آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

برایان استنلی ترنر (متولد ژانویه ۱۹۴۵) جامعه‌شناس بریتانیایی و استرالیایی‌ست. آثار: ماکس وبر و اسلام، برایان ترنر، سعید وصالی (مترجم)، تهران: نشر مرکز/ وبر و اسلام: با پانوشت های انتقادی و مقدمه ای بر جامعه شناسی/ ماکس وبر، برایان ترنر، مجید کافی (مترجم)، حفیظ الله فولادی (مترجم)، علی سلیمی (مترجم)، حمیدرضا شریعتمداری (مترجم)، عبدالرضا علیزاده (مترجم)، حسین اژدری زاده (مترجم)، حسین بستان (مترجم)، اسفندیار اسفندیاری (مترجم)، جواد غفاری (مترجم)، صفار دستگردی (مترجم)، محمود رجبی (زیرنظر)، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه/ ماکس وبر و کارل مارکس، کارل لوویت، شهناز مسمی پرست (مترجم)، برایان ترنر (مقدمه)، تهران: ققنوس/ رویکردی جامعه شناختی به شرق شناسی، پست مدرنیسم و جهانی شدن، برایان ترنر، محمدعلی محمدی (مترجم)، تهران: یادآوران/ شرق شناسی، پست مدرنیسم و جهانی شدن، برایان ترنر، غلامرضا کیانی، محمدرضا تاجیک (مترجم)، تهران: فرهنگ گفتمان، ۱۳۸۱/ شرق شناسی: پسامدرنیسم و جهانی شدن، برایان ترنر، سعید وصالی (مترجم)، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه/ دین و مدرنیته در گفتگوی اختصاصی با براین ترنر، جامعه‌شناس شهیر انگلیسی (مصاحبه : محمد رضا جلایی پور، ترجمه: هادی نیلی)/.

برایان ترنر، از جمله متفکرانی است که بر بنیادهای بدن‌مندی که در متفکران سده بیستم به‌ویژه نیچه پدیدار گردید، تلاش دارد تا با اصل «غریزۀ تأییدکنندۀ زندگی» در آرای نیچه، موضعی ایجابی در نظریۀ اجتماعی ایجاد نماید. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که اساساً با بررسی آرای او، در هستی بدن‌مندی که به‌ویژه در متفکران سدۀ بیستم میلادی حاکم شد، ورود دوباره دین به عرصه‌‌های نظریه‌‌ورزی با چه توجیهی انجام شده است و آیا این مواجهه، مواجهه‌‌ای منسجم است یا دوباره، چرخشی به سمت نظریه‌های کارکردی روی داده ‌‌است؟ پژوهش حاضر، با بررسی اسنادی آرای ترنر و تحلیل محتوای جهت‌‌دار آن، به این مهم می‌‌‌پردازد. این پژوهش با بهره‌‌مندی از روش‌‌شناسی بنیادین به عنوان چارچوبی نظری، درصدد بررسی انسجام آرای او در مواجهه با دین به این نتیجه دست یافته ‌است که نه‌تنها ترنر در بسیاری از مواضع خود از بنیادهای نیچه‌‌ای در ساحت تفکر تخطی کرده، بلکه قواعد ذاتی دین را با قوانین اجتماعی آن خلط کرده ‌‌است؛ همچنین به‌‌رغم رویکرد مادی، به اعتقادات و ارزش‌‌ها نیز به صورت تفصیلی پرداخته‌‌ است و با نگرشی کارکردی تلاش دارد تا گسست‌‌های ناشی از بدن‌مندی در جامعۀ جهانی را با فضیلت شهروندی حاصل از آموزه‌‌های دینی پرکند.

