جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جایگاه سیاق در فهم متون و تفسیر آیات بسیار مهم است. به این سبب در تفاسیر مدون رسیده از عصر طبری تا اکنون به این موضوع توجه شده است. با وجود این، کاربرد سیاق در تفاسیر یاد شده، از نظر کمیت و کیفیت، یکسان نیست. بی تردید شناخت جامع از سیاق، ویژگی ها و ضوابط کاربرد و عرصه های تأثیر گذاری آن، گام سازنده ای در ارتقای مباحث تفسیری است. سیاق در اصطلاح، مفهومی کلی، جامع و مانع است که اجزای سخن را به سوی مفاهیم مقصود و غرض صاحب سخن پیش می برد. این مفهوم به چگونگی تکوین کلام و ظهور نصوص مربوط می گردد. زیرا سیاق در تکوین بعد معنایی کلام و ظهور بعد لفظی آن عاملی اساسی است. به همین دلیل پیوند محکمی با تفسیر و فهم متون دارد. در تفسیر نصوص، سیاق سه حوزه تأثیزگذاری و نقش آفرینی مهم دارد: الف- در استیفای معانی و کشف مفاهیم مقصود، قابلیتهای عمده دارد. ب- دایرة تأویلها درباره نصوص را محدود می کند. ج- تأویل مقصود را تأیید و تأکید می نماید. سیاق کلام بر اساس غرض و دانش صاحب سخن و شرایط شکل می گیرد و به طور اساسی در دو بخش اصلی کلام یعنی: ص تکوین بعد معنایی کلام و ص تکوین بعد لفظی سخن نقش آفرینی می کند. هدف در این پایان نامه، بررسی و تبیین ابعاد یاد شده و مباحث پیرامونی آن با استناد به کتابهای تفسیری و با بهره گیری از منابع حدیثی، فقه، لغت و ادب- اعم از شیعی و سنی- است. بنابراین پس از درج مباحث کلی در فصل اول، مانند تعاریف و سیر تحول سیاق، در بخش بعدی به چگونگی تأثیرگذاری سیاق در تکوین بعد معنایی کلام و کیفیت بهره گیری از ویژگی های ساختاری و شرایط تحقق سیاق در تفسیر آیات بحث می شود و در فصل سوم مقامها داخل و خارج از کلام به عنوان عوامل مهم در تکوین سیاق و جایگاه آنها در تفسیر آیات، بحث شده است. همچنین کیفیت رابطة سیاق با کلمات، عبارات، اعراب، رتبه و اسلوب کلام در بخش مستقلی با عنوان ص بعد لفظی سیاق مورد توجه واقع شده است. فصل پایانی به بررسی نقش سیاق در مباحث تفسیر و علوم قرآن مانند جایگاه سیاق در ارزیابی روایات و اقوال تفسیری اختصاص دارد. مباحث پایان نامه این نظریه را ارائه می کند که: تفسیر قرآن بر اساس سیاق یا به تعبیری، تفسیر سیاقی قرآنی، جامع روشها و ملاکهای تفسیری است و همة آنها را بر محوریت سیاق کلام انتظام می بخشد و به این لحاظ،روشی کارآمد در تفسیر قرآن است. در این پژوهش علاوه بر نظم بخشیدن به مباحث تفسیری مربوط به سیاق، فصل بندی، عنوانها مطالب و قواعد جدیدی برای بکارگیری در تفسیر آیات و تدریس، ارائه شده است./

هدف پایان نامه بررسی زندگی و شخصیت محمد بن السائب کلبی است که در یک مقدمه و پنج فصل تنظیم و تدوین شده است ک مهمترین موضوعات مورد بحث ، آن بدین قرار می باشد - شرح حال محمد بن السائب کلبی شامل شخصیت علمی ، آثار، راویان ، مشایخ و اتهام او به کذب .. - دیدگاههای علوم قرآنی او در مباحث : ترتیب نزول ، شان نزول ، حروف مقطعه ، قراآات ، مکی و مدنی ، نسخ و..، - روش تفسیری کلبی : تفسیر اثری ، لغوی ، قرآن به قرآن ..، - مجموعه قراآات و روایات تفسیری محمد بن السائب کلبی ، که از دوازده منبع تفسیری گردآوری شده است و تعداد آنها به ۷۷۳ روایت می رسد روش تحقیق کتابخانه ای است

