جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث ما دربارهٔ صفت “خیر” است که از صفات الهی است. سؤال این است که اگر خداوند “خیر مطلق” است چرا “شرّ” آفریده است؟ و فیلسوفان دین معاصر در کتاب‌های فلسفه دین، مسئله “هولوکاست” را به عنوان یکی از مصادیق شر مطرح کرده‌اند. الهی دانان یهودی معاصر کوشیده‌اند توجیهات و توضیحات مناسب در این باره ارائه کنند. در جلسهٔ گذشته یک پاسخ را از ریچارد روبنشتاین (Richard Rubenstein) مطرح کردم.[۱] دیدگاه دوم از آن امیل فکنهایم است. این‌ها الهی‌دانان برجستهٔ یهودی و از بازماندگان هولوکاست هستند که در دپارتمان‌های معتبر دانشگاه‌های مشهور دنیا به تدریس مشغول‌اند و در این باره نظریه پردازی می‌کنند. من در اینجا آرای آنها را به اختصار گزارش می‌کنم. در ضمن مثل جلسهٔ گذشته برخی نقدها را هم که به این تفسیرها وارد شده اشاره می‌کنم مثل بزرگنمایی‌ها و باج خواهی‌ها و امتیازطلبی‌های یهودیان به ویژه صهیونیست هابه بهانهٔ واقعهٔ هولوکاست. البته بحث من در اینجا بحث الهیاتی و فلسفی است نه سیاسی. ابعاد سیاسی این واقعه و پیامدهای آن را باید سیاست شناسان بررسی کنند.

با همه تلاش‌های بزرگان، هنوز ما در آغاز راه هستیم. باید گام‌های ابتدایی را برداریم، به‌ویژه با توجه به دیدگاه‌های جدید و دفاعیات جدید، تجربه دینداران جهان و اله‌دان‌های مسیحی، یهودی، بودایی، زرتشتی و کارهای جدیدی که شده است. روان‌پزشکان، فیلسوفان اخلاق و متخصصان اخلاق زیستی، اخلاق پزشکی، طرفداران محیط زیست، همگی ابواب جدیدی را روی این بحث گشوده‌اند که پیش‌تر به این شکل مطرح نبوده است.

در این نوشتار کوتاه، مجال آن نیست که به تفصیل به معرفی “فلسفه کاربردی” و کارکردهای آن بپردازیم. همین قدر یادآور می‌شویم که نباید در گذشته ماند و چشم بر تحولات شگرف بعدی فرو بست و سیر تحول فلسفه را از حیث موضوع، مفاهیم، پیش‌فرض‌ها، روش‌ها و ساختار نادیده گرفت.

از ابتدای پدید آمدن این بلیّه و معضل دردناک و اندوه زا عمیقاً متأثر شدم و مطالعات زیادی را شروع کردم. تقریباً می‌توانم بگویم که همه مصاحبه‌ها و مقالاتی که به زبان فارسی و انگلیسی، به ویژه به این دو زبان، حالا با زبان‌های دیگر هم من آشنایی دارم، ولی آنچه به این دو زبان منتشر شده، دیده‌ام و مطالعه کرده‌ام. شاید بتوانم ادعا کنم آنچه در رسانه‌ها، سایت‌ها، فضای مجازی و مطبوعات کشورمان و نیز در دنیا نشر پیدا کرده در زمینه کرونا همه را مطالعه و دنبال کرده‌ام. در اینجا، مجال معرفی و تشریح آن مطالب و دیدگاه‌ها نیست و نمی‌توانم همه این دیدگاه‌ها را باز بکنم و توضیح بدهم ولی تاکنون چند پرونده از یادداشت‌ها و مطالب مرتبط با کرونا به منظور مطالعه و تأمل در کتابخانه شخصی‌ام تشکیل داده‌ام و بحث‌های متضاد و متعارض و حتی تناقض‌آمیزی را که به خصوص متفکران ما مطرح کرده‌اند مورد مطالعه و مداقّه قرار داده‌ام.

بزرگانی مثل مولانا تعلق به هیچ قوم و خاک و سرزمین خاصی ندارند و میراث مشترک بشریت هستند و بر قلّه‌ای ایستاده‌اند که همواره نورپاشی می‌کنند و از تابش انوار آنها، همه انسان‌ها می‌توانند دلگرم و بهره مند شوند. شخصیت‌هایی همچون مولانا، عارف دل آگاه و رازدان که الگوی معنوی نسل‌های گوناگون بوده‌اند بی تردید افتخار بشریت‌اند و به همه انسان‌ها، آزادگان و معنویت جویان تعلق دارند. ما البته افتخار می‌کنیم که مولانا فارسی زبان بوده است و زادگاه او در ایرانِ بزرگ بوده است اما امروز کسانی می‌توانند از هم کیشی و هموطنی با مولانا سخن بگویند که او را بهتر درک کنند، بهتر معرفی کنند، بشناسند و بشناسانند وگرنه هیچ فخری ندارد که ما صِرف اینکه زادگاه مولانا یا مدفن او در فلان سرزمین است به او افتخار کنیم که از ماست یا هموطن ماست اما سخن او، جهان بینیِ او و اندیشه‌های او را نشناسیم و با او بیگانه باشیم.