جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناخت رابطه میان انسان و خدا، یکی از موضوعات مهمی است که درک آن، تأثیری بس شگرف در مسیر کسب معرفت الهی دارد و تمامی رابطه های موجود بین انسان و خداوند از جمله مفاهیمی است که به سبب نسبت و رابطه خاص میان دو طرف اضافه، انتزاع می شود که مربوط به مبحث شناخت اوصاف خداوند - از قسم صفات فعلیه - می باشد و مانند شناخت ذات الهی، امری ممتنع شناخته نمی شود‎۰ از آن جا که اهل بیت علیهم السلام، بالاترین علمی را که هر ممکن الوجودی نسبت به واجب الوجود خود می تواند داشته باشد، دارا هستند، موثق ترین منبع برای شناخت اوصاف الهی می باشند‎۰ بنابراین به این موضوع از دیچه ادعیه ماثوره نگریسته می شود‎۰ در این جهت ضمن تبیین جایگاه دعا در فلسفه و عرفان و بیان توضیحاتی لازم پیرامون آن، به بحث اصلی رساله، یعنی بررسی رابطه های موجود میان انسان و خدا در ادعیه پرداخته می شود که البته با توجه به گستردگی دامنه این رابطه، تنها چهار رابطه محوری (شامل رابطه های فقری، خوفی، شوقی و حبی) در فصول جداگانه مورد بحث و بررسی قرار می گیرند‎۰ در هر یک از این بخش ها ضمن ارائه تعاریف، مفاهیم و توضیحات مربوطه، شواهد وجود هر یک در ادعیه نیز آمده است‎۰ در ادامه، از آن جا که لقاء به عنوان نتیجه و هدف غایی همه این رابطه ها معرفی شده است، در فصلی دیگر با همان ساختار فصول قبلی به این موضوع پرداخته شده است‎۰

موضوع مورد بحث، برآیندهای کثرت گرایی دینی است‎۰ در این رساله سعی نمودم لوازم، آثار و نتایج کثرت گرایی دینی را از دو جنبه بررسی نمایم: ‎۱- کثرت گرایی با توجه به لوازم عقلی و فلسفی مترتب بر آن ‎۲- کثرت گرایی با توجه به لوازم کلامی و دینی مترتب بر آن‎۰ این مجموعه شامل چهار فصل است‎۰ در آغاز نوشتار به تبیین موضع گیری های متفاوت در مواجهه با تنوع ادیان مبادرت نمودم و پس از ذکر دیدگاه های متفاوتی همچون طبیعت گرایی، وحدت گرایی، شمول گرایی و انحصار گرایی و نقد و بررسی مختصر هر یک از آن دیدگاه ها، کثرت گرایی دینی را از حیث پیشینه تاریخی، خاستگاه و مدعیان آن مورد توجه قرار دادم‎۰ آنگاه محل نزاع را تعیین نمودم‎۰ در فصل اول بیان نموده ام که کثرت گرایی دینی با توجه به برخی از مبانی اش به انکار واقعیت و سفسطه منتهی می شود‎۰ فصل دوم مربوط به ارتباط کثرت گرایی دینی با شکاکیت و بویژه حذف مفاد معرفتی از دین می باشد‎۰ فصل سوم مربوط به یکی دیگر از لوازم عقلی و فلسفی کثرت گرایی دینی یعنی نفی صدق و کذب پذیری از گزاره های دینی و بالاخره پذیرش دیدگاه پوزیتیویست ها در باب زبان دین می باشد‎۰ و در نهایت در فصل چهارم اثبات نموده ام که کثرت گرایی دینی با همسان انگاری دین با تجربه دینی، دین را تا حد یک تجربه روانی شخصی فرو می کاهد و در نتیجه به نفی دین می انجامد‎۰

