جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫در اين پايان نامه با استشهاد به آيات و روايت سعى شده، ثابت شود كه كلام حضرت امام خمينى از آنها الهام گرفته است. اين پژوهش در سه بخش تنظيم شده و ترتيب مباحث در هر يك از آنها بدين قرار است كه نخست بياناتى از آن بزرگوار آمده، سپس شواهد قرآنى و روائى آنها ذكر گرديده است. عنوان بخشهاى اين پايان نامه عبارتند از: عصر خاموشى (سالهاى 13321 ـ 13341 ش)، عصر مقاومت و پايدارى (سالهاى 13341 ـ 13357 ش) و عصر پيروزى (سالهاى 13357 ـ 13368 ش).

---

‫در باب ترادف در زبان عربي و قرآن، اختلاف نظرهايي وجود دارد. بعضي ترادف را در زبان عربي و قرآن پذيرفته اند و بعضي به انکار آن پرداخته اند و گروهی، تفكيك قائل شده اند.به این معنا که ترادف در زبان عربی را پذیرفته اند ولی به انکار آن در قرآن کریم پرداخته اند . بنت الشاطي از گروه اخير است. موافقان ترادف، تداخل گويش ها و لهجه ها، وام گيري از زبان هاي ديگر و تطور زباني را از عوامل ترادف مي دانند و در مقابل، منكران ترادف تلاش می کنند برای هر کلمه، معنای ویژه ای بیان کنند و با مطرح كردن تعریفی خاص از ترادف و تفكيك ميان ترادف تام وناقص به انكار ترادف بپردازند ،ولي با دقت در ادله ي مخالفان و موافقان به اين نتيجه مي رسيم كه وجود ترادف در زبان ، امري بديهي و انكار ناپذير است. بنت الشاطي با معيار قرار دادن قرآن، وحي را معيارِ تمايزِ معنايي، بين كلمات مي داند و با استقراي واژه ها و کاربردهای قرآنی آن سعي در بيان تفاوتِ معنايي بین کلمات كرده است . روش او بسیار، مؤثر و راهگشاست و در بسیاری موارد نیزموفق بوده است.مثلا در بیان تفاوتِ معنایی، بین دو کلمه ی ((رؤیا)) و((حلم)) محققانه وارد بحث می شود و هنرمندانه از میدان تحقیق، بیرون می آید. ولي در مواردی بر دیدگاه و روش او نقدهایی وجود دارد.عدم ترادف در تمام نمونه های قرآنی، قابل دفاع نیست و چاره ای جز پذیرش ترادف نداریم. به همین خاطر، بنت الشاطی در تبیینِ عدمِ ترادف بین بعضی از کلمات به خطا رفته است .مثلاً در بيانِ اختلافِ معنایی، بین دو کلمه ی ((نعمت))و((نعیم)) گفته است كه استعمالِ كلمه ي نعيم به نعمت هاي اخروي تعلق دارد و كاربرد كلمه ي نعمت، مخصوصِ نعمت هاي مادّي و دنیوی است كه با استقرای کاملِ نمونه های قرآنیِ این واژه ها به این نتیجه می رسیم که بیان بنت الشاطی، صحیح نمی باشد و بر خلاف نظر او این دو کلمه مترادف هستند.در اين مقال اين نمونه و نمونه هاي مشابه نیز مورد مداقه قرار مي گيرد و ترادف آنها اثبات مي شود تا روشن شود ترادف با لحاظِ نکته هایی در قرآن کریم وجود دارد. واژگان کلیدی:دیدگاه،روش،بنت الشاطی،ترادف،عدم ترادف و قرآن کریم

‫هدف كلى قرآن، راهنمايى نوع بشر به فلاح و رستگارى است. هر يكى از سورهها با طرح موضوعات مختلف ـ موضوعاتى كه دربرآوردن هدف سوره هماهنگى و اتفاق كامل دارند ـ گوشهاى از آن هدف كلى را محقق ساختهاند. هدف هر سوره به جان و روح آن است كه در كالبد آيات آن سوره جريان دارد و بر مبناى و احكام و اسلوب آن سوره مشرف است. هر سوره مشتمل بر غرض واحدى است و همين غرض باعث مىشود آيات آن از آيات سوره ديگر متمايز گردد كه در اين تحقيق بتفصيل از چگونگى آن سخن رفته است. اگر چنين نبود تحدى به آيات قرآنى كامل نبود و طرف مقابل مىتوانست با انتخاب مفرداتى از آيات قرآن و كلام عرب نظير آن را بياورد. بنابراين حكمت الهى اقتضاء مىكند كه هر سوره غرض خاصى داشته باشد كه كل سوره را دربرمىگيرد و آيات آن را بر محور يك موضوع به يكديگر مرتبط ساخته است.

‫پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي اين فرضيه پرداخته است که: زبان قرآن، واقع‌نما بوده و اين موضوع با چند ساحتي بودن آن منافاتي ندارد. زبان قرآن اگرچه بر اساس ملاک‌هاي عرفي نازل گرديده است اما با زبان عرف، تفاوت‌هاي اساسي دارد، که وجود اين تمايزهاي روشن ما را به عدم همساني زبان ديني و زبان عرفي سوق مي‌دهد. ديدگاه مختار از ميان ديدگاه‌هاي مختلفي که درباره زبان قرآن مطرح شده، آن است که قرآن کريم داراي زباني سهل و ممتنع است؛ سهل بودن درک و فهم قرآن به‌خاطر آن است که بسياري از مطالب آن به زبان ساده بيان شده است و همه مردم در صورتي که به آن توجه و دقت نمايند، به اندازه ظرفيت و توان خويش مي‌توانند آن را بفهمند. و ممتنع بودن آن به اين خاطر است که قسمت‌هايي از قرآن به معارفي عميق و مسائلي ظريف در ارتباط با خداي متعال، جهان پس از مرگ، قيامت، روح و... پرداخته است؛ اين مسائل به‌دليل وجوه گوناگون و معاني مختلف، نيازمند توضيح و تفسير از سوي کساني است که با اين رشته آشنايي کامل داشته و از کليه مسائل مربوط به قرآن باخبرند. اما در هرحال، گزاره‌هاي قرآني، گزاره‌هايي شناختاري بوده و از امور واقعي گزارش مي‌دهند. ارتباط با خارج، اصل معرفت‌زايي، اثبات پذيري عقلاني و هدف‌مندي زبان قرآن از دلايل برون ديني است که ثابت مي‌کند زبان قرآن حاکي و حاوي مطالبي است که در حقيقت وجود داشته و دارد. همچنين جامعيت قرآن، تحريف‌ناپذيري قرآن، معرفت بخشي و صدق گزاره‌هاي تاريخي قرآن نيز به عنوان دلايل درون‌ديني براي اثبات واقع‌نمايي زبان قرآن، قابل طرح است.