جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بیان برخی از دیدگاه‌های اعتقادی شیعه امامیه به همراه ادله قرآنی، روایی و عقلانی مربوط به آن‌ها است. در این نوشتار در ادامه مجلدات سابق، برخی دیگر از عقاید شیعه در موضوعاتی مانند: ماهیت و حقیقت نفس و روح، چشم زخم، سحر و جادو، جنّ، شیاطین، ملائکه، رؤیا و خواب دیدن و نیز تعبیر کردن آن‌ها بیان شده و دلایل مبتنی بر این اعتقادات بیان شده است. در همین راستا نگارنده به تبیین مسایلی مانند نسبت بین روح و نفس انسان، اقسام روح، معرفت نفس و بایسته‌های آن، تجرد نفس، احضار روح، تأثیرات منفی چشم زخم و سحر و جادو در انسان و زندگی او، اثبات وجود جن و خصوصیات آن، ماهیت و حقیقت جن و شیاطین و نوع خلقت آن‌ها، خلقت فرشتگان و ماهیت نوری آنان، اقسام و مراتب ملائکه و اوصاف آنان، ضابطه تعبیر خواب و حجت نبودن آن در مسایل شرعی و معنای خواب دیدن پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصوم(ع) پرداخته و دیدگاه شیعه امامیه را در مورد این موضوعات منعکس نموده است.

هدف: این نوشتار با هدف بررسی توان‌سنجی عقلانیت شیعی در مقایسه با عقلانیتهای اسلامی غیر شیعی در مواجهه با عقلانیت مدرن نگاشته شد. روش: در این نوشتار با تمسّک به روش توصیفی و تحلیلی، مؤلفه‌های عقلانیت مدرن و سه عقلانیت اعتزالی، اشعری و نواعتزالی در اهل سنّت، به علاوۀ عقلانیت شیعی، به عنوان عقلانیت اسلامی بررسی شد. یافته‌ها: بررسی شاخصه‌های عقلانیتهای سه‌گانه، به علاوۀ عقلانیت شیعی نشان داد غلبۀ اشعریت بر جهان اسلام، خلأ عقلانی حادّی را پدید آورد که سبب اقبال نواندیشان مسلمان به عقلانیت مدرن، به عنوان راهکار برون‌رفت از عقب‌ماندگی‌های این جوامع شد؛ در حالی که عقلانیت مدرن با ابتنا بر مادی‌گرایی و نسبیت‌گرایی، در تقابل با عقلانیت اسلامی است. نتیجه گیری: بررسی شاخصه‌های عقلانیت شیعی نشان داد این عقلانیت، واجد توان لازم در برخورد با عقلانیت مدرن است.

این مقاله با هدف نقش فرهنگ سیاسی تشیع در شکل دهی به وحدت اجتماعی ایران از دوره صفویه تاکنون تدوین گردیده است . چنانچه در تعریف فرهنگ سیاسی تشیع بایستی اذعان نمود این اصطلاح در واقع بخش عظیمی از اعتقادات و ارزشهای مذهب تشیع که از منابع و رویکردهای گوناگون شیعی حاصل می گردد و در واقع به عنوان وسیله و ابزار کنش و واکنش‌های شیعیان در برابر نظام‌های سیاسی مطرح است را شامل می گردد. این پژوهش به شیوة توصیفی - تحلیلی و با استفاده از متون کتابخانه ای و تاریخی به این نتایج دست یافته است که فرهنگ سیاسی تشیع از دوران صفویه تاکنون علاوه بر معنابخشی، دارای کارکرد وحدت بخشی ، هویت‌بخشی و مشروعیت‌بخشی نیز بوده است و توانسته است در نظم و انضباط جامعة ایران و حتی بهداشت روانی، تعلیم و تربیت جامعه را تحت تأثیر آموزه های خویش قرار دهد. از سویی ، فرهنگ سیاسی شیعه در دورة صفویه به تقابل با دیگر جریان های انحرافی و تقابل با حکومت سنی مذهب عثمانی انجامید ؛ در دورة قاجاریه و با الهام از آموزه های جورستیزانة امامان و ائمه با اتحاد و وحدت جامعه به تقابل با ظلم و جور سلاطین قاجار و مبارزه با قراردادهایی همچون رویترز ، تنباکو و..... پرداخت ؛ در دورة پهلوی این فرهنگ در تقابل با ملی گرایی افراطی و باستان گرایی قرار گرفت و باعث اتحاد مردم در سرنگونی پهلوی شد و در نهایت در دورة کنونی هم نقش مهمی در شکل دهی به ساخت جامعه و تحولات آن داشته است و به عنوان یک منسجم بخش اجتماعی از زمان صفویه تاکنون مؤثر بوده است .

امروزه مکتب تشیع و خاستگاهش جایگاه ویژه‌ای در مطالعات جهانی یافته است. لذا لازم است به رویکردهای جدید در این زمینه نیز توجه شود. پژوهشگر غربی، جونا وینترز، در مقاله «خاستگاه تشیع: اجماعی از تحقیقات غربی» خاستگاه تشیع را در سه حادثه کلیدی غدیر خم، حدیث کاغذ و قلم، و سقیفه بنی‌ساعده از سه منظر شیعیان، اهل سنت و مستشرقان با شیوه تاریخ‌پژوهی غربی ارزیابی کرده است. ویژگی‌های منحصر به فرد مقاله وی یاریگر پاسخ به برخی از شبهات درباره خاستگاه تشیع است. با عنایت به اینکه این مقاله، روش‌شناسی کار تطبیقی را به‌خوبی نشان می‌دهد، الگویی مناسب برای پژوهش‌های تطبیقی است. در واقع، با ترجمه این اثر از انگلیسی به فارسی، شیعه‌پژوهان داخلی در شیعه‌پژوهی با روش‌های جدید غربیان و کارهایی از این قبیل که با روش‌شناسی کنونی غربیان تهیه شده، بیشتر آشنا می‌شوند و آثار روشمندتری را به جامعه عرضه می‌کنند.