آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

از مواردی که در برگردان آیات قرآن کریم کم‌تر مورد توجه قرار گرفته، معانی مختلف ال و خصوصاً ال عهد ذهنی بلاغی است و این مسأله موجب آسیب در ترجمه می­شود، ال عهد ذهنی در بلاغت و علم نحو معانی متفاوتی نسبت به هم دارد که قدماء به این مورد اشاره نکرده­اند. این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی به معناشناسی ال در محدوده صد آیه اول قرآن کریم در ترجمه محمدعلی رضایی اصفهانی می­پردازد و از این رهگذر به دنبال تحلیل دقیق معانی ال و بررسی راه­های نمایش آن­ها در ترجمه مذکور می­باشد. روش مترجم در ترجمه انواع مختلف ال استخراج شده است و در برخی از ترجمه­های ارائه شده در این دامنه پژوهشی، ملاحظاتی مطرح گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در ترجمه عهد حضوری تنها با ترجمه نمودن اسم اشاره و حرف ندا در کنار اسم معرفه می­توان مفهوم حضور در ال را آشکار نمود. چنانکه در زبان عربی نیز نشانه عهد حضوری بودن ال، وجود این قرائن می­باشد و مترجم نیز همین طریق را پیموده است و توضیح بیشتری نمی­دهد و برای رساندن عهد ذکری صریح، لفظ«این» را اضافه نموده و برای نمایش ال موصوله تعبیر به «کسانی که» آورده­ است، همانگونه که موصولات اسمی چنین ترجمه می­شوند. ال جنس و عهد ذهنی بلاغی به همان شکل معرفه معنا می­شود و علامت خاصی برای شناخت آن وجود ندارد.

قرآن کریم در آیات 91، 92 و 95 سوره حجر به ترتیب از سه گروه «مُقْتَسِمین»، «عِضین» و «مُسْتَهْزِئین » یاد کرده است. مفسران در پی تشخیص مصداق این واژه ها دیدگاه های مختلفی را بدین شرح بیان کرده اند: برخی منظور از «مقتسمین» و «عضین» را یهود و نصارا می دانند که قرآن را تقسیم نموده و به آیات موافق عقایدشان ایمان آوردند و به آنچه مخالف عقایدشان بود کافر شدند؛ عده ای دیگر مصداق آن دو را مشرکان قریش دانسته اند که قرآن کریم را تقسیم و بخشی را سحر، کهانت، افسانه گذشتگان و بخشی را ساختگی دانسته اند یا مشرکانی که بر این باور بودند افترائاتی به قرآن وارد است و به تقسیم و تجزیه احکام قرآن پرداخته اند؛ برخی دیگر از مفسران بدون توجه به سیاق آیات، مصداق آن دو را قوم حضرت صالح× معرفی نموده اند. در مقاله حاضر کوشش شده است تا با روش توصیف و تحلیل محتوا، دیدگاه های مختلف در مورد مصداق «مقتسمین»، «عضین» و «مستهزئین» بررسی گردد. حاصل پژوهش نشان می دهد که این واژگان با هم ارتباط مفهومی دارند و مصداق آنان کفار قریش اند؛ همان گروهی که در طول رسالت پیامبر| به رهبری ولید بن مغیره به آزار و اذیت آن حضرت پرداختند و قرآن کریم از آنان به «مستهزئین» یاد نموده است.

اسلوب، روشی است که گوینده یا نویسنده برای بیان اندیشه‌ها و احساساتش برمی‌گزیند. سبک بیان مقاصد، تأثیر فوق‌العاده‌ای بر مخاطب در پذیرش یا ردّ مطلب ارائه شده دارد. هدف پژوهش حاضر، پاسخ به این سوال است که سبک خطاب و کاربرد آن در قرآن و نهج ­البلاغه چگونه است و چه ویژگی‌ها و امتیازاتی دارد. در پاسخ به این مسأله به روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا خطاب‌های این متون بر اساس اسلوب ترکیبی تقسیم شد، سپس جهت شناسایی مشخصه‌ها و امتیازات این اسلوب‌ها، نمونه‌های موردی اغراض بلاغی آنها مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد سبک انشایی در قرآن و سبک خبر در خُطب نهج ­البلاغه، حضور بسامدی دارد. در تمامی این سبک‌ها، بجز سبک‌ خبر، معنای ثانویه غلبه دارد. کاربرد این اسالیب در معنای ثانویه، از نظر روانی، تأثیر زیادی بر مخاطب می‌گذارد، لذا هر دو متن از اسالیب در تبیین معارف الهی، هدایت و تربیت مخاطبان استفاده شایانی نموده‌است. شناسایی این معانی در گرو توجه به قرائن متصل و منفصل متن است، بنابراین بدون توجه به این اسلوب‌ها و معانی مجازی آنها، فهم متون فوق دچار نقصان است.

