگونه احتیاجات انسانها را درطول حیاتشان ترسیم نموده براین مسأله پافشاری کرده وآیات بسیاری را دراین زمینه بیان فرموده است .پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) وائمه معصومین (علیهم السلام) با نگاهی ژرف ، به این مسأله توصیه موکد نموده واهتمام خود را برتحقق این امر مبذول داشته اند .دین اسلام که دستورات وتعالیم آن هماهنگی کامل با روح انسان دارد آیینی جمع گرا است.«بدون شک اسلام، تنها دینی است که با صراحت پایه ی بنای دعوت خود را بر اجتماع گذاشته ودر هیچ یک از شئونات خود امر اجتماع را به اهمال واگذار نکرده است . اسلام در موارد متعددی احکام خود را در قالب اجتماع ریخته وروح اجتماع را تا آخرین حد ممکن درآن دمیده است . بدین ترتیب دعوت به اجتماع به صورت مستقل وصریح جز از ناحیه دستگاه پیامبری و در قالب دین از جای دیگری شروع نشده است ؛ قرآن تصریح به این مطلب کرده وتاریخ هم آن را تصدیق دارد.» (طباطبایی ، روابط اجتماعی در اسلام ، صص10-11 )هر جمع ، حداقل از دونفر تشکیل می شود. مثلاً زن و شوهر ،امام ویک ماموم و مواردی از این قبیل و آدابی چون تفاهم ،استحباب موکد نماز جماعت ومواردی ازآن دست مصادیق جمع گرایی است. دامنه این بحث تا آنجاست که یکی از اهداف ومقاصد امامت که از بنیادی ترین ارکان اسلام به شمار می رود، حفظ نظام اجتماعی مسلمانان است، و این به جهت مدنی الطبع بودن بشر است . و این پاسخ کسانی است که ادعا دارند آموزه های اسلام تنها بعد عبادی و فردی را در نظر گرفته است و به دنبال آن نظراتی چون جدایی دین از سیاست را مطرح می کنند . البته در مواردی توصیه وتاکید بر انجام عبادات به صورت فردی وپنهانی می باشد ،مانند نماز شب ،صدقه دادن و مواردی از این قبیل .اما در موارد بسیار همچنان که در این پایان نامه به بحث گذاشته شده ،دستورات اسلام ناظر به بعد اجتماعی انسان نیز می شود ،زیرا اسلام ،دینی است که قصد دارد انسان را در تمامی ابعاد اجتماعی ،اخلاقی ،و معنوی رشد دهد .

مقوله ي تربيت و اخلاق مداري، از جايگاه ويژه اي در سعادت دنيوي و اخروي بشر برخوردار است. از این رو هر انسان طالب حقّی، با آگاهی از مجموعه ي بايدها و نبايدهایی که در تعالیم وحیانی در این زمینه بیان شده و سپس عمل به باید ها و ترک نبایدها؛ به كمال مطلوب وصول یافته و از انحراف از مسير حق مصون خواهد بود. در این راستا، بازخوانی نصوص دینی، ضمن توجّه به لایه های معنایی این متون مقدّس و نیز در نظر داشتن تأثیر عواملي چون: زمان، مكان، ميزان تعليم و تربيت مخاطب و ديگر قواعد و ساز وكارهاي معناشناختي كه متن در آن شكل گرفته، راه گريزی است از تحيّر و سردرگمي در شناخت و تمييز ارزش ها. امّا با توجّه به كثرت روايات أئمه ي معصومين (عليهم السلام) در اين زمينه كه در قالب يك پايان نامه نخواهد گنجيد؛ در اين پژوهش تنها باز خواني روايات امام صادق (ع) از روزنه ي ارزش ها و ضدّارزش ها براي بازسازي انديشه و رفتار ديني مورد عنايت خواهد بود. براساس اعتقاد تشیّع، معصوم عقل کل است و اوامر و منهیات او عین اوامر و منهیات عقل است. لذا در اين سير تحقيق، با اين پيش زمينه که " ارزش "، عبارت است از آنچه که امام جعفر صادق ( عليه السلام ) بدان عمل نموده یا زبان در مدح آن گشوده و يا وعده ي نيکويي نسبت به آن داده است. هم چنين " ضد ارزش "، شامل مواردي است که امام در قول یا فعل به نوعي بيزاري خود را نسبت به آن اعلام نموده و يا وعده ي عذاب بر آن داده است؛ به مطالعه و بررسي تک تک روايات مجموعه ي 22 جلدي روايات امام ششم( عليه السلام ) به نام مسند الإمام الصادق ( عليه السلام ) نوشته ي عزيز الله عطاردي از ابتدا تا انتها - با صرف نظر از روايات فقهي و هر آنچه که در غايت طرح اين رساله نمي گنجد – می پردازیم.و سپس با دسته بندي مجموعه ي ارزش ها و ضدّارزش ها از منظرهاي گوناگون(فردي و اجتماعي پراهميّت و كم اهميّت و...) به ارائه ی چشم انداز جغرافیایی صحیح از ارزش های دینی می پردازیم. طبعاً فراواني و گستردگي روايات جمع آوري شده در اين پژوهش، فراتر از حجم يک رساله ي کارشناسي ارشد است، لذا در اين نوشتار تنها تحليل گروهي چند از مجموعه ي اين ارزش ها و ضدّ ارزش ها ارائه خواهد شد.

