جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التنقيح في المنطق، تألیف صدرالدین محمد شیرازی (ملاصدرا) کتابی است به زبان عربی با موضوع منطق. ملاصدرا در این اثر، اصول منطق را بدون ذکر مباحث اضافه و زیادی بیان کرده است. این اثر از حیث اسلوب نگارشی، روانی عبارات و روشنی مفاهیم، نوع اصطلاحات و نحوه اخذ و اقتباس، مشخصات قلم ملاصدرا را دارا است. کتاب التنقيح شامل نُه بخش است و به همین سبب، ظاهر تبویب، موهم‎ نُه‌بخشی بودن ساختار آن است. نه‌تنها این اثر، بلکه بسیاری از منطق‌نگاری‌های دو بخشی متأخر، شامل نُه بخش عمده‌اند و این نه به دلیل نُه‌بخشی بودن ساختار منطقی آن‌ها، بلکه به دلیل حفظ ظواهر سنّت ارسطویی است. نُه بخش کتاب التنقيح، شامل همه صناعات خمس نیست، بلکه مانند اشارات به بحث اجمالی از برهان و مغالطه بسنده کرده است. پراکندگی مباحث دو بخشی در ابواب التنقيح، شیوه خاصی دارد و تابع آثار پیشین نیست. ملاصدرا اثر خود را شامل نه باب و هر باب را شامل چندین فصل قرار داده و عناوین باب و فصل را به‌ترتیب «اشراق» و «لمعه» نامیده و موضوع هر اشراقی را گاهی با تعابیر ارسطویی و گاهی با تعابیر متداول متأخر می‌آورد: اشراق اول با عنوان «ایساغوجی»، علاوه بر کلیات پنج‌گانه، شامل تعریف منطق و دلالت‌شناسی و نسبت‌های چهارگانه است؛ اشراق دوم در «اقوال شارحه» است؛ اشراق سوم با تعبیر ارسطویی «باری‌ارمیناس» به بحث از تعریف و اقسام قضیه می‌پردازد؛ اشراق چهارم «موجهات»، «تناقض» و «عکس» را مورد بحث قرار می‌دهد؛ اشراق پنجم با عنوان «ترکیب ثانی» به بحث از قیاس می‌پردازد. ارسطو بحث از قیاس را تحت عنوان «تحلیل اوّل» آورده است. ملاصدرا عنوان «ترکیب ثانی» را از خواجه طوسی متأثر است که تألیف قیاسی را در برابر تألیف قضیه، تألیف یا ترکیب ثانی می‌نامید؛ اشراق ششم به «قیاس خلف» اختصاص دارد؛ و اشراق هفتم نیز به بیان اقسام سه‌گانه «استدلال» می‌پردازد؛ اشراق هشتم و نهم به‌ترتیب در «برهان» و «مغالطه» است که بیش ‎و کم به روش کتاب اشارات نگارش یافته‌اند. التنقيح علاوه بر ساختار منطقی به‌لحاظ تحلیل مسائل منطقی نیز به روش دو بخشی است.

ترجمه ماشینی: ملاصدرا (ملّا صدرا، حدود 1640-1572 م.) یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های فلسفه اسلامی پس از ابن‌سینان و از مهم‌ترین فیلسوفان ایران صفوی است. او نویسنده‌ای پرکار بود که آثارش زمینه‌های علوم عقلی و دینی را در فلسفه اسلامی پیش برد، اما مسلماً مهم‌ترین سهم او در فلسفه اسلامی در مطالعه «وجود» و «هستی» و کاربرد آن در حوزه‌هایی از جمله است. کیهان‌شناسی، معرفت‌شناسی، روان‌شناسی و آخرت‌شناسی. صدرا نشان‌دهنده تغییر پارادایم از مابعدالطبیعه ارسطویی جوهرهای ثابت است که بر فلسفه اسلامی تسلط یافته بود، به تحلیلی از «وجود»/ «وجود» به‌عنوان بستر نهایی و منبع پویا اشیا. او معتقد است که همه موجودات واقعیت و حقیقت خود را از وجود خود می‌گیرند و بنابراین تحلیل فلسفی مناسب باید با آن آغاز و سرانجام به پایان برسد. تمرکز اثر حاضر بر هستی‌شناسی تدریجی صدرا، پایه‌ای قوی برای خواننده فراهم می‌کند تا آثار دیگر صدرا و متون بعدی فیلسوفانی که در همان زمینه کار می‌کنند را درک کند. این نسخه حاوی متون انگلیسی-عربی موازی و ترجمه جدیدی است که محقق برجسته فلسفه اسلامی، سید حسین نصر (سیّد حسین نصر، متولد 1933 م.) است.

شرح کامل بر کتاب شواهد الربوبیّه ملاصدرا است که بعد از اسفار اربعه نوشته شده و از کتب جامع ملاصدرا محسوب می‏‌شود. شروح کوتاه و ناقصی بر این کتاب نوشته شده بود، اما شرح حاضر کامل‌ترین شرح شواهد الربوبیه است که به تعبیر شارح، کمترین مسامحه و غفلتی از متن و توضیح مفهوم و معنای جملات و عبارات در آن صورت نگرفته است؛ ضمن این که در تبیین و تحقیق کامل‌تر مباحث هر مشهد و شاهد و اشراقات آنها اولاً به کتبی مانند اسفار اربعه و دیگر آثار نویسنده مراجعه شده و ثانیا دنباله مباحث را از جنبه‌‏های نقلی نیز تعقیب و بررسی نموده است.