تعارض، جزء طبیعی و امری اجتناب ناپذیر در زندگی روزمره انسانهاست و هر انسانی از مواجهه با آن ناگزیر است. پدیده‌‌ای که دارای دو بعد مثبت و منفی است و به واسطه گستره کمی، کیفی و زمانی‌اش همواره مورد توجه بوده و دیدگاه‌های مختلفی نسبت به این مسأله و راهبردهای مدیریتی آن شکل گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخان‌ه­ای با کلید‌واژه‌های معادل تعارض در نهج‌البلاغه شامل: اختلاف، نزاع، شقاق، تشتّت، بغض و تعارض تدوین، و بر اساس ارتباط موضوعی و محتوایی در دو محور منابع تعارض و شیوه‌های مدیریتی، طبقه‌بندی شده است. یافته‌ها نشان داد تعارض کارکردی و غیر‌کارکردی با دو وجهه مثبت و منفی راهبردهای مدیریتی متفاوتی چون ایجاب، اجتناب و حلّ را اقتضا می‌کند. هریک از روش‌های مدیریتی تعارض با انگیزه الهی، رعایت اصول اخلاقی و حقوقی و در راستای قوام اصول حاکم بر ارتباطات پیشنهاد شده‌است. این راهبردها با لحاظ چهار محور و بافت، گروه متعارض، موضوع، منبع، سطح تعارض و رعایت سلسله مراتب در آن، قابلیت عملیاتی شدن می‌یابد. البته میزان تأثیر بافت‌ها در تمام راهبردها یکسان نیست؛ در برخی راهبردها اساسا نوع گروه متعارض تأثیرگذار است، در حالی که در برخی دیگر، بافت‌های موقعیتی یا نوع موضوع، تعیین کننده هستند. با توجه به گستره بحث مدیریت تعارض در نهج‌البلاغه و طراحی آن بر مبنای رعایت اصول اخلاقی و حقوقی، این موضوع می‌تواند پشتوانه و مبنایی مستدل برای ارائه نظریه‌های انسانی و کاربردی شدن آن­ها واقع شود.

بحث از اعجاز قرآن از مهم ترین دغدغه های قرآن پژوهان است که ضمن نشر آثار فراوان ، افق های بسیاری از آن ناشناخته مانده است . نوشتار حاضر با عنوان مصادیق اعجاز عددی قرآن می باشد که به کنکاش در قرن اخیر با تکیه بر علوم روز چون ریاضی و کامپیوتر اشارت نموده که هدف آن دست یابی به یک نتیجه ی کلی در میزان صحت و سقم این نظریه است . روش گردآوری پژوهش ، توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای که با استفاده از کتب و مجلات تخصصی علوم قرآن و نرم افزار ها تنظیم شده است . اعجاز عددی موضوعی شگفت انگیز است که ضمن اشکالات فراوان مختص عدد خاصی نیست چون هر فرد یا گروه بسته به علاقه ی خود می تواند عدد دلخواه ملاک و به نتایج دست یابد . نقد های بسیاری چون استفاده از رسم الخط فعلی قرآن ، توانایی بشر بر تناسق عددی و ... وارد است . ماحصل پژوهش این که در نتایج تشتّت آرا به وضوح قابل مشاهده ، لذا اطلاق اعجاز بر این نظریه صحیح نبوده و منحصراً می توان آن را شگفتی در تناسب اعداد دانست نه این که آن را یکی از وجوه خدشه ناپذیر بدانیم که دلایل متقن بر آن ارائه شده باشد.

سبک زندگی اسلامی، مجموعه‌ای از بینش‌ها، نگرش‌ها، ارزش‌ها و الگوهای رفتاری مستفاد از آموزه‌های اسلامی است که افراد آن را به عنوان شیوه زندگی بر می‌گزینند. انسان مسلمان باید زندگی دینی خود را براساس آن تشکیل دهد، خدا و اولیاء الهی را دوست داشته باشد و آنان را ولّی خود قرار دهد؛ و بین خود و اولیاء شیطان گسست ایجاد کند. نوشتار حاضر، با هدف پاسخ به این سؤال که « تولّی و تبرّی در سبک زندگی اسلامی چه اهمّیّت و کارکردهای اجتماعی دارد؟» با استفاده از توصیف و تحلیل و به روش کتابخانه‌ای به بررسی این موضوع می‌پردازد. بر این اساس، یکی از اصول مهم سبک زندگی اجتماعی، اصل تولّی و تبرّی است که نگرش انسان را سامان و جهت می‌بخشد و شیوه‌ی زیست وی در اجتماع را تعیین می‌کند و نقش مهمی در مرزبندی افراد در حوزه عمل دارد. از این رهگذر، وحدت و انسجام اجتماعی، جهت‌دهی ارتباطات و رفتارهای اجتماعی، در امان ماندن از توطئه‌های دشمن، رفع گرفتاری‌های مردم، تقویت پیوند قلبی و عاطفی میان افراد جامعه و ... از مهم‌ترین کارکردهای اجتماعی تولّی و تبرّی در سبک زندگی اسلامی است.