یکی از مباحث مهم علوم قرآنی موضوع« مبانی و روشهای تفسیری» است . مراد از مبانی باورها و اصول مسلم و پذیرفته شده مفسر است ، که در فرآیند تفسیر بر اساس آن قرآن را تفسیر می کندو مراد از روشهای تفسیری سازوکارهایی است، که مفسران در تفسیر آیات از آن برای فهم و استنباط مدلول کلام کمک می گیرند. بررسی مبانی و روش های تفسیری مفسران نسبت به بسیاری از تفاسیر در قالب پایان نامه و کتاب انجام گرفته است؛ ولی در مورد مبانی و روشهای تفسیری هر یک از امامان شیعه تا آنجا که بررسی نمودیم، کار مستقلی صورت نگرفته است. در این پایان نامه کلیه روایات امام باقر(ع) که در مسند الامام الباقر (ع) در شش جلد آمده، مطالعه وروایات تفسیری امام باقر (ع) استخراج و از منظر مبانی و روش تفسیری امام(ع) مورد بررسی قرار گرفت. اما قبل از ورود به بررسی روایات تفسیری، در بخش اول به کلیات پرداختیم ، که شامل تبیین مساله، هدف آن و بیان پرسشها است. بخش دوم که شامل 30 روایت می باشد مبانی تفسیری امام را در 12 عنوان بیان کرده است. بخش سوم شامل 687 روایت می باشد که به 5 فصل تقسیم شده است و در بردارنده روش تفسیری امام باقر (ع) است.فصل اول شامل روایات تنزیلی ( شان و سبب نزول، مکان و زمان نزول)بالغ بر 36 روایت است.فصل دوم احادیث بطنی می باشد که بالغ بر 50 روایت است. فصل سوم شامل 296روایت است و احادیث تطبیقی را در بر گرفته است. فصل چهارم احادیث مربوط به مفاد آیات ( بیان علت احکام در آیات، شرح و تبیین آیات، شرح لغات، در جواب سوالاتی که از امام می شد، شرح عبارات در آیات، بیان مفهوم موافق آیات و ترجمه درون زبانی ) شامل 206 روایت و فصل پنجم احادیث مربوط به دلالتها( اشاری، اقتضاء، التزام، تنبیه) شامل 30 روایت است. با توجه به بررسی کلیه روایات امام باقر (ع) در این پایان نامهمشخص شد،در بین روایات تفسیری آن امام حوزه ی تطبیق بیشترین روایات را در بر می گیردکه مربوط به حمل آیات بر اهل بیت علیهم السلام است. در خصوص روش تفسیری امام (ع) نیز می توان گفت: روش امام (ع) تفسیر قرآن به قرآن نیست و در کنار آن روش عقلی و روش تفسیر قرآن با روایات اعم از سخنان خودشان، پیامبر(ص) و در مواردی نیزروایات علی (ع) بیان شده و نیز کلیه روایات با منابع اصلی مطابقت داده شدو بدین وسیله خطاهای چاپی روایات تصحیح گردید. همچنین روایات به فارسی ترجمه شده است.

