آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : محمد بن ادریس شافعی (متوفی 204 هجری)، موضوع پایان نامه حاضر، قانون دان مسلمانی بود که نقش اساسی در توسعه شریعت اسلامی داشت. او اولین رساله فقه در اسلام را نوشت، اثری که در آن به بحث درباره ماهیت و منابع حقوق اسلامی پرداخته و روش شناسی حقوقی طراحی شده برای تفسیر آن منابع را توسعه داده است. نظریه حقوقی شافعی بر دو اصل استوار است: اصرار بر پیروی از کتاب و روایات و محدودیت در استفاده از عقل. علاوه بر این، شافعی سلسله مراتب چهار منبع حقوق را ایجاد کرد: قرآن، سنت، اجماع و قیاس. در قرون بعدی، نظریه حقوقی شافعی تأثیر زیادی داشت. مکاتب حقوقی حنبلی و ظاهری در محیطی پدید آمدند که به طور قابل توجهی تحت تأثیر شافعی و پیروانش بود. بنیانگذاران این دو مکتب به شدت از وحی پیروی می‌کردند و استفاده از عقل را محدود می‌کردند: داوود الض اهیری حتی از تلقی قیاس به عنوان یکی از منابع شریعت خودداری کرد. اگرچه همه جنبه‌های نظریه شافعی در میان دانشمندان بعدی مورد پذیرش قرار نگرفت، با این وجود، این دانشمندان به دلیل تلاش‌های شافعی در نظام‌سازی روش استنباط قانون مدیون بسیاری هستند.

از جمله نیازهای انسان، دارا بودن اندیشه و تفکرات سیاسی می‌باشد تا بتواند معاش و معاد خویش را تأمین، تضمین و برآورده سازد. در اندیشه‌ی اسلامی در هر قالبی ضرورت عقلی و شرعی است که برای حفظ، گسترش و ماندگاری اسلام و مبانی و پایه‌های آن از جمله حکومت، دولت و... نیازمند، رئیس، رهبر، خلیفه و حاکمی بر اساس اندیشه سیاسی بود. در میان مذاهب اسلامی به ویژه مذاهب اهل سنت هم از صدر اسلام دارای اینچنین اندیشه‌هایی بوده که متاسفانه در دنیای امروزه به دلایل ورود افکار وارداتی و بعضا التقاطی از سایر مکاتب سیاسی که به نوعی مترصد در به چالش کشیدن مکتب رهایی بخش اسلام و اندیشه‌های سیاسی درون متنی آن بود. این امربه نحوی نیز می‌خواهند که آن را در قالب فرآیند جدایی دین از سیاست (سکولاریسم) به خورد جوامع اسلامی بدهند که این مهم خود درجوامع اسلامی به مسئله ایی تبدیل شده است و یکی از اندیشمندان و متفکران این حوزه که دارای تفکرات واندیشه‌های سیاسی هستند؛ محمد بن ادریس شافعی مشهور به امام شافعی (ره) موسس و سرمذهب فقهی؛ مذهبی به همین نام یعنی مذهب شافعی می‌باشد. ضرورت‌ها و بایسته‌های اندیشه‌های سیاسی در اسلام و خاصتا این مذهب و شخص امام شافعی (ره)، از جمله حکومت، ویژگی‌های حاکم و خلافت، امامت و... از اهمیت برخوردار بوده است. در پژوهش حاضر با رویکردی معنا کاوانه وتلفیقی از عوامل بیرونی ودرونی موثر بر اندیشه ایشان با روش‌شناسی هرمنوتیکی اسکینر به بررسی آرای، دیدگاه‌ها و اندیشه‌های سیاسی امام شافعی (ره) در رابطه با عمل واندیشه ایشان با مضامین پرداخته شده است. روش این تحقیق کاربردی ـ تحلیلی که با بهره گیری از منابع کتابخانه ایی و نیز میدانی با استفاده از اطلاعات و متنفذین این حوزه است و از طریق بررسی آثار و دیدگاه‌ها، اندیشه و تفکر امام شافعی (ره) در مورد مفاهیم اندیشه سیاسی مرتبط با موضوعات سیاسی وکاربردی مذاهب اسلامی ازجمله حاکم، نحوه‌ی ارتباط با حکومت، خلافت، تکفیر، حب اهل بیت و... بررسی و تحلیل می‌شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد امام شافعی (ره) به دلیل تقارن و مصادف بودن عصر زندگی ایشان با دوران‌های سیاسی(دوران حکومت عباسیان، فتوحات اسلامی و....)، دوران گذار علمی (صدر اسلام و انقلابات علمی از جمله ترجمه کتب علمی، اندیشه ایی و فلسفی و...مخصوصا فلسفه یونان)، دوران رشد و نمو کیفی و کمی مذاهب اسلامی(وجود مذاهب ونحله‌های مذهبی با اندیشه وتفکرات متنوع کلامی، فقهی، سیاسی و...) ؛ دارای تفکرات و اندیشه‌های سیاسی در دو ماهیت ماهوی وشکلی از جمله اندیشه‌های سیاسی منتقدانه به اوضاع سیاسی و مذهبی از جمله سایر مذاهب، حب اهل بیت(ع) وجبهه گیری‌های حکام وقت با ایشان در این ارتباط، حکومت، خلافت و امامت، صحابه، مبارزه با زور وتزویر، حرمت تکفیر،تفکرات انتقادی از وضعیت موجود، اقدام به پند و نصیحت مسالمت‌آمیز حاکم جهت دست‌یابی به عدالت، ظلم ستیزی، نشرشرع مقدس اسلام بر اساس سلف صالح، امنیت و...تأکید داشته‌اند و بر این باور بوده‌اند مخالفت‌های براندازانه موجبات هرج و مرج در جامعه اسلامی خواهد شد.

در چند فصل كوتاه و كلام است از معرفت و علم و تكليف تا شرايط امامت و تقواي صحابه. (دانش پژوه و علمي انواري) در كشف الظنون و معجم المصنفين (303: 2) آمده كه اين رساله گويا از شافعي نباشد. (دانش پژوه) درعقايد اهل سنت با عناوين « فصل - فصل » . صاحب كشف الظنون درنسبت آن به شافعي ترديد كرده است. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) [مجلس سنا 1/275 (آْستانه قم 4: 120-5957ش7حج) ؛ آستانه قم ص 216؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 2/257؛ كشف الظنون 2/1287، الفقه الاكبر، الامام؛ عكسي مركز احياء 7/109؛ الاوقاف العامة موصل 2/290]