جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «دو رساله از کاشف الغطاء علیه میرزا محمد اخباری» نوشته رسول جعفریان، مشتمل بر دو رساله با عناوین «رسالة المسائل و الاجوبة» و «کشف الغطاء عن معایب میرزا محمد عدو العلماء» است که به قلم «شیخ جعفر کاشف الغطاء» و به زبان عربی نوشته شده است. «اخباریه» یکی از سه جریان بدعت‌ آمیز در نیمه اوّل قرن سیزدهم هجری است که رهبر آن ادعای کرامات و طلسمات داشته است. میرزا محمد اخباری از رهبران فرقه اخباریه است که فعّالیت خود را طی سال‌ های 1205 تا 1232 در زمینه رشد این فرقه انجام داد. علمای شیعه، در رد ادعاهای اخباری منازعات و جوابیه‌ هایی ترتیب داده‌ اند که «کاشف الغطاء» یکی از آن‌ هاست. «رسایل کاشف الغطاء» حاوی اطلاعات تاریخی اختلاف‌ نظرهای فکری است که مؤلف و میرزا محمد داشته‌ اند.

كتاب «أكذوبة تحريف القرآن بين الشيعة و السنة» پيرامون مساله عدم تحريف قرآن نوشته شده است. مؤلف در اين كتاب موضوع فوق را از زواياى مختلف مورد بررسى قرار داده و هر گونه موردى كه بتوان از آن براى عدم تحريف قرآن استفاده كرد، ذكر نموده است. و در حقيقت هدف از تاليف اين كتاب دو نكته اساسى مى‌ باشد، يكى اصل مساله عدم تحريف، كه در اين زمينه با ارائه دليل‌ هاى مختلف آن را اثبات نموده، ديگرى پيرامون اتهامى است كه برخى از اهل سنت به شيعه وارد نموده كه شيعه قائل به تحريف قرآن مى‌ باشد و به برخى از روايات موجود در كتب روايى استناد نموده‌ اند كه آن را بررسى و اثبات مى‌ نمايد كه شيعه قائل به تحريف نمى‌ باشد و شيعه را از اين اتهام مبرا مى‌ كند. وى مطالب كتاب را بدين‌ گونه بيان كرده كه ابتدا واژه تحريف را از نظر لغت و اصطلاح معنا كرده، آنگاه ادله عدم تحريف قرآن را از آيات قرآن و روايات بررسى مى‌ كند. سپس تحريف را در نزد شيعه و اهل سنت همراه با ذكر رواياتى از كتاب‌ هاى اهل سنت بيان كرده و نتيجه‌ گيرى مى‌ كند كه برخى از روايات مذكور در صحاح شش‌ گانه اهل سنت و غيره، بر تحريف قرآن دلالت مى‌ كند. آنگاه با ذكر تعدادى از روايات موجود در كتاب‌ هاى روايى شيعه كه ظاهر آنها دلالت بر تحريف قرآن مى‌ كند، آنها را نقد كرده و نتيجه مى‌ گيرد كه از اين روايات مساله تحريف استفاده نمى‌ شود. در بخشى ديگر از كتاب، كتاب معروف فصل الخطاب تاليف حاجى نورى را مورد بررسى و با ذكر ادله ايشان مبنى بر وقوع تحريف در قرآن، آن ادله را جواب مى‌ دهد. در قسمت پايانى كتاب نظرات دانشمندان و علماء شيعه درباره عدم تحريف قرآن ذكر شده است.

«تاریخ اسلام کمبریج» در دو مجلد در سال ۱۳۸۳ توسط شرکت چاپ و نشر بین الملل وابسته به مؤسسه انتشارات امیر کبیر (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی) توسط تیمور قادری ترجمه و منتشر شد. این کتاب در ردیف ده‌ ها مجلد کتابی است که دانشگاه کمبریج با استفاده از محققان انگلیسی و غیر انگلیسی برای کشورهای مختلف نوشته است. از جمله آنها تاریخ ایران کمبریج است که از آغاز تا انقلاب اسلامی در آن آمده و به فارسی هم ترجمه شده است. تاریخ اسلام کمبریج سالها پیش توسط همین ناشر و با ترجمه مرحوم احمد آرام ترجمه و منتشر شد. آن کتاب در یک مجلد بود و اکنون همان کتاب، با ترجمه دیگری و توسط همان ناشر در دو مجلد چاپ شده است. این در حالی است که در مقدمه، هیچ اشاره‌ ای به این که ترجمه نخست چه نواقصی داشته که همین ناشر مجبور به نشر دوباره آن شده، به چشم نمی خورد. احتمال می‌ رود که آن ترجمه با قدری تلخیص بوده و این ترجمه بسا کامل تر است. آنچه در این نوشته کوتاه مورد نظر ماست، مروری بر فصل دوم این کتاب است که توسط مستشرق کهنسال و معروف مونتگمری وات (استاد دانشگاه ادینبورو) نوشته شده است. این همان کسی است که دو مجلد کتاب با عناوین «محمد در مکه» و «محمد در مدینه» هم دارد که به عربی ترجمه شده است. مستشرق یاد شده آثار متعدد دیگری هم دارد که بیشتر آنها بازاری و عمومی است و برخی هم به فارسی ترجمه شده است. اين فصل از صفحه 65 آغاز شده و تا صفحه 99 ادامه يافته و ويژه زندگي تاريخ اسلام در عصر رسول الله (ص) است. آنچه که در اين فصل (و فصول ديگر) جلب توجه مي کند اين است که مؤلف هيچ نوع ارجاعي در ارائه مباحث نداده و مواد تاريخي با تحليل هاي وي بدون هيچ گونه منبع و مدرکي در اختيار گذاشته شده است. علي القاعده اين هم سبکي است که وجود دارد و البته کار ارزيابي را دشوار مي کند. در چنين سبک هايي، شايد چنين مقرر باشد که اصول تاريخي و مسلمات مبناي تحليل قرار گيرد. اين در حالي است که در بخش سيره، در اختيار بودن چنين مسلماتي کار دشواري است؛ چنان که نمونه هايي را که سخت محل ترديد است، در همين فصل ملاحظه مي کنيم که مبناي تحليل هاي نادرست قرار گرفته است.