طرح مباحث روش شناسی در عرصه علوم انسانی، یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه علوم انسانی به ویژه در حوزه مطالعات قرآنی است. این امر به پژوهشگر کمک می کند تا درک بهتری از چگونگی روند مطالعات دینی و زمینه های شکل گیری متون دینی پیدا نماید. بدین طریق با تدوین روش های جدید، موجبات کشف و استخراج لایه های عمیق معنایی آیات قرآن نیز فراهم می گردد. این مقاله با روش شناسی توصیفی و تحلیل محتوای کمی و کیفی به بررسی تفسیر المیزان و توصیف روش آن می پردازد. در این پژوهش، با انتخاب سوره غافر، به بررسی روش علامه طباطبایی ذیل یکایک گزاره های تفسیری آن پرداخته است. در نهایت با کمک داده های کمی و جداول و نمودارهای آماری، روش علامه در سوره غافر با کمک نرم افزار spss، تحلیل و معرفی شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که علامه جهت تفسیر آیات سوره غافر، از روش تفسیر عقلی نسبت به سایر روش ها بسیار بهره برده و بیشترین ارقام و اعداد، در تحلیل کمی مربوط به این حوزه است.

موضوع این تحقیق بیانگر جایگاه قناعت در سبک زندگی اسلامی است که به روش استقرای تام در آیات قرآن کریم و روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت به بررسی واژه‌ی قناعت پرداخته‌شده است. این پژوهش در چهار فصل، با استناد به آموزه‌های دین، مسئله‌ی سبک زندگی، قناعت و نحوه تألیف این دو موضوع با یکدیگر را مورد بررسی قرار داده است.از نوآوری‌های این تحقیق گردآوری آیات و استقرای روایات موضوع قناعت است.در فصل اول، پس از ارائه طرح تحقیق شامل بیان ضرورت و هدف از انجام این تحقیق، کاربرد، پیشینه، روش و ساختار تحقیق بیان شده است. تعاریف مختلف سبک زندگی از منظر دانشمندان غربی و بیان مولفه های آن و در مقابل بیان مولفه های سبک زندگی اسلامی در فصل دوم ارائه شده است. تعریف واژه قناعت از منظر لغت و کتب اخلاق و عرضه آن به قرآن و روایات و بیان تعریف مختار با استناد به توصیفات، ارزش گذاری و ویژگی‌های موجود در قرآن و روایات در فصل سوم ارائه شده است.فصل چهارم با نگاه تلفیقی و ایجاد ارتباط بین دو موضوع قناعت و سبک زندگی تدوین شده است. لازمه‌ی این امر بیان کارکرد قناعت، عوامل موثر در تقویت روحیه قناعت و موانع دستیابی و تقویت این خصلت و آسیب‌های موجود در التزام به قناعت بود که از نگاه آیات و روایات بیان شده است.بر این اساس قناعت به‌عنوان یکی از اضلاع در مجموعه‏ی سبک زندگی اسلامی مطرح است که در ارتباط با سایر اضلاع سازنده و کامل‏کننده آن‌ها است. بنابراین ملتزم نبودن به قناعت، همانند دیگر دستورات دین، بیان‏کننده‏ی این است که اسلام با تمام اجزای خود در زندگی و جامعه جاری نشده و به‌عنوان یک نقیصه در سبک زندگی مطرح می‌شود. در خاتمه، ضمن اشاره به فصول گذشته، جمع‌بندی نهایی بدین شرح بیان شده که:در سبک زندگی اسلامی، قناعت یک نقش ذو ابعاد را داراست که توجه به آن و تمرکز بر روی آن می‏تواند دیگر ابعاد مختلف زندگی بشر را دستخوش تغییرات مثبت و اثرگذار نماید؛ سبک زندگی، همان حیاط طیبه‏ی مورد اشاره‏ی قرآن و مدینه‏ی فاضله‏ای است که به تعبیری بهشت موعود مومنان است و در آن از اضطراب و استرس، ذلت و زندگی ننگین خبری نیست و عزت، بی‏نیازی، آبرومندی، آرامش و راحتی حاکم بر آن است و برای رسیدن به آن راهی نیست جز عمل به قناعت. دستوری اصیل و متقن در دین اسلام.کلیدواژه‌ها: سبک زندگی اسلامی، قناعت، حیات طیبه

