جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر پژوهی حوزه جدیدی از مطالعات قرآنی است که مطالعات تفسیر پژوهان را مورد مطالعه قرار می دهد. از جمله مباحث مهم این حوزه، طبقه بندی تفاسیر در نظامی روشمند و تدوین الگویی مطلوب و علمی است که دستیابی به آن به دلیل وجود آسیب ها و چالش هایی دشوار می نماید. این مقاله در گام نخست، این چالش ها را شناسانیده و در گام دوم، بعد از ارائه شاخصه های لازم، الگوی نسبتاً جامع و روشمندی را ارائه کرده است. این الگو بر پایه محدودسازی اصطلاحات فراوان روش تفسیر به سه اصطلاح «روش»، «گرایش» و «سبک» تدوین شده و سپس ساختار آن توسعه یافته و به صورت مدلی به نسبت خالی از آسیب های مطرح شده و برخوردار از جامعیت نسبی ارائه شده است.

مطابق با قرآن کریم، انجیل کتابی آسمانی است که خداوند بر حضرت عیسی(ع) نازل کرده تا آن را بر مردم ابلاغ کند و آن مشتمل بر هدایت، ذکر و احکام الهی بوده است. اما مسیحیان این مفهوم از انجیل را از اساس منکرند. آنها هرگز نمی‌گویند که عیسی کتابی به نام انجیل آورده است. آوردن وحی توسط عیسی به‌گونه‌ای که حضرت موسی تورات را و حضرت محمد قرآن را آورده‌اند، در الهیات مسیحی جایگاهی ندارد. آنها حقیقت انجیل را بشارت به رستگاری می‌دانند که حاصل تجسّد خدا در عیسی، تصلیب، و زنده شدن عیسی پس از مرگ است. بنابراین می‌توان گفت که دو قرائت کاملاً متفاوت از مفهوم انجیل نزد مسلمانان و مسیحیان وجود دارد. نویسنده در این مقاله ضمن تبیین هر دو دیدگاه، با استناد به متون تاریخی و مسیحی، دیدگاه قرآنی در مورد انجیل را تقویت کرده است.

این پایان نامه به زبان عربی و در سه فصل نوشته شده است. موضوع آن بررسی موارد همراهی فخر رازی با مذهب شیعه است. فصل اول پیرامون فخر رازی وتفسیرش و نمونه هایی از گرایش او به شیعه است. فصل دوم و سوم درباره موارد همراهی او با مذهب شیعه است. در زمینه اصول دین، نفی تجسیم، حسن و قبح عقلی، عصمت انبیاء بطور مطلق و ضرورت وجودمعصوم در هر زمان بحث شده و در خصوص فروع دین از مسح بر پاها، سه وقت بودن نمازهای روزانه، مباح بودن ازدواج موقت و جواز تقیه سخن رفته است.پاره ای دیگر از همراهی های فخر رازی در مورد فضائل اهل بیت (ع) است.

این پژوهش در سه بخش به بررسی حکومت پیامبران در قرآن کریم پرداخته است: بخش اول، انسان و حکومت: ماهیت انسان و مدنی بودن وی، حاکمیت و حکومت، حکومت در قرآن؛ بخش دوم، انبیا و حکومت الهی: جهت گیری انبیا، انبیا در قرآن، حکومت انبیا؛ بخش سوم، حکومت پیامبراسلام(ص): تشکیل نظام اسلامی، حفظ نظام اسلامی.

تحقیق حاضر در شش فصل به رشته تحریر درآمده است: در فصل اول با عنوان کلیات، چند مصطلح مانند عهد عتیق و جدید، یعقوب، اسرائیل و یهود تعریف شده است. در فصل دوم قرآن و عهدین و میزان محتوای آنها در خصوص حضرت یعقوب بررسی شده است. فصل سوم به بررسی سیمای حضرت یعقوب اختصاص یافته و فصل چهارم درباره همسران و فرزندان آن حضرت است. در فصل پنجم از عصمت یعقوب سخن رفته است و در فصل ششم به سیمای آن حضرت در آیینه سوره یوسف نگاه شده است.