ترتیب روایی نزول قرآن، موضوع این پژوهش را تشکیل می دهد. این روایات که به چهارده تن از صحابیان و تابعیان می رسد، محور بحث و نقد و نظر در باب ترتیب نزول است. نگارنده، ضمن بررسی این نظریات، ترتیب نزول سوره ها را به طور کلّی معتبر دانسته و منعکس کننده این ترتیب سوره ها را «مصحف امام علی علیه السلام» می داند که با فرمان و وصیّت پیامبر اسلام، گردآوری و مرتّب شد و برخلاف ترتیب سوره های مصحف عثمانی است که با اجتهاد صحابه فراهم آمده و به فرمان و وصیّتی از پیامبر خدا مسبوق نبوده است. وی این نظریه را که با اتّکا به روایات اسباب نزول - که قصّه هایی انطباق یافته بر مضامین سوره هایند و یا با نظر به مضامین برخی سوره های مدنی که با مضامین سوره های مکّی مشابهت دارند - نیز رد نموده است. این پایان نامه در پنج فصل، بدین ترتیب فراهم شده است. در فصل نخست، تحت عنوان «کلّیات»، مقدّمات تحقیق، یعنی مباحثی نظیر «رئوس ثمانیه» در اصطلاح قدما، اهمّیت موضوع، پیشینه موضوع، فرضیات و ادّعاها در این زمینه بیان شده و تعریف برخی مصطلحات (مانند: قرآن، مصحف، مصحف عثمانی، نزول قرآن، نزول دفعی و تدریجی، حضرت جبرئیل، واحد نزول، تقویم نزول، حجّیت و حجّیت خبر واحد و روش تحقیق) آمده است. طرح و نقد دیدگاه های مختلف در زمینه توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سوره های قرآن، نظریه توقیفی بودن به ضمیمه تعریف و تبیین حدود هر یک و ادلّه استناد شده در این ترتیب، همچنین تصریح پیامبرصلی الله علیه وآله به گروه های چهارگانه سوره ها، تحزیب سوره ها در زمان پیامبرصلی الله علیه وآله، قرائت سوره ها توسط پیامبرصلی الله علیه وآله به ترتیب موجود، اجماع صحابه بر مصحف عثمانی، عدم تتابع همه سوره های متشابه الصدر، تناسب سوره ها، و در پایان، ادلّه اجتهادی بودن ترتیب سوره ها از مطالب مورد بحث فصل بعدی است. از مباحث مهم مطرح شده در فصل دیگر، دانش قرآنی حضرت امیرعلیه السلام ، به ضمیمه تعریف و تبیین حدود هر یک و ادلّه استناد شده در مصحف ایشان و سرگذشت گردآوری آن در دوران ائمه، ترتیب سوره ها در مصحف حضرت و سرنوشت آن است. نگارنده، فصل چهارم را به بررسی ترتیب نزول قرآن به استناد روایات و ملاک های نقدِ ترتیب روایات و اعتبار این ترتیب ها اختصاص داده است. وی در این فصل، روایات ترتیب نزول قرآن را بر اساس چهارده طریق، مورد کندو کاو قرار داده است. در پیوست ها نیز مباحثی همچون:ترتیب سُوَر مصحف ابن مسعود، مصحف اُبیّ بن کعب و دانش قرآنی او و وجود سوره های اضافی در این مصحف، مراحل شکل گیری ترتیب سُوَر مصحف عثمانی و وجود لحن در این مصحف، شیوه های تقویم نزول قرآن و اعتبار آنها، انواع تقویم نزول قرآن و مشکلات آن، اسانید روایات ترتیب نزول و اختلاف آنها و نقد و تأویل این اختلاف ها و رجال روایات ترتیب نزول، ارائه شده است

در این تحقیق موضوع انفاق در آیات قرآن به ترتیب نزول بررسی شده و مطالب آن در شش فصل آمده است. در فصل اول، کلیاتی از بحث آمده است. در فصل دوم، وضعیت اقتصادی مکه در عصر نزول گزارش شده و در فصل سوم، آیات مکی مربوط به انفاق به ترتیب نزول بررسی گردیده است. در فصل چهارم، وضعیت اقتصادی مدینه در عصر نزول گزارش شده و در فصل پنجم، آیات مدنی مربوط به انفاق به ترتیب نزول بررسی گردیده است و در فصل ششم، نتایج تحقیق انعکاس یافته است.

در این پایان نامه آیات جهاد به ترتیب نزول بررسی شده و مباحث اصلی آن در دو بخش آمده است. در بخش اول، آیات مکی مربوط به جهاد و در بخش دوم آیات مدنی مرتبط با جهاد بررسی گردیده است. نظر به این که جهاد پس از هجرت به مدینه واقع شد، مباحث عمده در بخش اخیر و ذیل این عناوین آمده است: جنگ بدر، جنگ احد و حمراء الاسد، جنگ خندق و بنی قریظه، جنگ یا صلح حدیبیه، جنگ خیبر، جنگ حنین، جنگ تبوک.

