آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در بخش نخست، واژه طبسین را در متون تاریخی و جغرافیایی - از سده 3 ق. تا دوره معاصر - مورد بررسی قرار داده و با استناد به منابع به این نتیجه رسیده ایم که پیش از سده 6 ق.، طبسین بر طبس خرما و طبس عناب که بعدا از آن به طبس گیلکی و طبس مسینان یاد شده، اطلاق نگردیده است از سده 6 ق. به بعد جغرافی نویسان عرب و نیز نویسندگان سده های اخیر، طبس گیلکی و طبس مسینان را طبسین نامیده اند.در بخش دوم مقاله، ضمن بررسی و تحلیل گفته تاریخ نویسان و پی گیری مسیر حرکت مسلمانان از کرمان به خراسان و بررسی موقعیت و مسافت میان طبس گیلکی و طبس مسینان به این نتیجه رسیده ایم که منظور از طبسین، طبس گیلکی و کرین می باشد و کرین نیز خود در نخستین سده های ق. حداقل شهری در حد طبس گیلکی بوده است. دلایل و قراینی که پیشینه تاریخی کرین را نشان می دهد، موید نظر مولف است.

نگارنده در این نوشتار به بررسی شکل‌گیری مذهب تشیع و گسترش آن در مصر به عنوان یکی از سرزمین‌هایی که به دور از منازعات و رقابتهای سیاسی امویان و عباسیان بوده، می‌پردازد. نکته‌های اصلی مطرح شده در این نوشتار عبارت است از: جایگاه و موقعیت مصر در دوره خلفای راشدین، توجه خاص علی (ع) به مصر، عامل اصلی شکل‌گیری تشیع در آن جا، تشکیل خلافت عباسی و واکنش شیعیان مصر، پی‌آمد قیام نفس زکیه و ولایتعهدی علی بن موسی الرضا (ع)، تبلیغات شیعیان امامی و زیدی، برخورد خلیفگان عباسی با شیعیان، اخراج علویان و قیامهای علوی مصر در سده سوم هجری. در پایان به گونه اجمالی برخی از علل گسترش تشیع در مصر بررسی شده است. این عوامل عبارتند از: مهاجرت شیعیان، دوستی اهل بیت (ع)، قیامهای علوی و تقیه.

عقاید و آموزه های صوفیانه در مصر پیش از اسلام سابقه ای دیرینه دارد، این خصوصیت باعث شده تا روح و روان جامعه مصری عرصه تاخت و تاز فرقه ها و طرق صوفیانه در طول اعصار مختلف باشد. تصوف در فرهنگ اسلامی مصر به طور بسیار واضحی نمودار است وشناخت فرهنگ اسلامی در این سرزمین، بدون شناخت عرفان وتصوف، ممکن نیست. تصوف در مصر تا اوایل سده سوم هجری که مبانی تصوف به عنوان مکتبی فکری و معنوی پایه‌گذاری شد، بیشتر به صورت زهد و آموزه های صوفیانه نمودار بود. البته لازم به ذکر است، این مسئله در اکثر نقاط قلمرو اسلامی که تصوف در آنجا بود و نمودی داشته، مصداق دارد.تصوف به معنای واقعی در مصر توسط ذوالنون مصری (د:245هـ) پایه‌ گذاری ‌شد ‌‌و ‌با افرادی ‌چون ‌رفاعی(د:578هـ)، شاذلی(د:656هـ)، بدوی(د:‌675هـ) و‌ ابن فارض (د:633هـ) به اوج رسید. در قرن هفتم هجری فرقه ها و طریقه های صوفیانه زیادی از قبیل رفاعیه، شاذلیه، بدویه، دسوقیه و... رواج پیدا کردند و تصوف از حالتی که جریانی معنوی و سلوکی باشد، به سوی جریانی اجتماعی با نمودهای مردمی و عامه‌پسند تغییر جهت داد. اغلب این طریقه های صوفیانه غیر بومی بودند و از شرق و غرب جهان اسلام به مصر وارد شده بودند. این پژوهش بر آن است تا تاریخ تصوف در مصراز ورود اسلام تا پایان دوره ایوبی، با توجه به اطلاعاتی که منابع تاریخی در اختیار می گذارند، بررسی و تجزیه و تحلیل نماید.

