جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر ترجمه جلد چهارم از مجموعه "خلاصه عبقات الانوار" است که به قلم میرحامد حسین لکهنوی نیشابوری (1246 - 1306) در پاسخ به مطالب باب هفتم از کتاب "تحفه اثنا عشریه" نوشته مولوی عبدالعزیز دهلوی، نگاشته شده است گفتنی است در خلاصه عبقات الانوار اعتقادات شیعه از نظر تاریخ و عقاید و احکام به نقد کشیده شده است؛ همچنین در کتاب حاضر سند و دلالت حدیث سفینه از پیامبر (ص) بررسی گردیده است.

در این رساله سیر تاریخی مسئله عدل الهی از آغاز اسلام و عوامل و ریشه‌های اسلامی پیدایش اختلاف در این مسئله در بین مسلمین و بریدگی و قطع رابطه با منابع اولیه و اصیل معارف اسلامی، سوء استفاده‌های سیاسی و مذهبی به وسیله دستگاه خلافت ، پیدایش حوزه‌های‌علمیه بصره و کوفه، ظهور فرق کلامی و مکاتب فکری و اعتقادی هم چون معتزلیان و اشاعره، درگیری درباره مسائلی همچون امامت و عدل و گناه کبیره قضاء و قدر، عقائد معتزلیان، دراین باره و موضوع استطاعت و قدرت انسان در افعال خودش ، دیدگاه متکلمین، دراین‌باره و موضوع استطاعت و قدرت انسان در افعال خودش ، دیدگاه متکلمین معتزلی در مسئلهء عدل بعد از فراغت از اصل وجود خدا و فقط به عنوان اثبات صفت عدل برای خداوند است و تبیین تفاوت اساسی طرح بحث عدل بین متکلمین و فلاسفه و اختلاف دید این دو گروه دراین زمینه بحث شده‌است .

فصل اول این رساله معناشناسی وحی عنوان دارد و از آن جا که ریشة بحث در معنای وحی درکتاب و سنت است، کاربردهای مختلف آن در لغت و قرآن کریم و روایات بررسی شده و معنای دقیق وحی انبیا مشخص گردیده است. آن گاه اقسام آن با استفاده از ایات قرآن تبیین و سپس تفاوت وحی انبیا با الهامات و علوم ائمه(ع) به طور دقیق روشن شده است. در بخش بعدی، براساس بحث هایی که در نیمة او ل مطرح شده بود، به یک شبهه و پاسخ آن پرداخته می شود؛شبهه ای که فلسفة ختم نبو ت را عدم نیاز بشر به سفرای الاهی دانسته و از این رو، اعتقاد شیعه به اائمه اطهار(ع) را به عنوان جانشینان یامبر(ص) زیر سؤال برده است. در پاسخ، گفته می شود که ختم نبو ت یعنی ختم وحی؛ نه ختم نیاز به سفیران الاهی. در فصل دوم - که آن را وجودشناسی وحی نامیده ایم - به نظری اتی در باب حقیقت وحی پرداخته ایم که با وحی ای که کتاب و سنت معر فی می کنند منافات دارد. ابتدا وحی از نظر فلاسفه اسلامی مطرح و در ضمن آن به وحی از نظر رفا نیز اشاراتی آمده و هر دو نظری ه نقد شده است. پس از آن به نظریه ای که وحی را نوعی تجربةدینی می داند توج ه می شود و ابتدا به عنوان مقد مه، با اشاره ای به موضوع وحی در مسیحیت،تفاوت های آن با وحی اسلامی جست وجو می گردد. آن گاه بحث های مهمی که معمولا در تجربةدینی مطرح است مورد توج ه قرار می گیرد؛ از قبیل: تعریف تجربة دینی و چیست آن، عینی ت وواقع نمایی تجربة دینی و... در انتها و در قالب نتیجه گیری از این مباحث، نظریه ای که وحی راتجربة دینی می داند مورد بررسی و نقد قرار می گیرد. سپس سه نظریة مختصر دیگر نقد می شود:‎1. نظری ة وحی نفسی که وحی را حامل تخی لات و توه مات پیامبر(ص) می داند. ‎2. نظریه ای که وحی را حاصل تراوشات ضمیر ناخودآگاه انبیا دانسته است. ‎3. نظریه ای که در آن، وحی نوعی نبوغ انگاشته می شود