دعا یکی از مهمترین ابزارهایی است که آدمی برای رسیدن به وضعیت مطلوب در زندگی به آن روی می آورد. روی آوردن به دعا، نشانه ای روشن از تسلیم نبودن آدمی در برابر وضعیت موجود است و تسلیم وضعیت موجود نبودن گویای سلامت و حرکت اوست .آنچه کارآمدی این ابزار را بیشتر میکند آشنایی با رمز و رازهای دعا است، آنهم از طریق افرادی که اهلیتی والا و به اثبات رسیده در این عرصه دارند.حضرت امام خمینی (ره) شخصیت نمونه معنوی و روحانی معاصر، در مقوله دعا، حقایقی را در آثار مکتوب و شفاهی خویش به یادگار گذارده است که برای بشر امروز، روزنه های امید را باز نگهداشته است و او را از تسلیم شدن در برابر نادانی و هوی و هوسها رهایی می بخشد.او به دعا، نگاهی عمیق و دقیق، زنده و سازنده دارد و زبان دعا را زبانی ورای زبان فلسفه و عرفان مصطلح میداند.او به زیبایی، موانع موجود در راه بشر، برای وصول به مقصود دعا را برمی شمارد و صرفا به حجابهای ظلمانی نپرداخته بلکه بر خرق حجابهای نورانی نیز پافشاری میکند و همه اینها وقتی ارزشمندتر به نظر می آید که بدانیم، تمامی آنچه در آثار امام (ره) در این باره است متاثر از تعبدی عالمانه نسبت به قرآن و عترت سلام الله علیهم اجمعین است .پی آمد همراهی و همگانی با حضرت امام (ره) در عرصه دعا، خدایی شدن فرد در جامعه است که آدمیان در بعد فردی و اجتماعی، نه از راه می مانند که نتیجه سرگرم شدن به بیراهه ها است و نه در راه می مانند که نتیجه اش نرسیدن به مقصد و مقصود هستی (کمال مطلق) است

این پایان نامه در پنج فصل به نقد و بررسی مبانی و روش تفسیر «تفسیر نمونه» پرداخته است. در فصل اول با عنوان شناسایی تفسیر نمونه به معرفی این تفسیر و عصر تألیف آن و پدیدآورندگان به ویژه ناصر مکارم شیرازی پرداخته شده است. در فصل دوم با عنوان علوم قرآنی در تفسیر نمونه مباحث مربوط به اعجاز قرآن، نسخ در قرآن، تناسب سور و آیات قرآنی، عدم تحریف قرآن و محکم و متشابه قرآن از تفسیر نمونه ارایه و بررسی شده است. در فصل سوم ذیل عنوان مبانی و روش تفسیری تفسیر نمونه از دانش تفسیر از دیدگاه تفسیر نمونه، مبانی تفسیری آن و مدارک و روش تفسیر آن بحث شده است. در فصل چهارم با عنوان ویژگی های تفسیر نمونه موارد ساختار منسجم، گرایش هدایتی و تربیتی، عصری نگری، چگونگی زبان نوشتاری و نوع مباحث موضوعی تفسیر نمونه یاد شده است. در فصل پنجم خلاصه مباحث آمده است.

موضوع این رساله روش شناسی است. نگاه بیرونی علامه طباطبایی به حدیث، رابطه قرآن با حدیث، جایگاه روایت در تفسیر قرآن به قرآن عموماً و تفسیر المیزان خصوصا، نظریه استقلال قرآن و شیوه برخورد علامه با حدیث به صورت عملی، بررسی معیارها و ملاکات مورد استفاده ایشان در گزینش و رد و قبول احادیث و موضوعات مورد ابتلا در مواجهه با احادیث از قبیل اسراییلیات، جری و تطبیق، حجیت خبر، نقل به معنا، روایات اسباب نزول، برخورد با احادیث متعارض، انواع حدیث از حیث نوع بیان و خلاصه جرح و تعدیل روایات از مباحث پژوهش شده در این مختصر می باشد.