تاریخ مغرب اسلامی تا پایان دولت موحدین، با تحولات سیاسی گسترده‌ای روبرو شد. یکی از مهم ترین عوامل تحولات سیاسی، استفاده از گفتمان مهدویت توسط برخی از رهبران بود. بر اساس تحقیقات به عمل آمده در این رساله با استفاده از منابع تاریخی سه جریان گفتمان مهدویت خوارج، شیعه و اهل سنت در مغرب شناسایی شد.بربرها که از دیرباز با اندیشه منجی گرایانه آشنا شده بودند، با تبلیغات رهبران خوارج صفری مذهب برغواطه، شیعیان ادریسی و فاطمی و دولت اهل سنت موحدین و... به عنوان مدعیان مهدویت روبرو شدند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر برای پاسخ به سوال اصلی این پژوهش که بررسی تاثیر گفتمان مهدویت بر تحولات سیاسی مغرب است، به کمک روش تحلیل گفتمان ارنستو لکلوئو و شنتال موف نشان می دهد که مدعیان مهدویت در این دوره زمانی در مغرب، با ایجاد روابط ستیزآمیز و عمل مفصل بندی دال‌های شناوری چون جهاد، نجات بخشی، عدالت گستری، توحید، امر به معروف و نهی از منکر، تمسک به نسب علوی و... حول نقطه کانونی «مهدی»، گفتمان خود را شکل دادند.رهبران این گفتمان‌ها به کمک شخصیت‌های مهم سیاسی، با در دسترس قرار گرفتن، به کسب اعتبار و طرد گفتمان‌های سیاسی دیگر پرداخته و گفتمان خویش را برجسته ساختند. عاملین این گفتمان‌ها با تکیه بر ساده اندیشی و نارضایتی قبایل از شرایط سیاسی و اجتماعی، ادعای پیدا شدن علائم آخرالزمانی، بشارت برپایی عدالت، تحریف احادیث و روایات، نمادسازی و تکیه بر شخصیت کاریزماتیک برخی از رهبران، ضمن کسب هژمونی گفتمان خود، به قدرت و مشروعیت سیاسی دست یافتند و موجب تحولات سیاسی در مغرب شدند.با وجود این، استفاده از گفتمان مهدویت در مغرب به دلیل عدم تحقق شعارهای موعودگرایانه و تحریف مهدویت، نتوانست برای مدت طولانی به پایایی قدرت و مشروعیت سیاسی این دولت‌ها کمک کند. هر چند تمسک به گفتمان مهدویت جهت کسب قدرت هیچ گاه در مغرب اسلامی به پایان نرسید

هدف پژوهش بررسی شخصیت و موضع هر یک از والیان حکومت امام علی (ع) است اساس این کار تحقیقی بر گردآوری اطلاعات و داده ها به شیوه کتابخانه ای با فیش برداری از منابع اولیه تاریخ اسلام است. اشخاصی که در این پژوهش آورده شده شامل ابوالأسود دوئلی٬ ابوایوب انصاری٬ ابوحسان بکری٬ ابوقتاده انصاری٬ ابومسعود بدری٬ ابوموسی اشعری و ... می شود.‬

پژوهش شامل موارد ذیل است : تحولات فرهنگ و تمدن اسلامی تا قیام امام حسین (ع)، فرهنگ و تمدن اسلام در زمان پیامبر (ص)، اوضاع مسلمین پس از رحلت پیامبر (ص)، بررسی فرهنگ و تمدن مسلمین پس از فتح ایران، اوضاع مسلمین مقارن استقرار حاکمیت اسلامی در کوفه، بررسی جامعه مسلمین تا زمان دعوت کوفیان از امام حسین (ع)، قیام فرهنگی - جهانی امام حسین (ع)، آغاز قیام و تصمیم به هجرت، گسترش قیام و ادامه هجرت، بررسی فرهنگ و تمدن مسلمین پس از قیام امام حسین (ع)، عاشورا نقطه عطف در مسیر فرهنگ و تمدن مسلمین

پژوهش شامل موارد ذیل است مجامع شیعه امامیه دربین النهرین (عراق )، کوفه مرکز خیزش های مکرر، نجف ، بغداد، کاظمین ، حله ، کربلا و سایر نقاط شیعه نشین ، مجامع شیعه امامیه درایران ، ایران غربی ، شمال ایران ، شیعه در مشرق ایران ، جنوب ایران ، دولتها و نهضتهای امامیه ، بنی مزید، آل باوند، سادات مرعشی ، آل کیا، سربداران ، قره قونیلوها، مشعشعیان ، حروفیه

کتاب البدء و التاریخ نوشته مطهر بن طاهر مقدسی مورخ سده چهارم هجری است. او در این کتاب به تاریخ بشر از آغاز خلقت تا زمان خود اشاره کرده است. ادیان و مذاهب پیش از اسلام و پس از آن در میان ملل مختلف از جمله یهودی، مسیحی، زردشتی، اسلام، صابئه، مانویه، ادیان هند و حتی یونانی، از موضوعاتی است که مقدسی به آن پرداخته است. در این پژوهش نخست مختصری از زندگی مقدسی گفته شده و کتاب البدء و التاریخ معرفی شده است. سپس فرقه‌ها و مذاهب نام برده شده در کتاب استخراج و علاوه بر توضیحات مقدسی در کتاب البدء و التاریخ از کتاب‌های فرق و مذاهب، تاریخی و کلامی نیز استفاده شده است. در بحث از هر کدام از فرقه‌ها و نحله‌ها تا جایی که امکان داشته مؤسس آنها، تاریخ به وجود آمدن، مکان‌هایی که به وجود آمده و گسترش یافته‌اند و اعتقادات آنها مورد بررسی قرار گرفته است.