در این رساله بررسی تطبیقی اصل علیت بین نظریات فلاسفه اسلامی و فیزیکدانان نظریه کوانتومی در شش فصل تنظیم شده است‎۰ فصل اول به بررسی مباحث کلیات در باب علیت از دیدگاه فلاسفه و متکلمین اسلامی و فیزیکدانان معاصر و فلاسفه تاثیرگذار بر آنها در مغرب زمین از قبیل تعاریف و تبیین مفهومی و اثبات اصل علیت و نیز بحث حقیقت رابطه علی و سنخیت آن می پردازد‎۰ در فصل دوم آراء فلاسفه اسلامی در باب علیت و مسائل مربوط به آن و در نهایت تبیین کیفیت صدور بر مبنای اصل علیت بیان می شود‎۰ در فصل چهارم نظریات فلاسفه و فیزیکدانان درباره ضرورت علی بررسی شده و در دو فصل نهایی این رساله، دو مسئله مرتبط با آن بیان می شود، یکی مسئله اختیار و دیگری مسئله اعجاز که متکلمین اسلامی و فیزیکدانان معتقدند با پذیرش ضرورت، اختیار و اراده از فاعل مختار از جمله انسان سلب می شود که به بیان اشکالات وارد بر این بحث و پاسخ آنها و نظریات فلاسفه اسلامی می پردازیم‎۰ درباره معجزات نیز که آن را خارج از رابطه علی و معلولی می دانند در ابتدا به طور مختصر نظرات موافقین تنافی میان معجزه و علیت بیان شده و در نهایت در ضمن بیان نظریات فلاسفه اسلامی به برخی از نظریات پیشین پاسخ داده می شود‎۰

در این مقاله ابتدا ریشه تاریخی تقسیم احکام به تحلیلی و ترکیبی از نظر کانت و تقسیم حمل به ذاتی اولی و شایع صناعی از نظر ملاصدرا مورد توجه قرار گرفته و پس از توضیح آنها، با نگاهی تطبیقی به این دو تقسیم بندی تلاش شده است، به پرسش هایی مانند آیا قضایایی که از حمل اولی ذاتی بر خوردارند، همان «قضایای تحلیلی» هستند و آیا قضایایی که از حمل شایع صناعی برخوردارند، همان «قضایای تر کیبی» هستند و به عبارت دیگر، آیا میان این دو تقسیم بندی این همانی برقرار است یا خیر، پاسخ داده شود. برای پاسخگویی به این پرسش ها این اصطلاحات را به اجمال شرح داده ایم. در ادامه این دو تقسیم بندی را در موارد مختلف با یکدیگر مقایسه کرده، افتراق و اشتراک آنها را بیان کرده ایم و در پایان به این نتیجه رسیده ایم که این دو تقسیم بندی به رغم شباهت هایی که با یکدیگر دارند، مطابقت کامل نداشته و تشابه آنها تنها در کلیات است نه در جزئیات.

سیر عباد خدا و راهروان راه حق و حقیقت، دو گو نه است: سیر محبی و سیر محبوبی. متناسب با این دوگروه، دوگو نه ذکر وجود دارد: مجازی و حقیقی. برخلاف ذکر مجازی که قیام به نفس اعتباری بنده دارد، در ذکر حقیقی که اصالتاً به محبوبان حق یعنی معصومان -که درود خدا بر ایشان باد - اختصاص دارد، میان ذاکر و مذکور هیچ نحوه دوگانگی وجود ندارد؛ زیرا دوگانگی از آن محجوبان است و با عصمت ناسازگار است. بنابراین حقیقت وجودی انسانکامل، حقیقت ذکر و ذاکر و مــذکور می باشد. این حقــیقتِ واحد در مراتب ظهور، خود را به صورت اذکار تکبیر، تهلیل، تحمید و تسبیح، با زبان تکوین و تشریع در صور مظاهر، یاد می کند و می ستاید. این نوشتار به همراه بررسی تفاوت مرتبه ذکر محبوبان و محجوبان، به تبیین سریان احاطی و انبساطی ذکر انسان کامل درمراتب هستی می پردازد.

در تفکرات افلوطین خداوند چیزی «به کلی دیگر» است؛ به گونه ای که نه نامی می توان بر او نهاد و نه با هیچ زبانی می توان او را توصیف کرد. عبدالاعلی سبزواری نیز به عنوان اندیشمندی ازعالم اسلام، به ویژه در میان عالمان شیعی مذهب معاصر، با تبحر چندوجهی در علوم دینی از قبیل فقه، اصول، فلسفه، عرفان و تفسیر قرآن، در باب «احد» به تاسی از پیشوایان دینی خویش اندیشه هایی دارد. در این مقاله، به بررسی تطبیقی پیرامون الهیات سلبی از نظر افلوطین و عبدالاعلی می پردازیم. در واقع نظرات این دو عالم را در تشخیص مرز میان الهیات سلبی و ایجابی جستجو می کنیم که بدانیم تا کجا عقل آدمی اجازه دارد حکمی ایجابی در مورد ذات و صفات حق صادر کند و مرز سکوت در این زمینه کجاست.