آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر با استفاده از آیات کریمه قرآن و احادیث نبوی به شرح اصول دینی پرداخته‌است. توحید و ایمان، توبه، امر به معروف و نهی از منکر، مباح به حجت، ناعت و راه صدیقان از جمله مباحثی است که به آنها پرداخته شده‌است. در پایان نوشتار حاضر به مناجات و نصایح خواجه عبدالله انصاری نیز اشاره می‌کند.

مسأله اصلی این مقاله، بررسی استعاره‌های سماع در انس­ التائبین است. در نگرش شناختی، مفاهیمی چون زمان، کمیّت، حالت، دگرگونی، کنش، علّت، هدف، شیوه و وجه با روش استعاری فهمیده می­ شوند. احمد جام در انس ­التائبین برای تبیین بسیاری از جنبه ­های سماع از حوزه ­های «خوراک»، «انسان» و «بیماری و سلامت» بهره­ برده­، با ­استعاره‌های «سماع، به مثابۀ انسان است»؛ «سماع به مثابۀ خوراک است»؛ «سماع به مثابۀ سلامت و بیماری است»، نظریه­ اش را تبیین کرده است. پشتوانۀ نظری مقاله، نظریه «استعاره‌های مفهومی» است که استعاره را از شگردی زیبایی­ شناسی به ابزار اندیشیدن ارتقاء داده­ است. نخست، مبانی نظریه یاد شده را با کلیدواژه ­های فهم نظریۀ زبانشناسی شناختی معرفی­ کرده، گزارشی از استعاره‌ها آورده ­ایم. سپس استعاره‌ها را بر اساس درون­ مایه، دسته­ بندی کرده ­ایم: استعاره‌های ویژگی­ های خوشایند سماع، استعاره‌های ویژگی­ های ناخوشایند سماع و استعاره‌های دو پهلو. سپس به تحلیل شناختی هر گروه پرداخته­، شگردهای بیانی استعاره‌ها را بررسی­ کرده ­ایم که چگونه احمد جام در استعارۀ سماع از شگردهای «انتقال» و «تغییر» برای تبیین نظریۀ خود بهره­ گرفته است.

نثر شیخِ جام را می توان از ارزنده ترین و زیباترین نمونه های نثر دوره سلجوقی به شمار آورد. نثری گرانبار و ارجمند و مشحون از ویژگی ها و اشارت های کلی این دوره - اعم از توجه به تمثیل و استشهاد به آیات و اخبار و تقلید از نثر عربی. ـ اما نثر شیخ جام امتیازات دیگری نیز دارد که توجه به لغات سره و ترکیبات خاص پارسی از جمله مهم ترین آنهاست. لغات و اصطلاحاتی نادر و اصیل که بیانگر توجه خاص و عمیق شیخ به زبان و باورهای عصر و دوره خویش است.بدون شک این نمونه های مغتنم می تواند نشانه ای از گرانباری و دیرپایی بسیاری از مفاهیم و اصطلاحات امروز ما نیز به شمار آید. در این نوشته به چند واژه و اصطلاح جالب توجه در زبان شیخ پرداخته شده است.

در این پژوهش، ارتباط عقل و عشق از نظرگاه شیخ احمد جام، عارف نامدار قرن (5-4 ه.ق) مورد بررسی قرار گرفته و با دلایل متقن و مثال‌های متعدد و روشن به سوالات کلیدی از قبیل اینکه این ارتباط بر کدام مبانی استوار بوده و این دو تا چه اندازه با یکدیگر سازگاری دارند، پاسخ داده شده است. شیخ جام ارتباط عقل و عشق را از منظر مبانی معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و زبان‌شناختی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. هدف از انجام این تحقیق آن بوده که دیدگاه‌های یکی از مشاهیر کشور پهناورمان ایران‌زمین را که کمتر مورد واکاوی قرار گرفته برای شیفتگان معرفت و عرفان و تشنگان وادی عشق و عاشقی روشن نماییم که همانا این رسالت هر دانشجو و دانش‌پژوهی است که گوهران دیار خویش را که گرد فراموشی بر آنان نشسته، غبار بزداید و به زرشناسان عرضه نماید. روش تحقیق این نوشتار توصیفی- تحلیلی است و روشی که برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به موضوع به کار رفته است روش مطالعه‌ی کتابخانه‌ای بوده که با استفاده از آثار شیخ احمد جامی و تا حدودی معاصرین وی مبانی فکری وی استخراج گردیده است. از نظرگاه شیخ احمد جام، عقل و عشق اگر با یکدیگر هم‌سنگی کنند به سان دو بال پرنده‌اند که هماهنگ در جهت تعالی و عروج او را به آسمان برند و فرا زمینی‌اش کنند و پیوستگی عقل و عشق نیز چنین بوَد که اگر بر مرد کامل عقل، عشق پدید آید او را مقام قطبی دهد و آسمانی‌اش کند، چنانکه پیوسته در همه حال از یاد خدای عزوجل غافل نشود. واژگان کلیدی:عقل، عشق، عاقل، عاشق، معرفت، علم، حال، هوی، سماع، نماز، راز، ناز، نیاز، احمد جام.