جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «الامام علي (ع) في قوتيه الجاذبة و الدافعة» نوشته مرتضى مطهری، در پی اثبات این نکته است که علی علیه السلام شخصیتی دو نیرویی بوده است و هر کس که بخواهد در مکتب او پرورش یابد، باید همچون علی بن ابی طالب علیه السلام از جاذبه و دافعه برخوردار باشد. استاد البته به بیان ضرورتِ جاذبه و دافعه بسنده نمی کند، بلکه علاوه بر این، تلاش می کند کیفیت جاذبه و دافعه را نیز روشن نماید. در «جاذبه و دافعه علی علیه السلام» می توان به خوبی حساسیت ها و نگرانی های استاد را به تماشا نشست. استاد در این اثر به ویژه، از تفکیک تعقل و تدین به عنوان خطری بزرگ در جامعه اسلامی یاد می کند. حاصل شوم این تفکیک نامبارک را می توان در خصوصیات جریان خوارج مورد ارزیابی قرار داد. و البته باید توجه داشت خوارج یکی از مصادیق جدایی تعقل از تدین است. بر این اساس، این کتاب جزء منابعی محسوب می گردد که می توان در آن برخی از دیدگاه های استاد در زمینه آسیب شناسی دینداری انعکاس یافته است.

«الامام علی (ع) من المهد الی اللحد» نوشته محمدكاظم قزوينی، به زبان عربی حاوی مطالب متنوعی درباره زندگی، فضایل و كرامات حضرت علی (ع) است. در این كتاب ضمن مروری بر مراحل كودكی، نحوه اسلام آوردن آن حضرت بیان می‌ شود. سپس این مباحث فراهم می‌ آید: ماجرای لیلة المبیت، هجرت علی (ع) به مدینه، جنگ‌ هایی كه علی (ع) در آنها شركت داشته (مثل: بدر، احد، خیبر، خندق، بنی‌ النضیر)، روز مباهله، برخی فضایل (یقین، عفو، زهد، حكمت، عبادت و عدل)، حدیث منزلت، روز غدیر، سكوت علی (ع) و حكومت علی (ع).

کتاب «مقتل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه‌ السّلام» تالیف ابی بکر عبدالله بن محمد بن عبید بن سفیان معروف به ابن ابی الدنیا (متوفی ۱۸۲ ق) به روایت حسین بن صفوان برذعی است. این اثر به زبان عربی مشتمل بر روایاتی مربوط به فضائل و زندگانی حضرت علی علیه‌ السّلام از ولادت تا شهادت و مباحث پیرامون آن است. محقق کتاب در مقدمه به شرح زندگانی ابن ابی الدنیا و اقوال علما در مورد ایشان به همراه وصف نسخه خطی کتاب که در دمشق و به خط کوفی موجود است، پرداخته و در آخر نیز راوی کتاب حسین بن صفوان برذعی را به صورت مختصر معرفی کرده است. مطالب ابواب کتاب به اختصار عبارت است از: باب اول کتاب شامل سی و نه حدیث درباره فضائل حضرت علی علیه‌ السّلام و چگونگی شهادت ایشان است. باب دوم نیز شامل وصایای حضرت علی علیه‌ السّلام به امام حسن علیه‌ السّلام بعد از ضربت خوردن است که طی ده حدیث بیان شده است. باب سوم به زمان رحلت ایشان که در چه روز و چه لحظه‌ ای از روز بوده در طی هفت حدیث اختصاص دارد. باب چهارم نیز به عمر شریف حضرت در هنگام شهادت پرداخته که هشت حدیث را شامل شده است. در باب پنجم به بعضی از صفات ظاهری و خلق و خوی شخصیتی حضرت در ده حدیث پرداخته است. در باب ششم به طریقه غسل، کفن، نماز و دفن حضرت در سه حدیث پرداخته شده است. باب هفتم به مکان دفن حضرت و اینکه در کجا و چه موقعیتی از کوفه قرار دارد، در طی شش حدیث می‌ پردازد. باب هشتم در بیان احوالات ابن ملجم بعد از ضربت و چگونگی قتل ایشان می‌ باشد که در هیجده حدیث به آن پرداخته شده است. در باب نهم به مراثی که بر حضرت بعد از شهادت و اینکه چه کسانی بر ایشان گریه کرده‌ اند در طی پانزده حدیث پرداخته شده است. باب دهم نیز به بیان فرزندان ایشان از تمامی همسرانشان در طی هیجده حدیث اختصاص دارد. از میان آثار مربوط به تاریخ شهادت امام علی علیه‌ السّلام کتاب ابن ابی الدنیا، کهن‌ ترین کتابی است که برجای مانده است.

«مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما السلام» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق (ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه هم چون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در ضمن كتاب‌ هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند، به‌ همراه ياد كرد آنها در كتب رجال. عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است. نويسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌ شده در آن نوشته است. جلد چهارم در فضائل امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر (ع)، امام صادق (ع)، حضرت فاطمه (ص) و اصحاب و یاران ائمه است.

کتاب «فضائل أمیرالمؤمنین (ع)» نوشته احمد بن محمد ابن عقده است. مطالب کتاب درباره ویژگی‌ ها و مناقب امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام و احادیثی است که رسول خدا درباره آن حضرت بیان فرموده است. بیان القاب با فضیلت، اختصاصات و ویژگی‌ ها، همچنین آیات نازله، احادیث پیامبر، رد شمس، حدیث طیر، جهاد و شجاعت، ازدواج با فاطمه و برخی از سخنان علی علیه‌السّلام از جمله مطالب کتاب است. دو فصل از ۲۲ فصل کتاب، به موضوع امامت و ائمه به صورت کلی اختصاص دارد. مصحح به فصل بندی و تنظیم عناوین دست زده و در پاورقی به منابعی که روایات ابن عقده را از آنها جمع آوری کرده، ارجاع داده است. مجموع روایات این کتاب، ۲۳۶ عدد است و هر روایت با سلسله سند آن ذکر شده است.

کتاب «مطلوب کل طالب من کلام علی بن أبي طالب» نوشته رشيد الدين وطواط، به بررسی فضایل حضرت علی (ع) و مصایب و رنج ‎های آن حضرت در قبل و بعد از رحلت پیامبر (ص) است. در این نوشتار سعی شده است غصه‏ ها، رنج‏ها، تلاش‎ ها و مصایبی كه حضرت علی (ع) در دو مقطع قبل و بعد از رحلت پیامبر تحمل كرده، توصیف شود و فضایل و كرامات آن حضرت نیز بیان گردد. نگارنده به جنگ‎ های صدر اسلام اشاره كرده و حضور پر رنگ حضرت علی (ع) در غزوات بدر، احد، خندق، خیبر و... را منعكس می ‎نماید. آنگاه به حوادث تلخ بعد از رحلت پیامبر اشاره دارد و جریان سقیفه و غصب خلافت حضرت علی (ع) و صبر و شكیبایی آن حضرت بر این حوادث تلخ را توصیف می‏ کند. سرانجام به دوران كوتاه خلافت آن حضرت و مشكلات و رنج‎ های حضرت علی (ع) به ویژه تحمل سه جنگ جمل، نهروان و صفین پرداخته و مظلومیت ایشان را به تصویر می‏ كشد.

«قَضاءُ أمیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام» کتابی به زبان عربی، اثر محمد تقی شوشتری از عالمان رجالی شیعه در قرن چهاردهم است. مؤلف در این کتاب که ابتکاری و بی‌ سابقه بوده به داوری‌ ها و قضاوت‌ های آن حضرت پرداخته است. این اثر با نام «قضاوت های امیرالمؤمنین (ع)» به فارسی ترجمه شده است. شوشتری فصل بندی خود را بر اساس موضوعات (نه ترتیب تاریخ وقوع) آورده است. وی کتاب خود را به ۵۴ فصل تقسیم و عناوین را اینگونه تنظیم کرده است: 1- قضاوت هایی که با استفاده از اسلوبی خاص، حقیقت را کشف کرده است. 2- قضایایی که احکام متعدد داشته و دیگران فقط یک حکم فهمیده‌ اند. 3- فصلی در پاسخ پرسش‌ های دشوار. 4- پاسخ های معما گونه و... مولف بخشی هم به عنوان خاتمه آورده که در آن قضاوت‌ های خلفا را بیان می‌ کند تا میان آن و قضاوت‌ های امیرالمؤمنین (ع) مقایسه شود. شوشتری سلسله اسناد را حذف کرده اما نام کتاب‌ هایی که از آنها نقل کرده به دقت آورده است. منابع وی متعدد و متنوع و شامل کتب اصلی شیعه و سنی است.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی (ع)» می پردازد. در این نوشتار که هشتمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از برخی سوره‌ های قرآن در مورد فضایل و شایستگی‌ های امام علی نقل و شرح داده شده است. نویسنده در ذیل این آیات نیز روایاتی نیز در توضیح، تفسیر و تاویل آنها نقل کرده که در آن‌ها مقام و منزلت والای معنوی امام علی (ع) نزد خداوند متعال، اثبات برتری آن امام بر سایر صحابه رسول خدا (ص)، مساوات امام علی (ع) با پیامبر اسلام در آیه مباهله، شرح و تفسیر آیه برائت، نسب نورانی امیرالمومنین و عدم مقایسه امام علی (ع) با سایر مردم بیان شده است.