آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

حکمت خالده معرفتی است که همیشه بوده است و در قلب تمام سنن و ادیان وجود دارد و دارای خصیصه ای جهان شمول است و همین خصلت، پیروان این مکتب فکری را به دنباله روی از وحدت متعالی ادیان هدایت کرده است.پیروان این مکتب فکری بر این عقیده اند که این معرفت، قابل دسترسی برای عقل شهودی است و با توجه به اینکه در قلب تمام ادیان و سنن وجود دارد، دسترسی به آن از طریق همان سنن و وسایلی میسر است که از منبع الهی و ذات الهی - که آفریننده هر سنتی است و آنها را مقدس ساخته است - نشات گرفته باشد.پیروان مسلمان حکمت خالده، این سنت را همان سنت الاولین می دانند که هیچ گاه دچار تغییر و دگرگونی نمی شود و در همه زمانها و در نهاد همه انسانها به ودیعه گذاشته شده است. حکمت خالده دارای مبانی وجودشناسی، انسان شناسی و اخلاقی است که دارای شاخه ها و انشعاباتی نظیر علوم مقدس، شامل: کیهان شناسی، ریاضی، هندسه، زبان نمادین، طب، موسیقی و دیگر هنرهای سنتی است.در بطن حکمت خالده، مابعدالطبیعه محض نهفته است و این مابعدالطبیعه از نگاه حکمت خالده همان معرفتی است که تزکیه می کند و ضمیر انسان را به نور زینت می دهد و به گفته دکتر نصر این همان عرفان است که در قلب حکمت خالده وجود دارد.

جریان مطالعات قرآنی مستشرقان از قرن دوازده میلادی به بعد سه دوره مشخص داشته است که دوره اول به انتقاد از قرآن بود و دوره دوم مطالعات قرآنی همراه حرکت استعماری و تبشیری گردید و در دوره سوم نقاب علمی به چهره زد، یکی از آثار دوره سوم کتاب «تفسیر معاصرانه قرآن کریم» (The study Quran) در سال‌های اخیر به قلم چند نفر از مستشرقان آمریکایی و با سرویراستاری دکتر سید حسین نصر در هشت جلد شکل گرفت که جلد اول آن (شامل سوره حمد، بقره، آل عمران) به فارسی ترجمه و منتشر شد. در این نوشتار به نقد روش‌شناختی این اثر پرداخته شده است. نخست نقاط قوت این اثر از جمله: زبان انگلیسی اصیل و ترجمه روان آن و دفاع از وحیانیت قرآن بیان شده سپس به نقد مبانی، روش تفسیری و رویکرد عرفانی و نیز مواضع نویسندگان در مورد پلورالیسم دینی، کم رنگ کردن آیات مخالف یهود و مسیحیت، و نیز کمرنگ سازی آیات اهل بیت، دیدگاه شیعه و اعجاز قرآن پرداخته شده است. و در نهایت این کتاب را موجب مهجوریت قرآن در عصر حاضر بویژه در جوامع غربی دانسته شده است.

سید حسین نصر، یکی از طرفداران حکمت خالده است که با نقد دنیای متجدد، می‌کوشد معرفت قدسی را جای‌ گزین مدرنیسم سازد. از نظر وی، «خالده» معرفتی است که درون همه ادیان و سنت‌ها وجود دارد. لازمة سنت‌گروی، اعتقاد به یک امر قدسی است که نه تنها مرجعیت فکری انسان‌هاست که در رفتار آن‌ها نیز تجلی می‌یابد. معرفت شناسی نصر، معرفتی است مبتنی بر عقل شهودی و نه عقل استدلالی. فعلیت عقل شهودی نیز با وحی است، نه علوم اکتسابی. معرفت قدسی برای آدمی، آزادی بخش است؛ زیرا که همة وجود او را در بر می‌گیرد. ریشه این معرفت قدسی نیز در انسان شناسی نصر نهفته است که انسان را موجودی حامل امر قدسی می‌داند. به باور وی آنگاه که آدمی در بهشت برین بود، از این معرفت قدسی برخوردار بود، ولی با هبوط به دنیا، آن معرفت را از دست داد. نتیجه این هبوط آن شد که آدمی اشیاء را در حالت غربت و انفصال می‌بینید؛ نه وحدانی و در ارتباط با حق. بر خلاف دیدگاه نصر، در دورة جدید، این انسان شناسی تغییر یافته است و معرفت پاره پاره‌‌ای از انسان عرضه می‌شود. باید ریشة ضعف‌های انسان شناسی جدید را در بی‌توجهی به معرفت قدسی و نگاه کمیت گرایانه به انسان و جهان دانست. قداست زدایی از معرفت و پیدایش علم جدید سبب شد ساحت ذوقی وجود انسان به فراموشی سپرده شود و آدمی از مرکز کلی وجود جدا گردد.