جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اسماعیلیه دومین شعبه پرجمعیت شیعه بعد از اثنی عشری است. این شعبه پس از وفات امام جعفر صادق (ع) در سال 148 هجری قمری، قائل به امامت اسماعیل فرزند بزرگتر امام شدند و از دیگر شیعیان جدا گشتند و برای براندازی حکومت عباسیان کوشیدند و در قرن‌های سوم تا هفتم هجری قمری پیروان بسیاری یافتند، ازآن جمله در ایران دست به تبلیغات مخفیانه زدند و کسان و گروه‌هایی به آنان پیوستند. در واقع اسماعیلیه نام عمومی تمام فرقه هایی شدکه بعد از امام جعفر صادق(ع) به امامت فرزندش اسماعیل یا نوه ایشان محمدبن اسماعیل اعتقادداشتند و گاه با نام های گوناگونی چون باطنیه،تعلیمیه،سبعیه،حشیشیه،ملاحده، قرامطه و نزاریه خوانده شد.این مذهب توسط داعیان و رجالی در ایران گسترده شد. 1- رجال ایرانی اسماعیلی چه کسانی بودند؟ 2- به کدام طبقه اجتماعی تعلق داشتند؟ 3- از چه زمینه های فکری و مذهبی برخوردار بودند؟ 4- چگونه و در کدام مناطق دعوت اسماعیلیه را گسترش دادند؟ سوالات این پایان نامه گردید و هدف های تحقیق را نیز مشخص کرد. این کار با استفاده از روش تحقیق تاریخی (توصیفی ـ تحلیلی) کوشش کرده است تا به پرسش‌های فوق پاسخ دهد.

ناصرخسرو از ناموران پارسی زبان قرن پنجم هجری است که نام و آوازه ی او در مذهب اسماعیلیه به مقام حجت جزیره ی خراسان بودنش بازمی گردد. ناصر بر اثر تحول روحی که در سن چهل سالگی در وی ایجاد شد عازم سفری طولانی گشت و در این سفر پرماجرا در مصر از سوی امام فاطمی عصر، المستنصربالله (427-487 ه ق )مامور دعوت مردم خراسان به مذهب اسماعیلیهشد .با غور و بررسی در محتوای تالیفات وی می توان به اندیشه های مذهبی اش دست یافت.تالیفات ناصر مشحون از مسائل کلامی و فلسفی است که هر یک به تنهایی آیینه ی تمام نمای آراء و اندیشه های علمی اوست وی به عنوان مبلغی کوشا سهم قابل توجهی در دعوت اسماعیلیه در ایران بر عهده داشت .این پایان نامه می کوشد به دو سوال اساسی درباره ناصر پاسخ دهد:1-تفاوت آراء ناصرخسرو با عقاید رسمی اسماعیلیه فاطمی مصر در چیست؟ 2-آراء اسماعیلیه در آثار ناصرخسرو ،به ویزه جامع الحکمتین چگونه انعکاس یافته است؟فرضیاتی که در پاسخ به سوالات فوق طرح شده بدین قرار است:1-ناصرخسرو اهمیت چندانی به تعداد امامان و دور هفت گانه آنها نمی دهد و بر این اساس در باب چگونگی ظهور قائم و دور هفت گانه امامان با عقاید رسمی اسماعیلیان فاطمی مصر تفاوت دارد.2-ناصرخسرو در قالب عبارات رمزی به شیوه ی تاویل باطنی و زبان کنایی به نظام اندیشه ای اسماعیلیه و مفاهیم و عقاید آن ها پرداخته است.در این این پایان نامه با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی به آزمون فرضیات مطرح شده مبادرت شد و در پایان این نتیجه حاصل آمد که ناصرخسرو در آثارش سخت متاثر از افکار و عقاید اسماعیلیه بوده و در بخش عظیمی از آثارش به بیان آراء اسماعیلیه پرداخته و عقاید وی در باب امامت و ظهور قائم با عقاید رسمی فاطمیان تفاوتی نداشته و تحت تاثیر ایشان است

اهمیت مسئله امامت وخلافت برکسی پوشیده نیست ،زیرااختلاف آن اززمان رحلت پیامبراسلام (ص)آغازشده وبعدازآن نیزهمواره موردبحث وگفتگوبوده .وبررسی ومقایسه بحث امامت به عنوان یک اعتقادواصل محکم درشیعه امامیه درمقابل شیعه اسماعیلیه یکی ازبحث هایی است که می تواند،پوچ وبی اساس بودن اعتقاد این فرقه انحرافی راکه درشیعه بوجودآمده، رااثبات کند.و بتوانیم ریشه این اختلاف وانحراف اساسی راکه دراثرانحرافات فکری ،افراط ،بدفهمی وعدم شناخت صحیح به وجودآمده رابررسی نموده ،و عدم پذیرش امامان بعدازامام صادق (ع)را که به منزله انکارهمه ائمه و انکاررسول الله (ص) است ،راآشکارنماییم. بنابراین در این زمینه نیاز به تحقیق بیشتری است که جوانان و مردم امروزی با توجه به رشد و تکنولوژی و فناوری و عصر ارتباطات ، اطلاعاتی صحیح و جامع در این باره داشته باشند.و این امر ایجاب می نماید تادر خصوص ، مقایسه مبانی قرآنی و روایی شیعه دوازده امامی با فرقه اسماعیلیه در موضوع بحث امامت ،این تحقیق صورت گیرد تا راهکاری برای پرسشها و سئوالهایی که از سوی برخی از موافقین یا مخالفین امامت مطرح گردیده ، باشد .

اسماعیلیان نخستین پس از مرگ اسماعیل بن جعفر، نص امامت را بر فرزندش محمد نهادند و از امامیه جدا شدند؛این جماعت پس از چند قرن موفق شدند؛خلافتی شیعی را در سال 297ه از مغرب به بار نشاندند و در سال 358ه فاتحانه مصر را تصرف کرده و دامنه نفوذ دولت شیعی اسماعیلی مذهب را تا مغرب،یمن،شام،ایران،عراق و حتی هند بگسترانند، رسمی شدن کیش اسماعیلیه نخستین، نتیجه عزیمت فرهنگی فاطمیان به مصر بود.در طی تاریخ فرهنگی دولت فاطمیان، مجموعه‌ای از آیین‌ها و مراسم مذهبی شکل گرفت که بی‌تاثیر از مذهب تشیع نبوده است؛انان نیز مانند هر دولت شیعی مذهب رسوم و آیینی را در دوره‌های زمانی خاص برگزار می‌کردند که پاره‌ایی از آن‌ها در ردیف آیین‌های دینی قرار می‌گیرد وپاره‌ایی دیگر از این مراسم مربوط به فرهنگ و تمدن مصریان بود.این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و برآن است تا با بررسی روند تصرف مصر توسط فاطمیان،سیاست های مذهبی خلفایش و معرفی مراسم و آیین‌های مذهبی و بومی، به تأثیر مذهب اسماعیلیه بر این مراسم و آیین‌ها بپردازد.واژگان کلیدی: اسماعیلیه- فاطمیان- آیین- سیاست مذهبی