تشریح ابعاد مسأله، بیان ضرورت، کاربرد و هدف آن) علوم قرآنی، علومی است برای فهمیدن و شناخت هرچه بیشتر و دقیق‌تر قرآن، از این جهت می توان ضرورت وفایده بحث در علوم قرانی را مطرح کرد که تا این مسئله به طور کامل شناخته نشود وکلام الهی بودن قران اثبات نگردد پیگیری محتوای این معجزه الهی خالی از اشکال نیست. به همین خاطر شناخت دقیق این علوم برای هر مفسر ومحقق قرانی لازم است. باید به این نکته اشاره کرد که از همان ابتدای نزول قران بحث درباره قرآن کریم و شناخت مسایل مختلف پیرامون آن در طول تاریخ توسط بزرگان و دانش پژوهان مطرح بوده که ثمره ی انها اثار گران بهایی است که به یادگار مانده است. این موضوع توجه ویژه قران پژوهان فریقین -اعم از دانشمندان علوم قرانی ومفسران -را به خود معطوف داشته واز جهات مختلف دارای اهمیت واعتبار است. به طوری که از قرون اولیه اسلامی ،مفسران ودانشمندان مسلمان به تحقیق در وجه اعجاز قران همت گمارده و وجوه مختلفی را با مصادیق وشواهد قرانی ذکر کرده اند .بعضی از این وجوه بر جنبه های لفظی وبلاغی تاکید دارد همانند: فصاحت وبلاغت ،اسلوب ونظم وبرخی دیگر به جنبه های معنوی همچون : اشتمال بر معارف وحقایق عالی وهدایت وراهبری بشر. از انجا که در مساله وجوه اعجاز قران آراء ونظرات گوناگونی وجود دارد تا آنجا که برخی تنها یک وجه را پذیرفتند وبرخی دیگر تا هشتاد ویک وجه ذکر کرده اند در این میان می توان به دو اندیشمند بزرگ ومعاصر شیعه علامه طباطبایی که تفسیر المیزان ایشان از جمله مهمترین منابع پژوهشگران عرصه دین و به گفته ی برخی دایره المعارف بزرگ شیعه وحتی اسلام است. و دیگری سنی اشعری مذهب متولی الشعراوی که در پرتو ارائه بحث های توضیحی قران، به مباحث ادبی ولغوی مانند بقیه تفاسیر نمی پردازد، اشاره کرد. هر یک از این دو بزرگوار مفصل در این بحث دامنه دار وکهن قرآنی قلم زده و ارائه نظر داشتند. علامه مفصل ذیل آیات مربوط به اعجاز در تفسیر المیزان و شعراوی علاوه ذیل آیات در تفسیرش، کتابی مستقل در باب اعجاز با عنوان معجزه القرآن در 10 جلد بحث کرده اند. البته بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با تکیه بر نظرات علامه در تفسیر المیزان کتابی با عنوان اعجاز قرآن به رشته تحریر درآورده است. از این رو می توان گفت که هر یک کتابی مستقل در بحث اعجاز قرآن نگاشته اند که حاوی نظرات ایشان درباره ابعاد مختلف اعجاز قرآن است. علامه طباطبایی به عنوان دانشمند و مفسر نوگرا که بنای استوار تقسیر قرآن به قرآن را احیا و بازسازی کرد و دیگری متولی الشعراوی در اهل سنت که در تفسیر ساده و روان قرآن سرآمد است. این گزینش شاید بتواند از دید دو مفسر با گرایش های متفاوت اعجاز را تشریح نماید. با توجه به این که هنگام بررسی اراء اندیشمندان تطبیق و مقایسه، کاری بس ارزشمند و سود بخش است واز انجا که در برخی نقاط افتراق ودر برخی نقاط اشتراک سبب شناسایی گزاره های جدید می گردد. از این رو، این پژوهش در پی آن است که با رویکرد مقایسه ای به بررسی تطبیقی وجوه اعجاز قران از دیدگاه این دو مفسر بپردازد.