چکیده:علم دینی یکی از مهم‌ترین مباحثی است‌که امروزه در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های سراسر کشور مورد توجه و عنایت ویژه‌ای قرار گرفته است، زیرا سال‌ها است که نزاع علم(به عنوان محصول و فرایند عقل)و دین به(عنوان ره‌آورد وحی)اذهان بسیاری را به خود مشغول داشته است. این نزاع، محصول تصوری ناصواب از نسبت علم و دین می‌باشد مبنی بر این که علم در مقابل دین است. آیت الله جوادی آملی به عنوان یک نظریه‌پرداز بزرگ علوم اسلامی در صدد رفع این تعارض و دینی ساختن همه‌ی علوم بر آمده است.نگرش خاص معظم له در خصوص علم دینی را از سه منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد. منظر اول، علم دینی از لحاظ موضوع است از این جهت که موضوع علم دینی کل خلقت است چون همه‌ی هستی مخلوق خدا است و متعلق علم الهی؛ منظر دوم، ماهیت علم دینی از منظر غایت است که همانا کشف حقیقت و رسیدن به معرفت و نهایتا قرب حضرت باری تعالی است؛و منظر سوم،علم دینی از منظر روش است که این روش یا شهود است و در عرفان کارآیی دارد، و یا استنباط عقلی است که در فلسفه و علوم عقلی به کار گرفته می‌شود، ویا استقراء است که در علوم تجربی استعمال دارد.هر کدام ازاین سه منظر دارای فرعیاتی است که می‌تواند به تبیین دقیق بحث کمک کند. و نهایتا به آسیب‌شناسی علم دینی می‌رسیم که ناظر به مسئله‌ی نباید‌های علم دینی است. چون علم دینی فرع بر دین است، بدین خاطر باید ابتدا به بحث آسیب‌شناسی خود دین و پژوهش دینی یا همان دین‌پژوهی پرداخت و سپس موضوع آسیب‌شناسی علم دینی در کلام آیت الله جوادی آملی مورد بحث قرار گیرد. این آسیب‌شناسی هم ناظر به خود علم دینی است وهم ناظر به عالم دینی به عنوان علت فاعلی و حقیقی علم دینی و همچنین عمل به علوم، علم بدون ایمان، صبغه‌ی بشری به عقل دادن، آفت جدایی دین از علم و آسیب‌های پنج‌گانه‌ی مطرح در آسیب‌شناسی‌های مشترک در ادیان و علوم مختلف که به صورت مختصر و مفید مطرح شده است.کلید واژه‌ها: علم، دین، علم دینی، جوادی آملی.?

چکیده از میان ائمه بزرگوار شیعه، امام رضا علیه السلام از موقعیتی ویژه برخوردارند، موقعیتی که به عنوان بخشی از گنجینه معرفتی ما در حقیقت چهره ای بین المللی و تقریبی از ائمه علیهم السلام به تصویر نهاده است؛ بررسی مناظرات امام رضا علیه‏السلام که نسبت به سایر امامان بزرگوار علیهم السلام، امکانات و فرصت‏های مناسب‏تری در مناظره و گفت‏وگو با اصحاب ادیان و مذاهب داشته‏اند، علاوه بر آشکار کردن وجهه علمی و اتقان کلام امام و شناساندن ایشان به عنوان دانشمندی تقریبی و بین‎المللی، گامی ست مؤثر در دستیابی به الگوی روش صحیح تبیین و اثبات دین، به ویژه در بخش اصول عقاید و علم کلام. بررسی روش شناختی مناظرات امام رضا علیه السلام، همچنین ، می‏تواند راه گشای بسیاری از مسائل حاصل از گسترش ارتباطات جهانی و فراهم شدن بستری گسترده برای رودررویی اندیشه ها، ادیان و مذاهب باشد. پژوهش حاضر، پاسخ به این پرسش که چه عوامل فرهنگی و یا سیاسی در شکل گیری مناظرات امام رضا علیه‎السلام و انتخاب روش های مناظره تأثیرگذار بوده است و نیز گونه های مناظرات امام رضا علیه السلام