مطالعات اجتماعی دین، قدمتی به اندازه تاریخ اندیشه‌ورزی بشر در اوضاع و احوال اجتماعی خویش دارد و در سه دسته متفاوت از هم قابل تشخیص است: 1. اندیشه‌های اجتماعی دین؛ 2. جامعه‌شناسی دین قبل از جامعه‌شناسی دین؛ 3. جامعه‌شناسی دین. دین، از جمله موضوعاتی بوده که همواره در مرکز توجهات متفکرین اجتماعی قرار داشته است و این علاوه بر دلمشغولی و تعلق خاطر شخصی آنان، ناشی از اهمیتی است که در حیات اجتماعی مردمان اعصار گذشته داشته است. همین وضع، با اندک تغییراتی در عصر منتهی به ظهور جامعه‌شناسی نیز جاری بود و لذا جامعه‌شناسان کلاسیک را هم با تمام تمایلات ملحدانه ولاادریگرانه‌شان نسبت به دین، ناگزیر ساخت تا در تأملات خویش در احوال جوامع جدید و در بررسی فرایندهای گذار از سنت به مدرن، همچنان به این موضوع، به عنوان یکی از سرفصل‌های مهم کار خویش اهتمام ورزند. این قبیل کوشش‌های نظری در ادوار پیش از شکل‌گیری، موجد انباشت ذخایر گرانسنگی برای «جامعه‌شناسی دین» گردید که امروزه از پشتوانه‌های نظری و تاریخی این رشته، به عنوان یکی از غنی‌ترین رشته‌های جامعه‌شناسی، محسوب می‌شود؛ البته جامعه‌شناسی به طور کلی و جامعه‌شناسی دین به طور خاص، از آغاز نگاه مثبتی به این پیشینه نظری نداشت؛ ولی به مرور زمان و با به راه افتادن نقد و تردیدهای درون رشته‌ای و تقویت همکاری‌های برون حوزه‌ای در برخی موضوعات، به ارزش‌های نهفته و قابلیت‌های مغفول مانده آن پی‌برد و می‌رود تا با پشت‌سر گذاردن افراط و تفریط‌های پوزیتیویستی و هرمنوتیکی، راه خویش را به سوی دانشی عمیق و در عین حال منعطف در مطالعه عالمانه مناسبات دین و جامعه، باز یابد. فراموش نباید کرد که نائل شدن جامعه‌شناسی دین به این موقعیت تحسین برانگیز، با عبور از مسیری میسر شده است که با نگاه «پدیده»ای به دین و ملاحظه آن در مقام «تحقق» و استفاده از روش‌های «عینی و تجربی» و تلاش برای رعایت حداکثر «بی‌طرفی» توأم بوده است. امروز که جامعه‌شناسی دین به مثابه یک رشته علمی معتبر و مورد اعتنا، به تناوری رسیده و مداخله‌گری‌های بعضا ناگزیر اوان شکل‌گیری را پشت سر گذارده است، می‌توان با چشم تأمل در ماحصل کار آن نظر کرد و انواع لغزش‌های نظری و روش‌شناختی آن را به منظور افزایش قابلیت‌های معرفتی و کاربردی، مورد نقد و بازبینی قرار داد. آینده جامعه‌شناسی دین که نیاز به آن روز به روز افزون‌تر هم می‌شود، در آن است که با تصحیح نگرش آن نسبت به موضوع مطالعه خویش و اصلاح تلقی‌های شایع از حیطه عمل جامعه‌شناسی و رشته‌های دین‌پژوهی، از سطح مرزبندی‌های کاذب و محدودیت‌های مضر به حال معرفت، عبور کرده و دانش و روش خویش را بیش از گذشته، تابع صورت عینی و واقعی پدیده‌های پر معنایی مثل دین سازد

«دین و دنیا» از مباحث مورد علاقه‌ی متألهان و فلاسفه‌ی‌ دین است و به همین رو با بی‌اعتنایی جامعه‌شناسان دین مواجه بوده است. این مقاله در گام نخست و در راستای مقابله با روی‌کردهای تحویلی در مطالعات دین، در صددِ رفع برخی از این بی‌اعتنایی‌های آسیب‌رسان است و تلاش دارد نیاز مبرم جامعه‌شناسی دین به این مباحث را آشکار سازد و جایی را برای آن در فصول مقدماتی مطالعات جامعه‌شناختیِ دین باز نماید. این تلاش هم‌چنین برای نیل به درک صائب و روشن‌تری از مفهوم عرفی شدن، که انطباق بیش‌تری با بنیان‌‌های آموزه‌ای اسلام و شرایط اجتماعی ایران داشته باشد، انجام شده است. مقاله در صدد است در این بازبینی،‌ بر چند حقیقت بدیهی و در عین حال، اذعان‌نشده درباره‌ی‌ دین ‌تصریح نماید که تأثیراتی دگرگون‌کننده بر نظریات عرفی شدن دارند. گام سوم پس از تأکید بر اهمیت دنیا برای ادیان، با مقایسه‌ا‌ی‌ میان تلقی ادیان از دنیا برداشته شده است و با این فرض که عقاید و تعالیم دینی، تأثیرات تعیُّن‌بخشی بر زیست اجتماعی پیروان خواهند داشت، آن را در برخی از فرازهای اساسی‌تر،‌ همانند «رستگاری»، «‌الاهیات اقناعی» و «تنش‌های با دنیا» با تفصیل بیش‌تری دنبال نموده است و در خاتمه، تأثیرات آن را در اصلاح برخی روی‌کردهای غالب بر نگرش جامعه‌شناختی دین نشان می‌دهد.