مطالب این رساله در سه فصل ذیل تنظیم شده است: فصل اول مشتمل بر عناوین، روش، تفسیر، تأویل و تنزیل است. فصل دوم هم در مورد روش تفسیر، تاریخچه و انواع آن است. فصل سوم و آخر هم که اصل بحث دراین رساله یعنی نقد و تبیین روش تفسیر قرآن به قرآن بوده و مشتمل بر عناوین نظریه های تفسیر قرآن به قرآن، مبانی، دلایل و کیفیت این روش، نقش روایات معصومین (ع) و ایرادات وارده بر این روش می باشد.

پایان نامه حاضر در چهار فصل به بررسی روایات تفسیری امام صادق(ع) ذیل جزء دو قرآن کریم پرداخته است: در فصل اول کلیاتی درباره تعریف موضوع، تعریف مصطلحات (سندی، رجالی، دلالی) آمده است. فصل دوم به روایات تفسیری مروی از امام صادق(ع) اختصاص دارد. این روایات از کتب تفسیر روایی شیعه یعنی تفاسیر برهان، صافی، عیاشی، قمی و نورالثقلین جمع آوری، سندیابی، استخراج و استدراک مأخذ شده و نیز لغات مشکل ترجمه و آدرس آیات موجود در متن حدیث یاد شده است. در فصل سوم شرح حال رجال و در فصل چهارم تحلیل متن احادیث از نظر سند و محتوا آمده است.

این پایان نامه مشتمل بر مباحث مقدماتی و معرفی الفاظی است که یک بار در قرآن کریم استعمال شده است. در مباحث مقدماتی علل تک کاربردی بودن و بلکه قلت استعمال پاره ای از الفاظ در قرآن بیان شده است؛ نظیر استفاده از الفاظ غریب در قرآن به جهت رعایت فاصله ی آیات، فروق لغوی و ظرافت معنایی شماری از الفاظ. شمار الفاظ تک کاربردی قرآن 373 واژه است که در این تحقیق 188 واژه ی آن به تفصیل و 185 واژه ی آن به اجمال شرح شده است.

این پایان نامه در چهار فصل و هشت پیوست به شرح زیر تنظیم و تحقیق شده است: فصل اول، مقدمات تحقیق، تعریف مصطلحات و روش تحقیق و میزان اعتبار نتایج آن؛ فصل دوم، توقیف و اجتهاد در ترتیب سور و آیات مصحف عثمانی؛ فصل سوم، دانش قرآنی حضرت علی علیه السلام و سرگذشت و ترتیب سور مصحف آن حضرت؛ و فصل چهارم، ترتیبهای روایی اجتهادی و اعتبار آنها. پیوست اول، دانش قرآنی و ترتیب سورمصحف ابن مسعود؛ پیوست دوم، دانش قرآنی و ترتیب سور مصحف ابی بن کعب؛ پیوست سوم، مراحل شکل گیری و ترتیب سور و لحنهای مصحف عثمانی وتأیید آن مصحف از سوی حضرت علی علیه السلام؛ پیوست چهارم، شیوه های تقویم نزول قرآن؛ پیوست پنجم، انواع آن؛ و پیوست ششم، مشکلات آن؛ پیوست هفتم، اسانیدروایات ترتیب نزول؛ پیوست هشتم، شرح حال رجال معروف آن روایات.

مباحث اصلی پایان نامه حاضر در شش بخش تدوین شده اند: بخش اول (جواز اشتغال زنان): تساوی زنان ومردان در گوهر انسانی، حق مالکیت زنان و اطلاق سفارش به کار برای مردان و زنان ؛ بخش دوم (ضرورت اشتغال زنان) : نیازمندیهای خاص زنان، تناسب برخی از کارها با روحیات زنان و امرار معاش خانواده های بی سرپرست ؛ بخش سوم (اشتغال زنان و وظایف خانوادگی) : اشتغال زنان و وظایف شوهرداری واشتغال زنان و وظایف تربیت فرزند ؛ بخش چهارم(اشتغال زنان و محیط کار) : آداب حضور زنان در محل کار، مشاغل مناسب با تواناییها و روحیات زنان،مشاغل نا مناسب با تواناییها و روحیات زنان ؛ بخش پنجم (فواید اشتغال زنان) : تهذیب اخلاق زنان وبکارگیری نیمی از نیروی کار جامعه ؛ بخش ششم(آفات اشتغال زنان و راههای رفع آنها) : فساد اخلاقی وپرده دری،وخستگی و کاهش قدرت انجام وظایف خانه .