از نظر مخاطب، موضوع و زمان و مکان ، را در ذیل فصل دوم مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم این پژوهش به بررسی روش شناختی مناظرات امام رضا علیه السلام، پرداخته و لذا مبانی و اهداف امام علیه السلام از مناظرات و نیز روش شناسی تبین و استدلال در مناظرات امام رضا علیه‏السلام را مورد بررسی قرار داده است. در پژوهش حاضر روش گردآوری اطلاعات ، اسنادی و کتابخانه ای و روش و فن تحقیق تحلیلی- منطقی است . از این رو در تحلیل مناظرات کوشیده شده مبانی معرفتی و ساختار و لوازم منطقی مناظرات مورد بررسی قرار گیرد؛ اما در مباحث مقدماتی پژوهش به گزارش تاریخی اکتفا شده است. آنچه در نهایت از تحلیل منطقی مناظرات امام رضا علیه السلام و نیز بررسی اقوال صاحب نظران، حاصل شد، حاکی از آن است که تفکر حاکم بر مناظرات امام رضا علیه السلام، تفکری نظام دار و روشمند و مبتنی بر اصول و مبانی عقلانی و وحیانی معرفتی و به دور از انحصارگرایی معرفتی و روشی است. علاوه بر این پژوهش حاضر نشان می دهد که مناظره در سیره رضوی، نه ابزاری برای اسکات خصم، که شیوه ای برای آموزش و اعتلای تفکر و اندیشیدن در مخاطب است. کلید واژه ها : امام رضا علیه السلام،استدلال، تبیین، روش، روش شناسی، مناظره.

پیوست در منابع دیجیتالی

مدیریت یکی از مهمترین فعالیتها در زندگی اجتماعی بشر است. از بین وظایف مدیران، مهمترین و زیربنایی ترین فعالیت مدیر، برقراری ارتباط موثر با کارکنان سازمان است. از بین مهارتهای ارتباطی مدیران(گوش دادن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن)، مهارت گوش دادن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مطالعات نشان می دهد که مدیران 45 تا 63 درصد از وقتشان را صرف شنود می کنند، از این رو برخی از صاحبنظران ارتباطات بر این باورند که «شنود موثر» یا همان مهارت خوب گوش دادن سنگ بنای مهارت ارتباطی مدیران امروزی است. در قرآن نیز شنود موثر جایگاه ویژه ای دارد؛ بیان واژه"سمع" و مشتقات آن در قریب به 200 مورد از آیات قرآن، همچنین همنشینی با واژگانی چون عقل، اطاعت، معرفت، قلب، فواد، ایمان، فوز و هدایت نشان از اهمیت این موضوع از منظر قرآن کریم دارد. برای نمونه در قرآن دو راه برای هدایت یافتن و رسیدن به سعادت عنوان شده است که یکی تعقل و دیگری داشتن گوش شنواست. در روایات رسیده از ائمه معصومین(علیهم السلام) نیز اهمیت شنود موثر قابل ملاحظه است، برای نمونه حضرت علی (ع ) می فرمایند: «البصیر من سمع فتفکر ،تیزبین کسی است که شنید پس تفکر کرد.» و یا در جای دیگر می فرمایند:«الا ان اسمع الاسماع ماوعی التذکیر و قبله، آگاه باشید که همانا شنواترین گوشها گوشی است که یادآوری را حفظ کند و بپذیرد.»با توجه به اهمیت مهارت شنود موثر و به منظور دستیابی به وجوه قرآنی و روایی این مهارت، در این پژوهش ابتدا مراحل و مولفه های شنود موثر و موانع و عوامل موثر در آن، از منظر مدیریت، تبیین و پس از آن به بررسی این مهارت در قرآن و روایات پرداخته شده است. سپس با توجه به یافته های مدیریتی، قرآنی و روایی در موضوع، با استفاده از روش تحقیق کیفی «نظریه برخاسته از داده ها»، به ارایه الگویی اسلامی – مدیریتی در این زمینه رسیده و راهکارهای عملی و در حد امکان جامع برای دستیابی به مهارت شنود موثر بیان شود.