جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هیچ کتابی به اندازه کتب مقدس و آسمانی مورد شرح و تفسیر واقع نشده است. در این میان قرآن کریم دارای جایگاهی بی بدلیل است. اطلاعات کتاب شناسی نگارش بیش از سه هزار تفسیر را در طول تاریخ اسلام گزارش می کند. تنوع و اختلاف تفاسیر به خصوص در دوره های مختلف زمانی حکایت از نیاز مستمر به تفسیر این کتب آسمانی دارد. با توجه به آن که قرآن کریم خود را مبین و بیان معرفی کرده است این پرسش مطرح می شود که با این وصف چه چیزهایی نیاز به تفسیر قرآنی کریم را دامن می زند؟ برخلاف برخی از اندیشمندان که نیاز به تفسیر قرآن را صرفا نیازی عرضی خوانده اند، قرآن هم از نظر ذاتی و هم از نظر عرضی نیازمند تفسیر است. نیاز ذاتی به تفسیر برخاسته از ویژگی های خود قرآن از حیث عدم تفصیل و تبیین جزئیات، احکام وجود آیات مشابه ، دو وجوه بودن برخی از الفاظ از نظرم عنا و ذوبطون بودن آیات است. بیان بودن قرآن با هیچ یک از ویژگیهای قرآن که نیاز به تفسیر را دامن می زند منافاتی ندارد.

این رساله شامل سه فصل است . در فصل اول به شرح و توضیح جری و تطبیقی و جایگاه آن در تفسیر قرآن پرداخته شده است و بیان شده که جری و تطبیق سیری تاویلی دارد. در فصل دوم، روایات تطبیق به ترتیب آورده شده اند. این روایات از تفاسیر روایی شیعه نظیر تفسیر قمی، تفسیر عیاشی، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، تفسیر فرات کوفی، تفسیر نورالثقلین، البرهان فی تفسیرالقرآن، جمع آوری شده اند. در فصل سوم، تحلیل و نقد و بررسی روایات از نظر متن و سند، پیگیری شده است . در بررسی سندی احادیث بیان شده که منابع اولیه این روایات، اغلب کتبی هستند که چندان معتبر به نظر نمی رسند و یا اینکه تفاسیر رایج مقطوع الاسناد هستند. علاوه بر این حضور غلات و جاعلان حدیث در اسناد این روایات نمایان است . در تحلیلی که پیرامون متن این روایات ارائه شد به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از این تاویلات با ظاهر قرآن مغایرت دارد و در یک راستا نیستند. البته در کنار این تاویلات ناصحیح، تطبیقات صحیح فراوانی از ناحیه امامان (ع) نقل شده است که به برخی از آنها اشاره شده است/

عنوان این پایان نامه حدیث و حدیث شناسی در آثار شهید مطهری است . این تحقیق مشتمل بر شش فصل می باشد، فصل اول مربوط به واژه شناسی حدیث، شرط راوی حدیث و جرح راوی می باشد و همچنین در این فصل تعاریف شهید مطهری از چند اصطلاح حدیثی را نیز آورده ایم. در فصل دوم مطالبی پیرامون تاریخ حدیث، مهمترین کتب حدیثی سنی، شیعی، نقش ایرانیان در تاریخ حدیث، جعل حدیث و اخباریون از نظر استاد را نقل کرده ایم. فصل سوم در باره فقه الحدیث است و در آن نمونه هایی از احادیث بررسی شده توسط شهید مطهری را نیز ذکر کرده ایم. در فصل چهارم روشهای شرح حدیث توسط استاد را برشمرده ایم و نمونه هایی را برای این روشها از آثار ایشان ذکر کرده ایم. فصل پنجم مربوط به کاربرد حدیث توسط استاد در مباحث عقیدتی، فقهی، اخلاقی و تفسیر قرآن می باشد. در فصل ششم بیانات استاد در باره نقش حدیث در پیشرفت فلسفه، نظر اهل حدیث در باره مباحث فلسفی و عقلی، و پاسخ حکمای الهی به آنها آمده است، و پس از این مطالب سخنان استاد، پیرامون اندیشه های کلامی و فلسفی حضرت علی (ع) را آورده ایم و سپس نمونه هایی از حدیث در مباحث فلسفی ایشان را نیز ذکر کرده ایم./

این پایان نامه تحت عنوان جایگاه انسان در نهج البلاغه برآنست که دیدگاه نهج البلاغه در باره انسان را تبیین نماید و به دو سئوال اساسی پاسخ دهد: ‎1 - انسان چگونه موجودی است. ‎2 - انسان چگونه باید شد. برای یافتن پاسخ به سوالات مذکور، به سخنان امیر مومنان علی (ع) در نهج البلاغه و بعضا منابع دیگر مراجعه نموده و سعی شده است در اغلب موارد از آیات قرآنی نیز استفاده شود. همچنین از نظرات شارحین نهج البلاغه و مفسیرین قرآن استفاده شده و در برخی موارد، این نظرات مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . این پایان نامه شامل چهار فصل به شرح ذیل است : فصل اول، کلیات : این فصل شامل بیان مساله و تاریخچه بحث، اهمیت موضوع و روش تحقیق می باشد، و نیز توضیحات ضروری در باره نهج البلاغه و مولف آن و ویژگیهای بلاغی نهج البلاغه و نیز انسان شناسی امام علی (ع) و معنا شناسی واژه های مربوط به انسان، در این فصل آمده است . فصل دوم، شان و منزلت انسان : این فصل شامل سه بخش است که بخش اول در بردارنده خلقت انسان و امتیازات خدادادی او می باشد و در بخش دوم مقایسه ای بین انسان و سایر موجودات صورت گرفته است و در بخش سوم، رابطه انسان با دنیا تبیین شده است . فصل سوم، ویژگیهای انسان : این فصل دارای دو بخش است که بخش اول به ویژگیهای ذاتی و بخش دوم به ویژگیهای عرضی انسان پرداخته است . فصل چهارم، انسان کامل : در این فصل ویژگیهای انسان کامل و عوامل کسب کمال مورد بحث و بررسی قرار گرفته است/