یکی از جریانهای فکری فعال و پر نفوذ در قرنهای دوم و سوم هجری که تأثیرات ماندگار و ژرفی را در اندیشه های فقهی، کلامی، تفسیری مسلمانان بر جای نهاد جریان ظاهر گرایی ص اهل حدیث است. جریانی که از سویی شالودة تفکرات دینی بخش عظیمی از اهل سنت را پی ریزی کرد و به صورت خاص در شکل گیری حرکتهای سلفی گرای قرنهای بعد ایفای نقش نمود و از سوی دیگر مخالفت جریانهای عقل گرای شیعی و معتزلی را برانگیخت. بارزترین نمودهای تفکر اصحاب حدیث را می توان در تفسیر ایشان از قرآن کریم به ویژه آیات اعتقادی شاهد بود. معاصر بودن این جریان با دوران حضور امامان شیعه موجب شد که اهل بیت علیهم السلام در تفسیر آیات با توجه به دیدگاههای اهل حدیث ضمن بیان تفسیر صحیح آیات مستقیم یا غیر مستقیم با انحرافات تفسیری آنان مقابله نمایند. در این نوشتار با عنوان ص مواجهة اهل بیت علیهم السلام با اهل حدیث در برداشت از قرآن پس از بیان کلیات، در بخش دوم کاربرد اصطلاح اهل حدیث را در حوزه های فقهی و کلامی شیعه و اهل سنت بررسی کرده و معنای مورد نظر خود در این تحقیق را مشخص کرده ایم. سپس در بخش سوم ضمن نگاهی به فعالیتهای تفسیری اصحاب حدیث اهل سنت به بررسی مهمترین نمودهای شیوة تفسیری ایشان، همچون مخالفت شدید با تأویل آیات، حدیث زدگی و کمرنگ ساختن نقش عقل در تفسیر پرداخته ایم. همچنین با تقسیم اهل حدیث به دو گروه مشبه و مفوضه دیدگاه هر یک را در باب تفسیر آیات به ویژه آیات صفات خبری بررسی گردیده است؛ نیز بیان شده است که تأویل ظواهر بدون (تصوری) آیاتی که در آنها صوری همچون وجه، ساق، ید، نسیان، اتیان، نزول و ... به خداوند نسبت داده شده است نه تنها جایز که امری ضروری و مطابق با لغت عرب و حکم عقل است تا آنجا که برخی از بزرگان اصحاب حدیث که خود به شدت تأویل را انکار کرده اند در مواردی ناگزیر به تأویل آیات دست زده اند. در بخش چهارم که به بررسی موضع اهل بیت علیهم السلام در مقابل اصحاب حدیث و تفاوتهای تفسیری این دو اختصاص یافته است پس از معرفی بزرگان اصحاب حدیث معاصر هر یک از امام شیعه علیهم السلام تفاوتهای موجود در منابع و روشهای تفسیری این دو جریان بررسی و مباحث اعتقادی محورهای اصلی اختلافات تفسیری معرفی شده است. در این مواجهه امام شیعه علیهم السلام با محور قرار دادن قرآن کریم در مباحث اعتقادی خود بسیاری از ظواهر بدوی آیات را با توجه به علم گستردة خویش با استناد به دیگر آیات، سنت نبوی، لغت عرب و ادلة عقلی و با ملاحظة قراین متصل و منفصل تأویل برده و از پذیرش معانی ای که به نحوی به تجسیم، تشبیه، جبر، عدم عصمت انبیا و ... منجر شود اجتناب کرده اند. نمونه های متعددی از مواجهة مستقیم یا غیر مستقیم اهل بیت علیهم السلام با اهل حدیث در حوزة تفسیر آیات در این بخش گرد آوری شده است. از آنجا که احادیث و آثار از مهمترین منابع اهل حدیث در تفسیر آیات به شمار می رود اهل بیت علیهم السلام در این زمینه نیز به دو اقدام اصلی دست زدند: یکی انکار اسرائیلیات و روایات مجعولی که مستند برداشتهای نادرست اصحاب حدیث از آیات معارف دینی بود؛ دوم تصحیح روایات نبوی که در بین اصحاب حدیث به تحریفات لفظی و معنوی دچار گردیده بود.

پایان نامه حاضر تحت عنوان موافقات الفخر الرازی می باشد که فهرست مطالب ذکر شده در این پایان نامه به شرح ذیل می باشد: الفصل الاول: حول الفخر الرازی و تفسیره 1- الفخر الرازی: بطاقته الشخصیه مکانته الإجتماعیه وعظه نماذج من شعره تراث الرزای وفاته وصیّته عابوا علیه الأمانه العلمیه! 2- تفسیره: مجرد إثاره! إنّ هذا التفسیر فیه کل شئ الّا التفسیر هل أتم الرازی تفسیره دراسات حول التفسیر: 3- مسأله میله إلی التشیّع: میله الی التشیع نموذجان: الفصل الثانی: ما هی الموافقات؟ أ موافقاته فی اُصول الدین 1- فی التوحید(نفی التجسیم) 2- فی العدل:(الحسن و القبح العقلیان) 3- فی النبوه(عصمه الأنبیاء بشکل مطلق فی التبلیغ و غیره): 4- فی الإمامه(لابدّ من وجود معصوم و کونه فی کلّ زمان و لابدّ للنّاس) ب- موافقاته فی فروع الدین(الفقه) 1- فی الطهاره الوضوء (المسح علی الأرجل) 2- فی الصلاه(أوقات الصلوات الیومیه ثلاثه و لیس خمسه) 3- فی النکاح(أصل إباحه نکاح المتعه) 4- فی الطلاق 5- فی التقیه(التقیه جائزه الی یوم القیامه): 6- فی القیاس(بطان القیاس) الفصل الثالث: نماذج من موافقاته 1- فضائل أهل البیت(ع) 2- موافقات فقهیه 3- موافقات کلامیه خاتمه مصادر البحث