جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آن جا که رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی و تکامل ابعاد انسانی به صورت کامل، انحصاراً با آموزه های اسلامی ممکن است و با توجه به نیاز قشر جوان کشورهای اسلامی به شناخت دین و فرهنگ اسلامی در استحکام فکری، عقیدتی، شخصیتی این قشر در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان اسلام و با عنایت به نقش پایه‌ای سنین کودکی در شخصیت افراد و علاوه بر آن مناسب بودن این سنین برای آموزش مفاهیم دینی به دلایلی چون آمادگی فطری کودک در پذیرش دین ، توصیه ائمه معصومین در آموزش این مفاهیم به کودکان ، ویژگی‌های مناسب سنی مانند صفای ذهن و دل کودک ، اطاعت‌پذیری کودکان از والدین و... در این نوشته به موضوع آموزش مفاهیم دینی به کودکان پرداخته شده است. در این راستا بعد از شرح مختصری از روش‌های آموزشی به کودکان مانند روش موعظه ، داستان سرایی ، بازی ، دیداری- تقلیدی و روش ایجاد عادت ، حدود آموزش هر کدام از مفاهیم دینی اسلامی به کودکان بررسی شده که در نهایت با بررسی آموزه‌های دینی ، توصیه و حسن تأکید دین در آماده نمودن کودکان از لحاظ فکری – عقیدتی با آموزش مقدماتی اصول دین (در حدود مشخص و با روشهای متناسب با کودک) ، آشنا نمودن مقدماتی کودکان با فروع دینو اخلاقیاتو تعدادی از احکام ، تخلق کودک به اخلاق نیکو و عادت دادن او به انجام مقدماتی فروع دین و رعایت احکامی مشخص و معین ، متناسب با فهم و سن کودک بدست‌ آمده که با روش‌های آموزشیِ بیان شده تطبیق گردیده است.

عقاید و افکار بنیادی پایه و اساس هر نظام ارزشی و هر ایدئولوژی منسجم را تشکیل می دهد و در شکل گیری رفتار انسانها اثر می گذارد. بهمین جهت دانشمندان اسلامی در طول تاریخ برای تبیین عقائد اسلامی در شکلهای گوناگون و به شیوه های مختلف پرداخته اند. در عصر جدید هم با توجه به شبهات نوظهور کتابهای عقیدتی مختلفی نوشته و در دسترس همگان قرار داده شده است. بخش اول کتاب مشتمل بر دروس خداشناسی است که مشتمل بر 20 درس است.

امروزه پیشرفت علوم و فناوری باعث افزایش روابط انسان ها با یکدیگر شده، به طوری که افزایش این روابط سبب بروز معضلات و مشکلات اخلاقی در تعاملات اجتماعی انسان ها گردیده است. به همین دلیل تحقیقات گسترده ای برای رفع و درمان معضلات اخلاقی صورت گرفته که سبب ظهور رشته های جدید در زمینه اخلاق شده است. یکی از مهم ترین این رشته ها اخلاق کاربردی است. با توجه به این که دیگر تنها بیان مفاهیم اخلاقی صِرف، جوابگوی انسان امروزی نیست بررسی کاربرد عملی اخلاق به طور خاص در حیطه های مختلف زندگی انسان ها ضروری به نظر می رسد تا فرد بتواند در شرایط گوناگون، عمل درست را از نادرست تمیز دهد و به آن عمل کند. بررسی و شناخت وظایف اخلاقی در شرایط مختلف بر عهده رشته ای به نام اخلاق کاربردی است. با توجه به مسئولیت مهمی که این رشته بر عهده دارد، نکته قابل توجه این است که اصول و مبانی اخلاق کاربردی باید از منبعی متقن و کامل برخوردار باشد تا با کمک آن بتواند وظایف اخلاقی انسان را در زندگی فردی و اجتماعی مشخص کند. اگر چه اندیشمندان اسلامی و غیر اسلامی درباره اخلاق کاربردی، آثاری از خود به جا گذاشته اند، اما این موضوع از منظر نهج البلاغه کمتر مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به این که از منظر آیات قرآن و روایات، اخلاق در تغییر حقیقت و چگونه شدن و سازندگی انسان تأثیر و نقش بسزائی دارد و انسان که به نحو عام خلیفه خداوند در روی زمین است، باید متصف به صفات و اخلاق و آداب الهی شود تا بتواند در قلمرو این صفات، به وظائف و مسئولیت های خود در شناخت و راه حل معضلات اخلاقی در ساحت های گوناگون، عمل کند. بنا بر این اخلاق کاربردی با استفاده از منبع نورانی روایات اهل بیت خصوصا ًسخنان امیرمومنان علی(7) می‌تواند در رساندن انسان به کمال، سعادت و قرب الهی نقش اساسی داشته باشد.

نهاد تعلیم و تربیت یکی از نهادهای گسترده و مهم اجتماعی و برجسته‌ترین هدف تشکیل آن، پرورش و آماده‌سازی نسل جوان برای ورود به اجتماع و پذیرش نقش‌های گوناگون است؛ از این‌رو شناخت روابط درست میان عناصر اصلی این نهاد، یعنی شاگرد و استاد می‌تواند یاری‌گر آن در رسیدن به اهداف خود باشد. خداوند متعال در آیاتی از سورۀ مبارکۀ کهف، داستان «جست‌وجوی مراد» توسط حضرت موسی(ع) (پیامبر اولوالعزم الهی) و یافتن استاد و همراهی با وی را به طور موجز بیان کرده است. در این پژوهش برآنیم تا با بررسی دیدگاه‌های مفسران از وجوه مختلف عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و ... پیرامون این آیات و بهره‌گیری از روایت‌های تفسیری ذیل آن به برترین آداب شاگردی و استادی دست‌یابیم و منشور اخلاقی والایی برای فضاهای آموزشی در این رابطه ارائه کنیم. اشتیاق موسی(ع) در یافتن فردی آگاه‌تر از خود، علی‌رغم نیل او به مقام نبوت و کلیم‌اللهی، کوشش و پشتکار و تحمل مشقت‌های بسیار این راه، نشان‌ از اهمیت بالای فراگیری دانش و توجه به آداب آن در هر مقطعی از زندگی به ویژه بایستگی جست‌وجوی استادی شایسته دارد. برپایۀ آموزه‌های آیات یادشده، مهم‌ترین آداب شاگردی عبارتند از اظهار تواضع، کسب اجازه از استاد، اطاعت از استاد و رعایت ادب پرسش و در مقابل، احساس تکلیف استاد در مقابل افراد جویای علم، احترام به ارزش‌های ذاتی شاگرد، آگاه ساختن دانشجو نسبت به دشواری‌های پیش‌رو و اتخاذ روش آموزشی درست و متناسب با ظرفیت دانشجو نیز گوشه‌ای از آداب استادی برگرفته از این آیات است.