آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

موارد متعددی از تجارب نزدیک به مرگ توسط انسان‌های مختلف در نقاط گوناگون دنیا گزارش شده است. این پژوهش ضمن بررسی دلایل موافقان و مخالفان این تجارب، اثبات می‌کند که نه می‌توان تمام این تجارب را معتبر دانست و نه اینکه تمام آنها را نادرست تلقی کرد، بلکه باید بین انواع تجارب نزدیک به مرگ تمایز نهاد: الف) نسبت به برخی از تجارب که تبیین طبیعی وجود ندارد، این تجارب دارای اعتبارند؛ ب) نسبت به مواردی که مخالف آموزه‌های عقلی و دینی‌اند، این تجارب فاقد اعتبارند؛ ج) در خصوص برخی دیگر نمی‌توان موضع قاطعی اتخاذ کرد و تنها می‌توان صحت آن تجارب را محتمل دانست. نکتۀ مهم دیگر اینکه پذیرش اعتبار برخی از این تجارب بدین‌معنا نیست که تجربه‌گران واقعاً وارد جهان برزخ شده و سپس از جهان برزخ بازگشته‌اند، بلکه مقصود از درستی این است که این تجارب محصول ذهن و توهم نیست، بلکه خداوند اراده کرده که روح برخی انسان‌ها در حالات نزدیک به مرگ، از بدن آنها جدا شود و آنها گوشه‌ای از حقایق مرتبط با جهان پس از مرگ را مشاهده کنند تا هم برای خود ایشان و هم برای دیگران، نوعی یادآوری جهان آخرت محسوب شود.

پتریک گریم از جمله‌ی ناخداباوران معاصر است که تلاش می‌کند بر مبنای ناسازگاری صفت علم الهی،‌ ناخداباوری را اثبات کند. مدعای گریم این است که مفهوم خدای عالم مطلق، دارای ناسازگاری درونی است و لذا هرگز معقول نیست به خدای عالم مطلق باور داشته باشیم. مهم‌ترین دلائلی که وی برای اثبات محال‌بودن علم مطلق ارائه می‌کند بدین شرحند: الف: برای هر کسی جز فرد تجربه کننده (حتی خداوند) محال است که به معرفت‌های مهارتی علم داشته باشد. ب: برای خداوند محال است که به برخی صفات ناقص انسانی علم داشته باشد. ج: علم خداوند به عبارات ایندکسیکال (عباراتی که مرجع آن‌ها در چهارچوب‌های مختلف، متفاوت می‌شود) محال است. د: بر مبنای قانون کانتور، علم مطلق الهی محال است. ه: بر مبنای پارادوکس دروغگو، علم مطلق الهی محال است. در این مقاله، ضمن تبیین دیدگاه گریم، مدّعا و دلایل وی نقد شده و اثبات می‌شود که هیچ‌گونه ناسازگاری در صفت علم الهی وجود ندارد.

این مقاله درصدد است اثبات نماید که به دلایل مختلفی علم خداوند قبل از خلقت و بعد از خلقت به صورت حصولی است. مهم‌ترین این دلائل عبارتند از: الف: علم حضوری مستلزم اتحاد بین خدا و مخلوقات است، در حالی‌که چنین اتحادی به لحاظ عقلی محال است. ب: در مورد علم حضوری فعلی، این‌که خداوند دارای علم باشد، اما موطن علم وی خارج از ذاتش باشد، معنای معقولی ندارد. ج: قبل از خلق، هیچ موجودی با وجود شخصی‌اش تحقّق ندارد، لذا علم حضوری قبل از خلقت، محال عقلی است. در ادامۀ مقاله تبیین خواهد گردید دیدگاه برگزیده راجع به حصولی دانستن علم خداوند، چه تفاوتی با دیدگاه ابن سینا پیرامون صور ‌مرتسمه‌ی متصل به ذات الهی دارد. سپس به مهم‌‌ترین نقدهایی که بر ضدّ نظریۀ علم حصولی خداوند مطرح شده، پاسخ گفته خواهد شد.

