جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به عقیده نگارنده، پاسخ تمامی سوالاتی چون آیا خدای مجرد از ماده وجود دارد؟ آیا انسان دارای اختیار هست یا خیر؟ و آیا جهان پس از مرگ هم هست یا نه؟ را می‌توان با شناخت و کاویدن ابعاد وجودی انسان به دست آورد اساسا خداشناسی و پیامبرشناسی متکی و منوط به انسان‌شناسی (Anthropology) است اگر انسان بطور همه جانبه خصوصا جنبه روحی و روانی و عقلی کاویده شود، خواه و ناخواه در او امیالی و گرایشهایی و حالاتی دیده می شود که نمی‌توان آن را به جهان کور مادی ارجاع داد. دلیلش هم این است که هیچ فیزیکدان و شیمی‌دانی از وجود حالت خشم و عطوفت و عشق و زیبایی دوستی در قفلان ماده یا عنصر مادی خبر نداده است و این خود نشانگر این است که کانونی برای ارجاع این گونه حالات معنوی و مجحرد باید باشد چرا که مبدا این حالات بایستی خود دارای این حالات باشد و جهان مادی فاقد چنین کیفیاتی است و نکته دوم این که هدف از بیان تجربه دینی و ویژگیهای آن اثبات منطقی جهان ماوراء طبیعی نیست بلکه تنبه انسان معاصر درگیر با شک و تردید، به عالمی ماورای جهان حسی است و احتمال این که شاید عالمی در بطن و عمق این جهان حسی وجود داشته باشد، چنانچه نشانه‌های آن را در خودمان می‌یابیم. هدف از بحث تجربه دینی، اثبات منطقی وجود خدا و جهان ماوراء طبیعی نیست ، بلکه تشویق انسان به همراهی با ذات بی نهایت خواه اوست ، ذاتی که در خود تمایل و گرایشی به متعلق تجارب عرفانی و دینی می یابد، ولو به این معترف با واقف نباشد.

رساله مذکور در چهار فصل تدوین گشته است که فصل اول در مورد اثبات و ماهیت آن بحث می‌کند و همینطور رابطه آن با معلومات انسان و تجربه دینی که شکلی از آگاهی است و در فصل دوم به تاریخچه این برهان و تقریزات گوناگون اندیشمندان در مورد آن پراخته می‌شود و سعی شده است در هر دو سنت غربی و شرقی تا حد ممکن از نظر بهره گرفته شود و در فصل سوم یکی از موثرترین و مشکلترین جنبه الهیات طبیعی یعنی مسئله شر و مبارزه آن با اندیشه‌ای یکسره خداوندگار هستی را مطلق و کاملترین می‌داند بیان می‌شود و در این باره به نظرات گوناگون شرقی و غربی در تبیین آن پرداخته می‌شود و در پایان تقویم و ارزیابی این برهان و همینطور بیان نقلی برهان درجات کمالی اشاره می‌شود و می‌دانیم که اگر چه کتابهای آسمانی در این خصوص بنحو مشخص و مستوفا خرید سبیل اندیشه‌های فلسفی بحثی ندارند، بلکه نگارنده در تکاپوی پیدایش ردپایی در این خصوص بوده است تا بتواند توضیحی در این باره داشته باشد و یا تائیدیه‌ای نقلی که بعضی را مزید اطمینان حاصل آید آورده باشد.

در فصل اول، تبار جامعه مدنی در چهار مقطع تاریخی (دوران باستان، دوران میانه، دوران مدرنیته و دوران پسامدرن) به درستی تبیین گردیده و معانی، برداشت ها و و یژگیهای جامعه مدنی در هر دوره توضیح داده شده است .این فصل، جامع ترین روایت از جامعه مدنی در نوع خود است، هم از حیث نگاه دوره ای به جامعه مدنی و هم از حیث بررسی مبنای این مفهوم و هم از بعد پیمودن راه های ناگشوده. فی المثل سرنوشت جامعه مدنی در قرون وسطی - که معمولا در آثار دیگران نادیده انگاشته شده - در دو رهیافت نظری و کاربردی تبیین شده، سرانجام قرائت دوران پساکمونیسم و پسامدرن در قالب تلقی امروزی جامعه مدنی به عنوان پایه مباحث آینده مورد توجه قرار گرفته است .در فصل دوم نیز به مولفه ها، مبانی و بستر رویش، رشد و گسترش جامعه مدنی با قرائت امروزی پرداخته شده تا زمینه مقایسه آن با جامعه دینی فراهم آید.اهمیت تبیین مولفه های جامعه مدنی از آن روست که فهم ماهوی جامعه مدنی بدون فهم مولفه هایش، دشوار یا غیر ممکن است .غفلت از این مولفه ها، موجب گردیده که بسیاری کسان، تصویر درستی از جامعه مدنی ارائه نکرده، در مقایسه آن با جامعه دینی دچار مشکل شوند.در فصل سوم هم، ضمن بیان قرائت های مختلف از جامعه دینی و ارائه قرائت برتر از آن، مولفه های جامعه دینی تراز قرآن و سنت تشریح شده، آنگاه مقایسه جامعه مدنی با جامعه دینی، وجهه همت قرار گرفته و روشن گردیده است که چه تناسبی میان این دو جامعه وجود دارد و هماهنگی این دو با چه قرائتی قابل جانبداری است و در نهایت، راه حل سومی ارائه گشته است و جایگزین مناسبی برای جامعه مدنی و جامعه دینی پیشنهاد شده است

هدف اصلی این رساله بررسی فلسفه تاریخ هگل است. در فصل اول این رساله سعی شده، شرایط و بسترهای طرح تفکر تاریخی در زمانه قبل از هگل بررسی گردد. مسائلی مانند انقلاب فرانسه و آموزه های مسیحیت در اهمیت یافتن نگاه تاریخی نزد هگل جوان مهم بوده اند. کانت و هردر کسانی بودند که راه تاریخ اندیشی را برای هگل بازکرده اند. در فصل دوم به طور موضوعی به سه موضوع اصلی فلسفه تاریخ هگل پرداخته ام، یعنی رابطه فلسفه و تاریخ، رابطه انسان و تاریخ و هدف تاریخ. این سه موضوع تنه اصلی مقدمه کتاب فلسفه تاریخ هگل را تشکیل می دهند. فصل سوم مربوط به بررسی تاریخ عینی هگل است و اینکه چگونه هگل موضوعات تئوریک مطرح شده در فصل دو را روی حوادث واقعی تاریخ پیاده کرده است. او در پیش برد تاریخ آنرا به چهار جهان شرقی، یونانی، رومی و ژرمنی تقسیم کرده و ویژگیهای هر یک را متناسب با فلسفه تاریخ خود برشمرده است. در فصل چهار سعی کردیم که به بررسی و قضاوت درباره این فلسفه تاریخ بنشینیم و آنرا از سه دیدگاه بررسی کنیم. اول از نسبت خود ایرانی ما به این فلسفه تاریخ نگریسته ام و اینکه تکلیف ما به عنوان یک ایرانی با این فلسفه تاریخ چیست؟ سپس اهمیت هگل در پرورش فکر نو در عصر خود را با ارسطو مقایسه کرده ام و در نهایت او را فیلسوف تاریخ و مدرنیته شمرده ام.