پایان نامه حاضر به گردآوری و معرفی تفسیر عکرمه و زندگی او پرداخته است و مشتمل بر سه بخش است: بخش اول در معرفی زندگی و عصر عکرمه است و در آن این موضوعات بررسی شده است: دوران حیات، استادان، شاگردان، آثار علمی، اقوال موافق و مخالف درباره شخصیت عکرمه، شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی عصر او؛ بخش دوم به روش شناسی تفسیر عکرمه اختصاص دارد و در آن از این موضوعات سخن رفته است: سرگذشت تفسیر تا زمان عکرمه، روش های تفسیر از آغاز تا زمان تابعان، روش عکرمه در تفسیر؛ در بخش سوم کلیه روایات تفسیری عکرمه به ترتیب مصحف آورده شده است. شمار این روایات 1901 است.

دانشمندان علوم قرآن بویژه مفسران از دیرباز به علم تناسب، توجه ویژه ای مبذول کرده اند. زیرا بر این باور بودند که ترتیب مصحف عثمانی توقیفی است و لزوما چینش آیات و سور باید از روی حکمتی صورت پذیرفته باشد. مفسران به تناست سور کمتر پرداخته اند و بیشتر به بیان تناسب آیات اهتمام ورزیده اند. البته در ذکر تناسب آیات نیز اغلب تناسب آیاتی را که نامتناسب می نموده، بیان کرده اند. طی این پژوهش که در آن دیدگاههای سه مفسر یعنی طبرسی، فخر رازی، و آلوسی بررسی شده، ملاحظه گردید که فخررازی به علم تناسب بیش از دو مفسر دیگر پرداخته و طبرسی فقط در مواردی که تناسب آیات دشوار به نظر می رسیده، تحت عنوان النظم ذکر تناسب کرده است. از جمع بندی مواردی که مفسران مذکور به بیان تناسب پرداخته اند، چنین حاصل می شود که چند نوع تناسب در قرآن ممکن است وجود داشته باشد: تناسب کلی میان دو سوره متوالی، تناسب چند سوره متوالی، تناسب صدر و ذیل هر سوره، تناسب فقرات هر سوره، تناسب آیات هر فقره و حتی تناسب الفاظ هر آیه. گفتنی است تناسب میان برخی از سور بسیار دشوار است؛ لذا بیناتی که مفسران در تناسب آنها آورده اند،کاملا تکلف آمیز به نظر می آید و معمولا این تناسبهایی که برای سوره ها ارائه می شود، به ترتیب خاصی از سوره ها اختصاص ندارد و آن را در هر ترتیبی می توان ارائه کرد تناسب آیات نیز در مواردی که نزولات جداگانه ای داشته اند، در پاره ای از موارد دشوار است؛ اما در غیر این موارد کاملا طبیعی است./

این پایان نامه در یک مقدمه و دو فصل تدوین شده، در فصل اول بصورت اجمال در مورد ابن عباس، مقام علمی و ثاقت، روش تفسیر، طرق روائی، منابع تفسیر وی و ... بحث شده، و در فصل دوم تفسیر ابن عباس آمده است. در این فصل تقریبا همه منقولات از ابن عباس در ارتباط با آیات مورد بحث آورده شده است. مفسر در تفسیر آیات، از اشعار کهن عربی، لغات قبائل و اعراب بادیه نشین، احادیث نبوی، منقولات دیگر صحابه، اهل کتاب و ... بهره برده است. در تفسیر بصورت پراکنده و به مناسبتهایی که اقتضا داشته از علوم قرآنی مثل ناسخ و منسوخ، تقدیم و تاخیر، شان نزول آیات، قرائات و ... بحث کرده است. همچنین در مواردی متعرض احکام شرعی نیز شده است، وی در تفسیر آیات از روشهای مختلف تفسیری از جمله: تفسیر روائی، تفسیر به رای تفسیر قرآن به قرآن (آیه به آیه) و روش تفسیر لغوی استفاده کرده است./

در این پایان نامه به مسأله فقر و غنا در قرآن وحدیث پرداخته شده و اصول و کلیات روش استنباطپدیده های اجتماعی بویژه فقر و غنا از قرآن و حدیث؛فقر و غنا در آیاتی که لفظ فقر و لفظ غنا در آنها به کاررفته است، فقر و غنا در روایات، و مراد از لفظ فقر و غنادر روایات.

فیض کاشانی از علمای شیعه در قرن یازدهم هجری قمری بوده است و تفسیر او روایی به شمار می آید. در این تحقیق نخست مقدمه ای مختصر درباره زندگی و آثار و معرفی مقدمه تفسیر فیض آمده؛ سپس تفسیر جزء سی از سوره نبأ تا پایان قرآن ترجمه شده و در پاورقی پاره ای توضیحات نظیر آدرس دقیق مآخذ فیض به دست داده شده است.

این پژوهش در شش فصل منافقان را در قرآن بررسی کرده است. عناوین فصل ها به این قرار است: فصل اول، مروری بر مسأله نفاق؛ فصل دوم، سیر نزول آیات نفاق: شرح حال منافقان در آیات مکی، شرح حال منافقان در آیات مدنی؛ فصل سوم، صفات منافقان؛ فصل چهارم، عملکردهای منافقان؛ فصل پنجم، نحوه رفتار قرآن و پیامبر(ص) با منافقان؛ فصل ششم، وضعیت منافقان در دنیا و آخرت.