بحث از معنای زندگی یکی از دغدغه‌های اساسی بشر امروز است. هایدگر اگرچه که به‌طور مستقیم به این بحث نپرداخته، اما از میان آراء و نظریاتش می‌توان به دیدگاه وی در این رابطه پی برد. وی بشر امروز را بی‌خانمان و دچار نیهیلیسم وجودی می‌داند. وی راه‌حل خود را ابتدا بازگشت به وجود و زندگی اصیل خودمختار می‌داند و در دوره دوم عمر خود برای معنابخشیدن به زندگی، بحث احترام به طبیعت و پرهیز از غلبه تکنولوژی ابزاری بر زندگی انسان را مطرح می‌کند. ضعف اساسی دیدگاه وی غفلت از غایت زندگی انسان است؛ غایتی که می‌تواند به زندگی انسان معنا ببخشد؛ اما دین با ترسیم غایت و سعادتی جاودان برای انسان، وی را به‌سوی زندگی رهنمون می‌سازد که می‌تواند به اوج معناداری برسد.روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است.

ریچارد سوئین‌برن معتقد است که حیات پس از مرگ تنها در صورتی ممکن است که انسان دارای نفس مجرّدی باشد که بعد از مرگ باقی مانده و هویّت انسان را حفظ نماید. بدین جهت وی تلاش می‌کند با اثبات نفس، حیات پس از مرگ را حقیقتی ممکن و محتمل بداند. وی ایراداتی چون عدم تبیین کیفیت ارتباط دو جوهر کاملا متفاوت، عدم تبیین علت ارتباط نفس با بدنی خاص و ناسازگاری با اصل بستگی علی فیزیکی را نادرست دانسته و معتقد است پذیرش نفس با هیچ مشکل عقلی و فلسفی مواجه نیست. بعد از پاسخ به مشکلات پذیرش نفس، وی تلاش می‌کند بر مبنای اموری چون وحدت هویت شخصی، آگاهی، وجود همزمان حالات ذهنی و استدلال امکانی وجود نفس را اثبات ‌نماید. این مقاله ضمن بررسی و نقد برخی ادله‌ی سوئین‌برن، از برخی ادله‌ی دیگر ارائه شده توسط وی دفاع نموده و بر این اساس، ممکن و محتمل بودن حیات پس از مرگ را نشان می‌دهد.

پل تیلیخ خداوند را نه یک وجود، بلکه خود وجود و اساس وجود می‌داند و بر اساس این فرض که خداوند کاملا متعالی و فراتر از بشر است، امکان هرگونه سخن گفتن حقیقی از خداوند را منتفی می‌داند؛ وی صفات و اسمائی را که به خداوند نسبت داده می‌شود، صرفاً نمادهایی می‌داند که اشاره‌ی حقیقی به خداوند نداشته و تنها راه‌هایی برای مواجهه با امر قدسی هستند. در سنت عرفان اسلامی نیز عارفانی چون امام خمینی دیدگاهی خاص پیرامون کیفیت سخن گفتن از خداوند دارند که باید به صورت مستقل در ضمن زبان دین بررسی شود؛ این دیدگاه از جهاتی به دیدگاه پل تیلیخ شباهت داشته و از جهاتی هم با آن متمایز است؛ امام خمینی معتقد است مرحله‌ی غیب الغیوب ذات الهی، کاملا متعالی و فراتر از بشر است و بشر در این مرحله، هیچ صفتی را نمی‌تواند به خداوند نسبت دهد؛ در عین حال، تنزّه الهی مانع این نمی‌شود که انسان بتواند در مقام واحدی، راجع به خداوند سخن گفته و تمام صفات و اسماء کمالی را به خداوند نسبت دهد. این مقاله با هدف مقایسه‌ی بین دیدگاه پل تیلیخ و نظریه‌ی عرفانی امام خمینی پیرامون زبان دین، ضمن استفاده از روش تحلیلی و تطبیقی، وجوه اشتراک و تفاوت این دو نظریه را بررسی کرده و نهایتاً برتری‌ها و مزایای دیدگاه عرفانی امام خمینی نسبت به دیدگاه پل تیلیخ را نشان می‌دهد.